Ilgʻor iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar

Ushbu maqolada investitsion loyihalarni moliyalashtirishda bank kreditlarining roli va uning samaradorligini oshirish imkoniyatlari tahlil qilingan. Hozirgi kunda banklar investitsiya loyihalarini moliyalashtirishda asosiy moliyaviy manbalardan biri bo‘lib xizmat qilmoqda. Biroq moliyaviy tizimdagi turli muammolar, risklarni baholashdagi qiyinchiliklar, garovga bo‘lgan talabning yuqoriligi va uzoq muddatli resurslar yetishmasligi bank kreditlaridan samarali foydalanishga to‘sqinlik qilmoqda. Maqolada investitsion loyihalarni moliyalashtirish manbalari, asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari bo‘yicha o‘zgarishi, bank kreditlarining oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari doirasida kredit ajratish dinamikasi va tadbirkorlik faoliyatiga ajratilgan kreditlar ulushi solishtirma jadvallar orqali tahlillar olib borilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, bank kreditlarining investitsiya jarayonidagi ishtirokini kengaytirish va investitsion loyihalarni moliyalashtirishda bank kreditlarining rolini oshirish bo‘yicha ilmiy taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Maqolada ijtimoiy xizmatlarning aholi farovonligini ta’minlashdagi rolining nazariy hamda amaliy jihatlari yoritib berilgan. Ma’lumotlar muallifning kuzatuvlari va adabiyotlar tahlili asosida tuzildi.

Ушбу мақола жорий активлар ҳисобини молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига мувофиқ асосий жиҳатларини шарҳлайди ва уни амалий қўллаш масалаларини кўриб чиқади. Илмий тадқиқотда жорий активларнинг моҳиятини очиб бериш, тайёр маҳсулотлар, товарлар ва тугалланмаган ишлаб чиқариш таннархини аниқлаш, захираларни баҳолаш, соф сотиш нархи бўйича таснифлаш келтирилган.

Ushbu maqolada mintaqalarda investitsiоn jоzibаdоrlikni bаhоlаshning tаsnifiy kо‘rsаtkichlаri keltirilgan bo’lib, shu asosida Qаshqаdаryо vilоyаti tumаn (shаhаr)lаrining investitsiyа sаlоhiyаti vа investitsiоn risk dаrаjаsi bо‘yichа guruhlаsh amalga oshirilib, hududlаrning investitsiyа jоzibаdоrligini ifоdаlоvchi integrаl qiymаti hisоblаngаn.

Ushbu maqolada moliyaviy boshqaruv va unda zamonaviy axborot texnologiyalarining tadbiq etilishi orqali olinayotgan natijalar haqida fikrlar bildirilgan.  Shuningdek, axborot texnologiyalarining moliya tizimida boshqaruv jarayonlariga tadbiq qilinishi zamonaviy moliyaviy muassasalarning samaradorligini oshirish, xizmatlar sifatini yaxshilash va mijozlar ishonchini qozonishda muhimligi va  moliya tizimida qo‘llanilishining asosiy turlari tavsiflangan.

Мақолада дунё мамлакатларининг аҳолисини озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаш жараёни ва ундаги ҳолатларни ташкил этиш усуллари ҳақида маълумотлар берилади. Шунингдек ушбу жараённи ташкил этишда татбиқ этилаётган технологиялар ва уларнинг иқтисодий самарадорлиги ва унга олиб келадиган сабабчи элементлари ҳақида фикрлар билдирилиб амалиётга татбиқ этиш натижалари, шу соҳада иш олиб бораётган олимларнинг ишлар ҳақида маълумотлар берилган.

Maqolada muvaffaqiyatli segmentatsiyaga asoslangan yondashuvning eng yaxshi amaliyotlari muhokama qilinib, bozorni puxta o‘rganish, izchil xabar almashish va ilg‘or tahlillardan foydalanish muhimligi masalalariga e’tibor qaratilgan. Korxonalar qanday qilib turli xil mijozlar segmentlarini samarali jalb qilishlari va yaxshi yo‘lga qo‘yilgan farqlashtirilgan marketing strategiyasi orqali ularning bozordagi ishtirokini oshirishlari mumkinligi haqida tushunchalar berilgan.

Мақолада Ўзбекистон Республикасида давлат секторида аудитни такомиллаштиришнинг хусисиятлари ва халқаро тажрибадан фойдаланишнинг назарий масалалари ёритилган.

