Ilgʻor iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar

Ilgʻor iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar

“Ilgʻor iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali iqtisodiyot va pedagogika yoʻnalishdagi maqolalar va axborotlarni chop etishga ixtisoslashgan.

Jurnal O‘zbekiston Respublikasi Oliy attestatsiya komissiyasi Rayosatining 2024-yil 31-iyuldagi 363/5-son qarori bilan iqtisodiyot va pedagogika sohalarida "Dissertatsiyalar asosiy ilmiy natijalarini chop etish tavsiya etilgan ilmiy nashrlar ro‘yxati”ga kiritilgan.

Jurnal oʻzbek, rus va ingliz tillarida, 2 oyda bir marotaba chiqariladigan nashrdir.

e-ISSN: 3060-4842                                                                   Batafsil...

Joriy nashr

Jild 2 № 2 (2025): Ilg'or iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar
Nashr qilingan: 03/13/2025

Maqolalar

OPTIMAL INVESTITSION PORTFELNI SHAKLLANTIRISH MODELLARI
Humoyun Haydarov

Ushbu maqolada optimal investitsion portfelni shakllantirish modellari, xususan Markovitsning optimal portfel nazariyasi va CAPM (kapital aktivlarini baholash modeli) kabi modellar tahlil qilingan. Tahlil qismida esa Oʻzbekistonda faoliyat yuritayotgan 15 ta aksiyadorlik jamiyatlaridan olingan maʼlumotlar oxirgi 5 yillik aksiyalar narxlari maʼlumotlari asosida portfel tuzilib, mushohada qilingan. Shuningdek, turli xil iqtisodchi olimlar Uilyam Sharp, Kan va Zhou kabi olimlarning fikrlari keltirilgan. UCI bozor indeksi va portfeldan kutilayotgan qaytim oʻrtasidagi beta koeffitsiyenti hisoblangan, portfeldan kutilayotgan qaytim CAPM va samarali portfel chegarasi aniqlangan. Maqola soʻngida umumiy xulosa va takliflar berilgan.

3-16 3 5
OʻZBEKISTONDA QOʻSHILGAN QIYMAT SOLIGʻINING IQTISODIYOTNING RAQOBATBARDOSHLIGIGA TAʼSIRI
Nodir Erkayev

Maqolada qoʻshilgan qiymat soligʻi bazasini hisoblashning oʻziga xos xususiyatlari, uni aniqlashdagi ayrim murakkabliklar va muammolar tahlil etilgan hamda soliq bazasining shakllantirishni takomillashtirish masalalariga eʼtibor qaratiladi. Bundan tashqari, qoʻshilgan qiymat soligʻi bazasini aniqlash va hisoblash yuzasidan kiritilgan oʻzgarishlar va qoʻshimchalarni qoʻllash natijalarga asoslanib tegishli xulosalar shakllantirilgan va tavsiyalar ishlab chiqilgan

16-23 2 9
TIJORAT BANKLARINING RAQAMLI MOLIYAVIY XIZMATLARINI TASHKIL ETISHNING JORIY HOLATI VA RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
Behzod Roziqov

Ushbu maqolada tijorat banklarida ularning raqobatbardoshligi, samaradorligi va qiymat taklifini oshirish maqsadida moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish strategiyalari koʻrib chiqiladi. Global texnologik rivojlanish va mijozlarning xohish-istaklarining oʻzgarishi bilan ajralib turadigan davrda tijorat banklari oʻzgaruvchan bozor talablariga javob berish uchun innovatsiyalar va moslashish zarurligiga duch kelishmoqda. Maqolada raqamli texnologiyalar jadal rivojlanib borayotgan bugungi kunda bank sektori oʻz faoliyatini zamonaviy talablar asosida qayta tashkil etmoqda. Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni taklif etishi nafaqat mijozlar ehtiyojlarini qondirishga, balki bank xizmatlari sifatini oshirish, operatsion xarajatlarni kamaytirish va raqobatbardoshlikni kuchaytirishga xizmat qilmoqda.
Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish jarayoni uzoq yillar davomida bosqichma-bosqich amalga oshirilgan boʻlib, bu jarayon texnologik taraqqiyot, mijozlar talablarining oʻzgarishi va global moliyaviy bozorlarning rivojlanishiga bogʻliq ravishda kechdi. Ushbu strategiyalarni amalga oshirish tijorat banklariga moliyaviy xizmatlar sohasida yetakchi oʻrinlarni egallashga, biznesning oʻsishini ragʻbatlantirishga va kengroq maqsadlarga – iqtisodiy farovonlik va ijtimoiy farovonlikka erishishga yordam beradi.