Mazkur maqolada aniq integralning amaliy tatbiqlari chuqur tahlil etilgan. Dastlab, tekislikdagi geometrik shakllar yuzasini hisoblashda aniq integralning qo‘llanilishi tushuntirilgan. Shuningdek, iqtisodiy masalalar, jumladan mahsulot hajmi, mehnat unumdorligi, Djini koeffitsiyenti orqali daromad notekisligini aniqlash kabi misollar keltirilgan. Talab va taklif funksiyalariga asoslangan holda iste’molchi hamda ishlab chiqaruvchining yutuqlari aniq integral yordamida ifodalangan. Har bir mavzu matematik formulalar, grafiklar va hayotiy misollar bilan yoritilgan bo‘lib, integral hisoblashning nafaqat nazariy, balki iqtisodiy va ijtimoiy amaliyotdagi ahamiyati ko‘rsatib berilgan. Mazkur ish aniq integralni o‘rganayotgan talabalar va iqtisodiy masalalarda matematik usullarni qo‘llashni istaganlar uchun foydali manba hisoblanadi.

Мақолада инновацион фаолият билан шуғулланувчи кичик бизнес  учун тайёрланадиган кадрларнинг билим ва  малакавий даражасини ошириш, таълим тизимини баҳолаш, таълим сифатини оширишга тизимли ёндашиш, таълим тизими сифатини оширишда нодавлат таълим тизими имкониятларидан фойдаланиш масалалари ёритилган  ва Ўзбекистонда таълим сифатини ошириш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.

“Oilaviy uy mehmonxona” xizmatlarini tashkil etish ma’lum tartibli ketma-ketlik va iqtisodiy-ijtimoiy mexanizmlar asosida tashkil etilishi, faoliyat turining maqsadlari, talab etiladigan sharoitlarni, iqtisodiy subyektlarning huquq va burchlari hamda asoslanadigan mezonlarni belgilab olish.

Maqolada tо‘qimachilik korxonalari ishlab chiqarish faoliyatini tashkil etishda sifatli mahsulot ishlab chiqarish hamda moliyaviy iqtisodiy kо‘rsatkichlar holatini tahlil qilishga e’tibor qaratilgan.

Maqolada jadal raqamli o‘zgarishlar va institutsional o‘zgarishlar kontekstida global savdo rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlari ko‘rib chiqiladi. Savdo jarayonlarini raqamlashtirishni belgilovchi asosiy omillar va mexanizmlar, shuningdek, mamlakatlarning raqamli imkoniyatlardan teng foydalanishiga to‘sqinlik qilayotgan institutsional to‘siqlar ko‘rib chiqiladi. Raqamli tengsizlik muammosiga alohida e’tibor qaratilmoqda, bu alohida davlatlarning xalqaro savdo tarmoqlariga integratsiyalashuvini cheklaydi va ularning raqobatbardoshligini pasaytiradi. Raqamli infratuzilmani rivojlantirish, sun’iy intellektdan foydalanish, blokcheyn texnologiyasi va katta ma’lumotlarni qayta ishlash kabi raqamlashtirish drayverlari tahlil qilinadi. Raqamli bo‘linish xavfi va uning global savdo tizimlarining barqarorligiga ta’siri ochib berilgan. Inklyuziv va xavfsiz raqamli savdo muhitini shakllantirishning strategik yo‘nalishlari taklif etiladi.

Ushbu tadqiqot O‘zsanoatqurilishbankning 2000-2024-yillardagi tarixiy ma’lumotlarini tahlil qilib, bank depozitlari va umumiy resurslarining o‘sish tendensiyasini oddiy OLS (eng kichik kvadratlar) regressiya modeli asosida bashorat qiladi. Har ikkala ko‘rsatkich uchun chiziqli vaqt tendensiyasi modeli tuzildi va uzoq muddatli o‘sish aniqlashtirildi. Regressiya natijalari depozitlar va resurslar bo‘yicha yuqori R² qiymatlari va statistik jihatdan muhim koeffitsiyentlar orqali barqaror o‘sishni ko‘rsatdi. Trend asosida yaratilgan bashoratlar bank depozitlari va resurslarining qisqa muddatda ham kengayishini ko‘rsatmoqda. Ushbu topilmalar bank rahbariyati va siyosatchilar uchun dolzarb bo‘lib, O‘zbekiston bank sektorida moliyalashtirish manbalarining yo‘nalishini yoritadi. Modelning soddaligi va ehtimoliy tarkibiy o‘zgarishlar cheklovlar sirasiga kiradi, shunga qaramay, natijalar boshlang‘ich prognoz sifatida foydalidir va depozitlarni jalb qilish hamda moliya sektoridagi islohotlarni chuqurlashtirish zarurligini ta’kidlaydi.

Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ madaniyatni takomillashtirish yo‘nalishlarini aniqlash uchun uning afzalliklari va muammolariga e’tibor qaratish lozim. Samarali korporativ madaniyat aksiyadorlik jamiyatlari faoliyati va uzoq muddatli istiqbollariga bevosita ta’sir qiladi. Bunday madaniyat aksiyadorlik jamiyatlari muvaffaqiyatining eng muhim omillaridan biri bo‘lib, raqobatdosh ustunlikni saqlab turishda muhim hisoblanadi. Shuningdek, u korxonadagi shaxslarning axloqiy fazilatlariga, fidoyiligiga, mehnat unumdorligiga, jismoniy sog‘lig‘iga va jamoada ishlaydigan odamlarning hissiy farovonligiga ta’sir qiladi. Ushbu maqolada aksiyadorlik jamiyatlarida uchrayotgan korporativ madaniyat muammolari tahlil qilingan va ularga samarali yechimlar topish yo‘llarini belgilab berilgan. Hamda korporativ madaniyatning muhimligi va uning kompaniya faoliyatidagi o‘rni, shuningdek, madaniyatning iqtisodiy ko‘rsatkichlarga ta’siri ko‘rib chiqilgan. Muammolar sifatida korporativ madaniyatning yetarli darajada shakllanmagani, xodimlar o‘rtasidagi muloqotning zaifligi, etika va qadriyatlarga rioya qilinmasligi kabi jihatlar tahlil qilingan. Yechimlar sifatida esa korporativ madaniyatni shakllantirishda strategik yondashuvlar, muntazam ta’lim va tarbiya dasturlari, ochiq muloqot va ishonch muhitini yaratish, shuningdek, etika kodekslarini ishlab chiqish va joriy etish taklif qilingan. Tadqiqot aksiyadorlik jamiyatlari uchun korporativ madaniyatni yaxshilash va samarali boshqarish bo‘yicha amaliy tavsiyalarni beradi.

Ushbu tadqiqot O‘zbekiston eksportini rivojlantirish strategiyalarini baholash va ustuvorligini aniqlash uchun Analitik ierarxiya jarayonini (AHP) qo‘llaydi. Metodologiyada Prezident tomonidan belgilab berilgan milliy strategik ustuvorliklar, davlat dasturlari, shuningdek, iqtisodchi ekspertlar va yuqori mansabdor shaxslarning fikrlari inobatga olingan. Shu asosda mezonlar va vaznlar shakllantiriladi. Tahlil shuni ko‘rsatadiki, mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshirish yetakchi strategiya bo‘lib, bu davlat siyosati uchun muhim ahamiyatga ega.

Ushbu maqolada mintaqalar iqtisodiyotining rivojlanish holatini baholash usullari va ustuvor yo‘nalishlar bayon etilgan. O‘zbekiston mintaqalarining iqtisodiy rivojlanish holati dinamik va trend tahlil, klaster tahlil, SWOT tahlil va kompozit indekslar usullari orqali tahlil qilinib, taqqoslama solishtirish orqali guruhlash asosida baholangan. Shuningdek, mintaqalarni  yanada rivojlantirishning istiqbolli strategiyalarini ishlab chiqish va ularni samarali amalga oshirishning asosiy yo‘nalishlari taklif etilgan. Mintaqalar iqtisodiyotining rivojlanish holatini baholash bo‘yicha mualliflik yondashuvlari ishlab chiqilgan.

Ushbu tadqiqotda muzeylar va madaniy meros obyektlarida ko‘rsatiladigan xizmatlarni rivojlantirish hamda ularni turizm sohasi bilan integratsiyalash uslubiy asoslari o‘rganilgan. Asosiy e’tibor, madaniy obyektlarning turizmda samarali foydalanilishi, xizmatlar sifatini oshirish, innovatsion yondashuvlar joriy etish va xorijiy tajribalarni o‘rganishga qaratilgan. Tadqiqot natijasida turizm infratuzilmasi, marketing strategiyalari, raqamli texnologiyalar va mahalliy hamjamiyat ishtirokining muhimligi aniqlangan. Xulosa va takliflarda O‘zbekiston sharoitida muzey va madaniy meros obyektlari faoliyatini turizm bilan uyg‘unlashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Ushbu maqola infratuzilmaning iqtisodiy o‘sishga ta’sirini tahlil qiladi va standartlashtirish orqali samaradorlikni oshirish imkoniyatlarini o‘rganadi. Infratuzilma, davlatning iqtisodiy rivojlanishiga, barqaror o‘sish va raqobatbardoshlikni oshirishga muhim ta’sir ko‘rsatadi. Maqolada, infratuzilmaning turli sohalariga – transport, energetika, kommunikatsiya va sanoat infratuzilmasiga oid davlat siyosatlari va joriy etilgan standartlarning samaradorligi ko‘rib chiqiladi. Standartlashtirish jarayoni, resurslarni samarali boshqarish, texnologik yangiliklarni joriy etish, hamda sifatni oshirish orqali iqtisodiy o‘sishning barqarorligini ta’minlaydi. O‘zbekistonda infratuzilmaning modernizatsiyasi va shu orqali iqtisodiy barqarorlikka erishishning amaliy yondashuvlariga alohida e’tibor qaratiladi. Shuningdek, maqolada davlatning infratuzilma loyihalariga bo‘lgan investitsiyaviy yondashuvlarining iqtisodiy foydalari, shu jumladan, ish o‘rinlari yaratish va turli sohalarda raqobatni kuchaytirishdagi roli tahlil qilinadi. Maqola infratuzilma va standartlashtirishning iqtisodiyotga ijobiy ta’sirini ko‘rsatish bilan birga, bunday siyosatlarning kelajakdagi istiqbollarini ham baholaydi.