24-30 2 7
TURISTIK KORXONALAR FAOLIYATIDA INNOVATSION MEXANIZMLARDAN  FOYDALANISH SAMARADORLIGI
Dilfuza Yuldasheva

Ushbu maqolada turizm korxonalari faoliyatining asosiy koʻrsatkichlari boʻyicha aniq innovatsion mexanizmlarning samaradorligi oʻrganilib, jahonda ushbu sohani rivojlantirish uchun amalga oshirilayotgan eng soʻnggi innovatsion mexanizmlar, sunʼiy intellekt asosidagi bronlash tizimlari, virtual reallik sayohatlari, barqaror turizm tashabbuslari kabi yoʻnalishlar va ularning natijadorligi oʻrganilgan.

31-36 1 1
ИННОВАЦИОН ЛОЙИҲАЛАРНИ ВЕНЧУР ФОНДЛАРИ ОРҚАЛИ МОЛИЯЛАШТИРИШ МЕТОДОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ
Шерзод Атамурадов

Мақолада инновацион лойиҳаларни венчур фондлари орқали молиялаштириш методологиясини такомиллаштириш масалалари таҳлил қилинади. АҚШ ва Ғарбий Европа мамлакатларининг тажрибаси асосида венчур молиялаштиришнинг асосий механизмлари, сармоядорларни жалб қилиш усуллари ва давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чоралари ўрганилади. Шунингдек, Ўзбекистонда венчур молиялаштириш тизимини ривожлантириш учун зарур бўлган институционал ўзгаришлар, ҳуқуқий базани такомиллаштириш ва хусусий-давлат ҳамкорлигини кенгайтириш йўналишлари бўйича таклифлар ишлаб чиқилади. Тадқиқот натижалари Ўзбекистондаги инновацион тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш ва венчур сармояларини жалб қилиш жараёнларини такомиллаштиришга қаратилган.

37-46 4 8
ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАД СОЛИҒИ МИСОЛИДА ЎЗБЕКИСТОНДА ТЎҒРИ СОЛИҚЛАРНИНГ ОРТИБ БОРАЁТГАН АҲАМИЯТИ ҲАҚИДА
Фахриддин Исаев

Мақола Ўзбекистонда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи мисолида тўғри солиқларнинг аҳамиятини оширишга бағишланган бўлиб, тадқиқот доирасида олимларнинг фикрлари келтирилган. Шунингдек, жисмоний шахсларнинг даромад солиғи бўйича прогрессив солиқ ставкасини Ўзбекистонда қўллашнинг зарурияти мавжудлиги ва унинг ўзига хос модели таклиф қилинган

47-55 1 5
ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИСТИК МАЖМУАЛАР ФАОЛИЯТИ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИНИ БОШҚАРИШ МЕХАНИЗМЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
Қаххорали Хомидов

Ушбу мақолада туристик мажмуалар рақобатбардошлигини таъминлаш механизмининг концептуал марказлашган модели ишлаб чиқилган бўлиб, амалга оширилаётган тизимли ўзгаришлар натижасида бюджет секторидаги тадбиркорлик субъектлари ўртасида ҳам давлат бюджетидан молиялаштириш учун рақобат ортиб бормоқда, чунки молиялаштириш ҳажми ташкилотларнинг меъёрий мезонларни бажаришига боғлиқ бўлиб, унга эришиш умумий самарадорликни ошириш учун ички жараёнларни сезиларли даражада тартибга солиш зарурлигини талаб қилади.