Mamlakatda turizmni milliy iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish, hududlarni jadal rivojlantirish, yangi ish o‘rinlarini yaratish, aholining daromadlari va turmush darajasini oshirish, mamlakatning investitsiyaviy jozibadorligini oshirishni ta’minlovchi strategik tarmoqlardan biri sifatida rivojlantirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda.

Maqolada Triple Helix innovatsion modelining rivojlanishi, uni oʻzgartirish sabablari va shartlari tahlil qilinadi. Asl model davlat, biznes tuzilmalari va ilmiy (shu jumladan universitet) hamjamiyatining oʻzaro taʼsirini koʻrib chiqdi. Maqolada elementlarning oʻzaro taʼsiri "jamoat" deb nomlangan toʻrtinchi element (ommaviy axborot vositalari, madaniyat, ijodiy sanoat va boshqalar) paydo boʻlishi bilan qanday murakkablashishini koʻrsatadi. Ushbu elementning innovatsion Quadruple Helix modelidagi roli oʻrganiladi. Ishning ahamiyati innovatsion oʻzaro taʼsirni murakkablashtirish xususiyatlari va shartlarini aniqlashtirishdadir. Fivefold Helix innovatsion modeli innovatsion jarayon ishtirokchilari oʻrtasidagi munosabatlarda yuzaga keladigan sifat oʻzgarishlarini tasvirlaydi. U rivojlanishning ekologik va ijtimoiy jihatlarini jamlaydi.

Mazkur maqolada 2018–2024 yillar davomida O‘zbekiston Respublikasida davlat qimmatli qog‘ozlari bozorining holati va tuzilishi, jumladan talab va joylashtirish ko‘rsatkichlari bo‘yicha har tomonlama tahlil qilingan. Davlat obligatsiyalari moliyaviy tizimning muhim elementi hisoblanib, ichki va tashqi investitsion resurslarni safarbar etishga xizmat qiladi. Tadqiqotda ushbu bozor segmentining to‘liq rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan institutsional va tuzilma bilan bog‘liq cheklovlar aniqlangan. Ular qatoriga mavjud qarz instrumentlarining cheklanganligi, ikkilamchi bozorda likvidlikning pastligi, qisqa muddatli obligatsiyalarning ustuvorligi hamda foiz stavkalari o‘zgaruvchan obligatsiyalar kabi moslasha oladigan vositalarning mavjud emasligi kiradi. Muallif tomonidan davlat obligatsiyalari muomalasining to‘liq ko‘p bosqichli infratuzilmasini yaratish uchun indekslashgan, “yashil” va ijtimoiy obligatsiyalar kabi innovatsion vositalarni joriy etish zarurligi asoslab berilgan. Shu bilan birga, davlat qarzi siyosatida shaffoflikni ta’minlash va byudjet moliyalashtirilishining barqarorligini kuchaytirishda davlat obligatsiyalari bozorini rivojlantirish strategik ahamiyatga ega ekani ta’kidlangan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasida Turizmni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi faoliyatining samaradorligi tahlil qilinib, uning iqtisodiy o‘sish va daromadlar tengsizligiga ta’siri empirik asosda baholangan. 2017–2023-yillar uchun rasmiy statistik ma’lumotlar asosida regressiya tahlili va Kuznets gipotezasi modeli qo‘llanilgan. Tadqiqot natijalari TQJ faoliyatining turizm infratuzilmasini rivojlantirish, mintaqaviy tenglikni ta’minlash va bandlikni oshirishdagi ahamiyatini ko‘rsatadi. Xalqaro tajriba asosida jamg‘arma faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Maqolada rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda temir yo‘l transportini rivojlantirishning innovatsion mexanizmlarining qiyosiy tahlili keltirilgan. Innovatsiyalarni amalga oshirishning maqsadlari, vositalari va institutsional sharoitlaridagi farqlar aniqlandi. Raqamli va ekologik yechimlarning samaradorligini baholash metodologiyasi taklif etiladi. Barqaror rivojlanish tamoyillarini hisobga olgan holda transport sohasini boshqarish organlari uchun tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Maqolada globallashuv va raqamlashtirish sharoitida fan va ta’lim integratsiyasiga moslashuv asosida oliy ta’lim muassasalarida ta’lim jarayonining sifatini oshirishga qaratilgan zamonaviy strategik yondashuvlar ko‘rib chiqilgan. Ta’lim tashkilotlarining rivojlanishiga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillarni hisobga olgan holda, uzoq muddatli, moslashuvchan va kompleks strategiyalarni ishlab chiqish zarurligi asoslab berilgan.

Ушбу мақолада ходимлар олдидаги мажбурият ҳисоби назарий, услубий ва ҳуқуқий жиҳатдан ўрганилган. Ўрганишлар асосида ходимлар олдидаги мажбурият ҳисобини такомиллаштириш таклиф этилган.

Maqolada O‘zbekiston Respublikasining ichki turizmni rivojlantirish imkoniyatlari, mavjud resurslar va ular asosida mintaqaviy iqtisodiy va ijtimoiy faollikni oshirish mexanizmlari ilmiy jihatdan tahlil qilingan. Shuningdek, har bir mintaqaning o‘ziga xos turistik salohiyati, ichki turizm infratuzilmasining rivojlanish holati, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish bo‘yicha takliflar berilgan. Ichki turizmning hududiy barqarorlik va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotdagi roli ko‘rib chiqiladi.

Mazkur maqolada AQShdagi Small Business Administration (SBA) tajribasi asosida kichik biznes subyektlarini tijorat banklari orqali moliyalashtirish mexanizmlarining samarador jihatlari o‘rganilgan. AQShdagi kredit kafolatlari, foiz stavkalarini tartibga solish, maslahat markazlari va raqamli infratuzilmalar asosida O‘zbekiston sharoitlariga mos strategik takliflar ishlab chiqilgan. Jumladan, kredit kafolatlarini kuchaytirish, “raqamli kafolat portali”ni joriy etish, maslahat markazlari tashkil etish, foiz stavkalarini tartibga solish va monitoring tizimini takomillashtirishga oid takliflar asoslab berilgan. Takliflar O‘zbekistonda kichik biznes kreditlash mexanizmlarining samaradorligini oshirishga yo‘naltirilgan.

Sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining aylanma iqtisodiyotga integratsiyasi global miqyosdagi chiqindilarni boshqarish muammosiga inqilobiy yechimlar taklif etadi. Ushbu maqolada chiqindilarni kamaytirish, resurslardan samarali foydalanish va barqarorlikni ta’minlashda SI asosidagi innovatsiyalarning o‘rni tahlil qilinadi. AQShdagi AMP Robotics va Finlyandiyadagi ZenRobotics kabi amaliy misollar orqali SI texnologiyalari chiqindilarni saralash, qayta ishlash samaradorligini oshirish va mahsulotning hayotiy siklini boshqarishdagi ahamiyati ko‘rsatilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, sun’iy intellekt atrof-muhit barqarorligiga hissa qo‘shish bilan birga iqtisodiy imkoniyatlarni ham yaratadi, resurs aylanishini optimallashtiradi va chiqindilar hosil bo‘lishini kamaytiradi.

Ushbu maqola zamonaviy o‘quv muhitida dinamik va innovatsion strategiya sifatida rolli o‘yinlarning ahamiyati o‘rganiladi. Rolli o‘yinlar o‘quvchilarga real senariylarga sho‘ng‘ish imkonini beradi, tanqidiy fikrlash, ijodkorlik, hamkorlik va muloqot ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Maqolada turli mavzularda rolli o‘yinning turli xil qo‘llanilishi va uning o‘quvchilarni rag‘batlantirish va ushlab turishdagi samaradorligi muhokama qilinadi.