56-61 1 1
KREATIV KOMPETENSIYALAR VA ULARNING TALABALARNING MUSTAQIL TAʼLIM FAOLIYATINI TASHKIL ETISHDAGI ROLI
Gulnora Musaxanova

Ushbu maqolada mustaqil taʼlim jarayonida talabalarning kreativ kompetensiyalarini rivojlantirish asoslari yoritilgan. Shuningdek, “kompetentlik” tushunchasining mazmun-mohiyati, kompetensiya, kompetentlik tushunchalari va ularning tarkibiga kiruvchi komponentlar mazmunini aniqlash, talabaning kreativ kompetensiyalarini shakllantirish va rivojlantirish darajasi, boʻlajak mutaxassislarning kasbiy kompetensiyalarini rivojlantirishda eʼtiborli boʻlish, pedagogik kompetentlik va pedagogik kreativlik asoslari, kreativ oʻqitish metodikasini maqsadli olib borish yoʻllari, taʼlim va tarbiya jarayonini kompetentli yondashuv asosida olib borish lozimligi haqida fikr yuritilgan

62-68 1 8
BOʻLAJAK MUTAXASSISLARDA KOMMUNIKATIV KOMPETENSIYALARINI RIVOJLANTIRISHNING PEDAGOGIK ASOSLARI
Sayyora Akbarova

Ushbu maqolada muallif tomonidan bugungi kunda boʻlajak mutaxassislarning kommunikativ kompetensiyalarini rivojlantirish, boʻlajak mutaxassislarning kasbiy faoliyatlarida kommunikativ kompetensiyaning oʻrnini oʻrganish borasida amalga oshirilayotgan ishlar, ushbu jarayonda uchrayotgan muammolar borasida fikr yuritilgan.

69-74 1 8
MAMLAKATDA ZAMON TALABLARIGA MUVOFIQ TURIZM VA MEHMONDOʻSTLIK SOHASIDA KADRLAR TAYYORLASHNI YOʻLGA QOʻYISH
Zokir Mansurov

Ushbu maqolada turizm sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirish, taʼlimda til koʻnikmalari va texnologiyalarni integratsiya qilishga keng eʼtibor qaratilgan. Fransiya, Birlashgan Qirollik, Germaniya, Shveysariya, Italiya va Avstraliya kabi turizm sohasi rivojlangan mamlakatlar bilan taʼlim sohasida hamkorlik qilish, kadrlar almashish va qoʻshma ilmiy tadqiqotlar olib borish orqali turizm va mehmonxona sohasida sifatli kadrlar tayyorlash mumkinligi boʻyicha taklif va tavsiyalar berilgan.

75-80 1 1
BILIMLAR IQTISODIYOTI VA TALABALAR MALAKASINI RIVOJLANTIRISH UCHUN ISTIQBOLLAR
Iroda Hojiyeva

Bilimlar iqtisodiyoti ish, taʼlim va shaxsiy rivojlanish haqida fikrimizni oʻzgartirmoqda. Anʼanaviy iqtisodiyot jismoniy mehnat va xomashyoga asoslangan boʻlsa, bilimlar iqtisodiyoti intellektual kapital, innovatsiya va yangi maʼlumotlarni samarali qoʻllash qobiliyatiga tayangan holda rivojlanadi. Talabalar uchun bu nafaqat imkoniyatlar, balki jiddiy harakatlarni ham talab etadi. Moslashuvchan, tanqidiy fikrlovchi va raqamli hamda analitik koʻnikmalarga ega boʻlgan mutaxassislarga talab juda katta boʻlsa-da, koʻplab taʼlim muassasalari hali ham talabalarning bu oʻzgarishga tayyorlanishlari uchun toʻliq jihozlamaydigan eskirgan modellarda ishlamoqda. Ushbu maqola bilimlar iqtisodiyotining talabalar faoliyatiga taʼsirini oʻrganadi va muhim savollarga javob beradi: Qaysi koʻnikmalar eng kerakli? Taʼlim qanday rivojlanishi kerak? Talabalar tez oʻzgarayotgan muhitga tayyorgarlik koʻrishda qanday toʻsiqlarga duch kelmoqdalar? Hayotiy misollarni, akademik tadqiqotlarni va sanoat yetakchilarining fikrlarini oʻrganish orqali ushbu tadqiqot anʼanaviy taʼlim va bilimga asoslangan dinamik ehtiyojlar oʻrtasidagi boʻshliqni bartaraf etish uchun amalga oshirilishi mumkin boʻlgan amaliy qadamlarni ochib beradi.

81-85 2 1
O‘ZBEKISTONDA BARQAROR RIVOJLANISH MAQSADLARI IJROSI TAHLILI
Shoh-Jaxon Xamdamov

Ushbu maqolada Oʻzbekistonning barqaror rivojlanish koʻrsatkichlari tahlil qilinadi. Tadqiqot muvozanatli ijtimoiy-iqtisodiy oʻsishga erishish uchun qayta tiklanadigan energiya va raqamli transformatsiyaning dolzarbligi ortib borayotganini taʼkidlaydi. Tadqiqot 2014-yildan 2023-yilgacha boʻlgan milliy maʼlumotlarni baholovchi Barqaror Rivojlanish Maqsadlari (BRM) asosida indeks tahlilini qoʻllaydi. Topilmalar masʼuliyatli isteʼmol va iqlim choralari boʻyicha sezilarli yutuqlarni koʻrsatadi, shu bilan birga, qashshoqlikni qisqartirish va sanoat innovatsiyalarida muammolar saqlanib qolmoqda. Barqarorlikni oshirish uchun Oʻzbekiston qayta tiklanadigan energiyadan foydalanishni kengaytirishi, chiqindilarni boshqarishni yaxshilashi va raqamli islohotlarni ragʻbatlantirishi kerak.

86-93 3 3
МEHNAT RESURSLARINING HUDUDIY-DEMOGRAFIK XUSUSIYATLARI
Muhabbat Asqarova

Maqolada mehnat resurslari toʻgʻrisidagi olimlarning nazariy qarashlari, Oʻzbekiston Respublikasi doimiy aholisining hududlar boʻyicha taqsimlanishi, oʻsish tendensiyasi, mehnat resurslarining iqtisodiy faol va nofaol aholi boʻyicha taqsimlanishi, ularning mintaqalardagi oʻsish tendensiyalari, iqtisodiyot tarmoqlari boʻyicha taqsimlanishi haqida fikr yuritiladi.

94-100 0 0
MEVA-SABZAVOT MAHSULOTLARI EKSPORTINI OSHIRISHDA DAVLATNING MOLIYAVIY YONDASHUVLARI: OʻZBEKISTON TAJRIBASI
Elshod Xojiyev

Maqolada Oʻzbekiston Respublikasidagi mavjud tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari – eksportchi korxonalarga moliyaviy yordam koʻrsatish yoʻnalishlaridan xalqaro standartlarni joriy qilish va sertifikatlash, xorijiy vakolatli organlarda milliy mahsulotlar va brendlarni (tovar belgilarini) roʻyxatdan oʻtkazish,  savdo uylarini ochish va saqlash, ofis, savdo va ombor binolarini ijaraga olish bilan bogʻliq chet eldagi xarajatlarni qoplab berish, koʻrgazma-yarmarka tadbirlarida ishtirok etish va mahalliy mahsulotlar va brendlar boʻyicha raqamli reklama boʻyicha ajratiladigan moliyaviy yordamlarning tahlilini amalga oshirish orqali taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

101-109 0 0
RAQAMLASHTIRISH SHAROITIDA MUSTAQIL TA’LIM JARAYONLARINI OPTIMALLASHTIRISHDA SUN’IY INTELLEKTNING O‘RNI
Mеxribonu Kayumova