Mazkur maqolada jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliqlarning turli mamlakatlardagi tizimi va undirish mexanizmlarining solishtirma tahlili keltirilgan. Soliq stavkalari, imtiyozlar, deklaratsiya tartiblari hamda to‘lov usullari bo‘yicha xorijiy mamlakatlarning amaliy tajribalari tahlil qilinib, ularning ijtimoiy-iqtisodiy ta’siri yoritilgan. Shuningdek, progressiv va proporsional soliqlarning adolatli taqsimotga ta’siri hamda investitsion daromadlarga nisbatan soliqlarning o‘rni muhokama qilingan. O‘zbekiston soliq tizimini takomillashtirishda xorijiy tajribalardan foydalanishning istiqbollari asoslangan. Maqolada daromad solig‘ini yig‘ish mexanizmlarining samaradorligi va adolatlilik darajasi iqtisodiy barqarorlik va byudjetga tushumlar nuqtai nazaridan tahlil etilgan.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссияси томонидан таклиф қилинган кўрсатмаларда, аҳолининг турмуш даражасини баҳолаш учун кўрсаткичларни ишлаб чиқиш ва улардан фойдаланишда, биринчи навбатда, аҳолининг ўз тақдирини ўзи белгилаши ва иштирок этиш тамойилларига эътибор қаратган ҳолда, маълумотларга инсон ҳуқуқлари ёндашувига риоя қилиши кераклиги таъкидлаб ўтилган.  Аҳолининг умумий даромадлари - доимий ёки такрорланувчи хусусиятга эга бўлган, йиллик ёки ундан кам вақт оралиғидаги даврда уй хўжалиги ёки унинг алоҳида аъзоларига тушадиган пул ва натура шаклидаги тушумлардан ташкил топади. Ушбу мақола  халқаро ташкилотлар томонидан аҳоли даромадлари ва турмуш даражасини баҳолаш бўйича услубиётлар ҳамда  улардан фойдаланиш йўналишларини ўрганишга қаратилган.

Ушбу мақолада Ўзбекистонда амалга оширилаётган солиқ ислоҳотлари ва тадбиркорлик субъектларига берилаётган солиқ имтиёзлари таҳлил қилинган. Солиқ имтиёзларининг моҳияти ва уларнинг мамлакат иқтисодиётига таъсири ўрганилган. Шу билан бир қаторда тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қуватлаш, инвестицияларни жалб қилиш, инновацион фаолиятни рағбатлантириш ҳамда экспорт салоҳиятини оширишда солиқ имтиёзларининг аҳамияти келтирилган. Солиқ имтиёзларни қўллашдаги мавжуд муаммолар ва уларни бартараф этиш йўналишлари тавсия этилган.

Ушбу мақолада хўжалик юритувчи субъектлар молиявий ҳолати, жумладан, уларнинг тўловга қобилиятли эканлигини баҳолашда активларни ликвидлилиги бўйича аниқлаб олиш ҳамда мажбуриятларни тўлов муддати бўйича таркибларга ажратиш масаласи ўрганилган бўлиб, бунда бухгалтерия ахборотидан фойдаланишда маълумотларни таркиблаш муҳим эканлигига алоҳида эътибор қаратилган. Активларни таркибида пулга айланиши бир мунча қийин бўлган, жорий мажбуриятларни таркибида эса, тезда тўланиши керак бўлган жорий қарздорликнинг кўп бўлиши жорий тўлов қобилияти коэффициенти юқори чиққанда ҳам нотўғри хулоса шакллантиришга олиб келиши мумкинлиги асосланган.

Maqola raqamlashtirish bilan bogʻliq axborot jamiyatining yangi bosqichini shakllantirish va rivojlantirish kontekstida investitsiya jarayonini chuqur nazariy tushunishni tahlil qilishga, xoʻjalik yurituvchi subyektlarning xatti-harakatlarini oʻzgartirishni oʻrganishga, markazlashtirilmagan investitsiya vositalaridan foydalangan holda investorlarning oʻzaro hamkorligi uchun institutsional sharoitlarni oʻrganishga bagʻishlangan.

Maqola raqamlashtirish sharoitida xoʻjalik yurituvchi subyektlarning investitsiya xatti-harakatlariga bagʻishlangan. Uy xoʻjaliklarining asosiy mulki shundaki, ularning barcha faoliyati yakuniy mahsulot va xizmatlarni isteʼmol qilish orqali oʻz xohish-istaklarini qondirishga qaratilgan. Ishlab chiqarish omillarining egalari sifatida ular tegishli kompensatsiya uchun ularni bozorda sotadilar va foyda oladilar ushbu jihatlarni takomillashtirish boʻyicha takliflar maqolada oʻz aksini topgan.