Raqamlashtirish jarayoni ta’lim tizimining har bir bosqichiga sezilarli ta’sir ko‘rsatib, mustaqil ta’lim jarayonlarini takomillashtirishda sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining ahamiyatini oshirmoqda. Ushbu maqolada sun’iy intellekt yordamida mustaqil ta’lim jarayonlarini optimallashtirishning asosiy yo‘nalishlari tahlil qilinadi. Shuningdek, rivojlangan davlatlarning tajribasi asosida SI texnologiyalarining ta’lim jarayoniga integratsiyasining samaradorligi qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari mustaqil ta’limni rivojlantirishda innovatsion yondashuvlar va SI texnologiyalaridan foydalanishning istiqbolli yo‘nalishlarini belgilashga xizmat qiladi.

110-118 0 8
ЧЕТ ЭЛ ИНВЕСТИЦИЯСИНИ МИНТАҚАВИЙ ДАРАЖАДА ЖАЛБ ҚИЛИШ УЧУН ҲУҚУҚИЙ-ТАШКИЛИЙ МЕХАНИЗМЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
Хуршидбек Хайдаров

Мақолада чет эл инвестициясини минтақавий даражада жалб қилиш учун ҳуқуқий-ташкилий механизмларни такомиллаштириш масалалари кўриб чиқилган. Инвестицияларнинг минтақавий иқтисодий ривожланишга таъсирига оид тадқиқотлари таҳлил қилинган. Шунингдек, хорижий мамлакатлар тажрибаси ўрганилиб, якунида хулоса ва тавсиялар берилган.

119-125 0 1
ЗИЁРАТ ТУРИЗМИ РИВОЖЛАНИШИНИНГ НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ ВА АСОСИЙ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ
Гулнора Гулямова

Мақолада зиёрат туризми ривожланишининг замонавий тенденциялари таҳлил этилган. Зиёрат туризми, диний туризм моҳияти ва уларга қарашлар кўриб чиқилган. Диний туризмнинг мазмуни ўзгарганлиги ва бу ўзгаришлар хусусиятлари баён қилинган. Бунда зиёрат ва туризм тушунчаларининг уйғунлиги билан боғлиқ бўлган атамашунослик масалалари, туристларни зиёратга ундовчи мотивaциялардаги ўзгаришлар, зиёрат туризмининг алоҳида объектларини ўрганиш, зиёрат туризмида рақамли технологияларни қўллаш масалалари кўриб чиқилган.

120-127 0 0
INVESTITSIYALARNING TAKROR ISHLAB CHIQARISH JARAYONI TIZIMIDAGI O‘RNI HAQIDA NEOKLASSIK NAZARIYALAR
Farrux Salamov

Maqola investitsiya jarayonining neoklassik nazariyasiga bag‘ishlangan. Maqolada neoklassik nazariya vakillari savdoning foyda olishdagi ahamiyati haqida qanday qilib kamroq tanqidiy fikrlar bildirganliklari muhokama qilinadi. Ular bu o‘zaro manfaatli bo‘lishi mumkin, ammo bu atamaning an’anaviy ma’nosida ekvivalent emas, deb ishonishgan, bu bitimda ishtirok etayotgan tomonlarga olingan tovarga nisbatan yuqori subyektiv baho berish orqali foyda olish imkoni yaratilishi bo‘yicha fikrlar keltirilgan.

128-132 0 0
ВЕНЧУР КАПИТАЛИНИ ТАДҚИҚ ҚИЛИШДА ТАКРОР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ЁНДАШУВИ
Камолиддин Абдурахманов

Мақолада венчур капиталининг такрор ишлаб чиқариш жараёнида доиравий айланиши, унда капиталнинг иқтисодий субъектларининг харакати, доиравий айланиш жараёнида капитал шаклларининг ўзгариши ва унинг хусусиятлари очиб берилган.

133-139 0 0
Barcha nashrlarni ko'rish