Sarmoya — bu hozirgi isteʼmoldan voz kechib, kelajakda yaxshiroq boʻlishini kutish. Umumiy maʼnoda, bu kelajakda ushbu aktivlarning qiymati yuqoriroq boʻlishini va qandaydir daromad keltirishini kutish bilan turli xil aktivlarga pul taqsimoti. Turizm industriyasining investitsiya potensiali oʻziga xos tarzda tashrif buyuruvchilar va sayyohlar soniga bogʻliq. Ushbu salohiyatdan foydalanish uchun turizm infratuzilmasi, xizmatlar va oʻsib borayotgan talabni qondira oladigan obyektlarni rivojlantirish zarur. Bu, oʻz navbatida, sarmoyadorlar uchun keng imkoniyatlar yaratib, sohaga investitsiyalarni amalga oshirishga xizmat qilmoqda. Pul harakati va xususiy sektor investitsiyalari orqali Hindistonda turizm uchun taʼminot tomonini qurish nuqtai nazaridan. Pul harakati va xususiy sektor investitsiyalari orqali Hindistonda turizm uchun taʼminot tomonini qurish nuqtai nazaridan.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi davlat byudjeti xarajatlarining tuzilmasi, xususan, iqtisodiy xarajatlar va ularning milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Tahlilda so‘nggi yillardagi statistik ma’lumotlar asosida iqtisodiy xarajatlarning hajmi, yo‘nalishlari va ustuvorlik darajasi ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, maqolada davlat byudjeti daromadlarini taqsimlash va qayta taqsimlash mexanizmlari o‘rganilib, ularning iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirishdagi imkoniyatlari yoritilgan. Yashil iqtisodiyotga o‘tish va ekologik barqarorlikni ta’minlashga qaratilgan davlat strategiyalariga ham alohida e’tibor qaratilgan. Tadqiqot natijalari iqtisodiy xarajatlarni strategik sohalarga yo‘naltirish va ularni amalga oshirish samaradorligini oshirish zarurligini ta’kidlaydi.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklarining innovatsion faoliyati holati kompleks tahlil qilinib, zamonaviy bank xizmatlarini joriy etish jarayonidagi muammolar va imkoniyatlar yoritilgan. Raqamli texnologiyalarni joriy etish, mahsulot va xizmatlarda innovatsion yondashuvlar qo‘llanilishi, xorijiy tajribalar asosida baholandi. Shuningdek, tijorat banklarining raqobatbardoshligini oshirish, mijozlarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini yaxshilash va butun bank tizimini transformatsiya qilishga qaratilgan taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi. Maqola bank sektorida innovatsion faoliyatni chuqurlashtirishga qaratilgan ilmiy-amaliy asos bo‘lib xizmat qiladi.

Ushbu maqolada O‘zbekistonda islom moliya tizimini joriy etish zarurati, mavjud huquqiy asoslar va institutsional muhit keng qamrovda o‘rganiladi. Islom moliyasi shariat talablariga asoslangan holda iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishni ko‘zda tutadi va aynan shu xususiyati uni ribo, maysir va g‘arar kabi taqiqlangan elementlardan holi qiladi. O‘zbekiston iqtisodiyotida bu yo‘nalish yangi bo‘lishiga qaramay, aholining diniy e’tiqodiga mos, adolatli va barqaror moliyaviy xizmatlarga bo‘lgan ehtiyoj ortib bormoqda. Maqolada islom moliyasining asosiy tamoyillari, sukuk, mudoraba, mushoraka kabi moliyaviy vositalarning mohiyati va ularni yuritishda zarur bo‘lgan huquqiy mexanizmlar tahlil qilinadi. Shuningdek, mavjud qonunchilikda kuzatilayotgan bo‘shliqlar, regulyator organlar faoliyatining yetarli darajada shakllanmaganligi va xalqaro tajriba asosida O‘zbekiston uchun mos keluvchi institutlar modeli muhokama qilinadi. Natijada, mamlakatda islom moliya tizimini shakllantirish va rivojlantirish bo‘yicha konseptual takliflar ilgari suriladi.

Ushbu maqola Fransiya misolida soliqdan boʻyin tovlashga qarshi kurash mexanizmlarini tashkil etishda ilgʻor xorijiy tajribani tahlil qilishga bagʻishlangan. Unda Fransiya soliq nazorat tizimining asosiy jihatlari, jumladan raqamlashtirish, xalqaro hamkorlik, riskka asoslangan yondashuv va javobgarlik choralari koʻrib chiqiladi. Fiskal siyosat samaradorligini oshirish maqsadida ushbu tajribani milliy soliq tizimlariga tatbiq etish istiqbollari oʻrganiladi.

Mazkur maqolada xalqaro moliyaviy hisobot standartlariga (MHXS) o‘tish jarayonida tijorat tashkilotlarida xarajatlar hisobining yuritilishi, mavjud muammolar va takomillashtirish yo‘llari IMRAD strukturasi asosida tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida xarajatlarni tasniflash, e’tirof etish va hisobot shaklida ifodalashdagi farqlar yoritilib, milliy hisob tizimini MHXSlarga moslashtirish bo‘yicha takliflar berilgan.

Ushbu maqolada yashil iqtisodiyotga o‘tish sharoitida zamonaviy ultrafiltratsiya texnologiyalarining ichimlik suvi ta’minotini yaxshilashdagi o‘rni va ahamiyati yoritilgan. Ultrafiltratsiyaning ekologik xavfsizligi, kimyoviy moddalarga kam bog‘liqligi, mikroorganizmlarni yuqori darajada tozalash imkoniyati hamda suv resurslaridan tejamkor foydalanish kabi afzalliklari tahlil etiladi. Shuningdek, mazkur texnologiyani chekka va suv taqchilligidan aziyat chekayotgan hududlarda joriy etish orqali aholi salomatligini himoya qilish, yashash sharoitlarini yaxshilash va yangi ish o‘rinlarini yaratish orqali mehnat resurslaridan samarali foydalanish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Maqolada ultrafiltratsiya usulining an’anaviy suv tozalash usullari bilan taqqoslanishi, iqtisodiy samaradorligi va barqaror rivojlanish maqsadlariga muvofiqligi asoslab berilgan.

Ushbu maqolada zamonaviy moliyalashtirish mexanizmlaridan biri bo‘lgan kraudfanding tizimining xorijiy davlatlardagi qo‘llanilish tajribalari va ularning ishlash tamoyillari tahlil qilingan. Tadqiqotda AQSh, Yevropa Ittifoqi davlatlari, Xitoy kabi mamlakatlar misolida kraudfanding platformalarining asosiy turlari – xayriya, mukofot asosida, qarz va aksiyadorlik shakllari o‘rganildi. Shuningdek, ushbu platformalarning moliyaviy vosita sifatida afzalliklari, xavf-xatar omillari hamda huquqiy-institutsional asoslari tahlil etildi. Tadqiqot natijalari kraudfandingning moliyaviy inklyuzivlikni oshirish va innovatsion loyihalarni qo‘llab-quvvatlashdagi rolini asoslashga xizmat qiladi.

Xalqaro bank amaliyotida tijorat banklarining rentabelligini ta’minlash muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bu nafaqat ularning moliyaviy barqarorligini saqlashga, balki bozor sharoitida raqobatbardoshligini oshirishga ham xizmat qiladi. Rentabellik darajasi yuqori bo‘lgan banklar o‘z moliyaviy vositachilik funksiyasini samaraliroq bajaradi, bu esa ularning iqtisodiyotdagi o‘rni va rolining mustahkamlanishiga olib keladi. Shu bois, dunyoning rivojlangan g‘arb davlatlari amaliyotida tijorat banklarining rentabelligini oshirish va barqarorligini ta’minlash masalalari moliya bozorida ularning raqobatbardoshligini kuchaytirishning eng ustuvor va dolzarb yo‘nalishlaridan biri sifatida ko‘riladi. Ular banklarning samarali faoliyat yuritishi, mijozlarga yuqori sifatli xizmat ko‘rsatishi hamda iqtisodiy rivojlanishga munosib hissa qo‘shishini ta’minlash uchun rentabellikni oshirishga katta e’tibor qaratadilar. Maqolada mamlakat tijorat banklari kreditlarining daromadliligini ta’minlashga qaratilgan ilmiy takliflar ishlab chiqilgan.

Ushbu maqolada kоmpаniyаlаrdа kоrpоrаtiv bоshqаruv sifаtini bаhоlаshning ijtimоiy jihаtlаri kоrpоrаtiv bоshqаruv kоmpаniyаning о‘z xоdimlаri, mijоzlаri, yetkаzib beruvchilаri vа umumаn jаmiyаt оldidаgi ijtimоiy mаs'uliyаtigа tа’sir qilаdi. Yаxshi bоshqаruv qulаy ish muhitini yаrаtishgа, ishchilаrning huquqlаrini himоyа qilishgа, xаvfsizlik vа mehnаtni muhоfаzа qilish stаndаrtlаrigа riоyа qilishgа hamda mаnfааtdоr tоmоnlаr bilаn ishоnchli munоsаbаtlаrni sаqlаshgа zаmin yаrаtаdi.

Мақолада “Микрокредитбанк” АТБ мисолида банкнинг молиявий кўрсаткичлари амалий ҳолати, хусусан банкнинг кредит фаолияти билан боғлиқ кўрсаткичлар таҳлили ёритилган. Хусусан, тижорат банкининг активлар ва капитал рентабеллиги, муаммоли кредитлар ҳажми ва улар учун яратилган захиралар миқдори каби кўрсаткичларнинг 7 йилллик динамикаси таҳлил қилинган ҳолда илмий хулосалар шакллантирилган.

Ушбу мақолада тўқимачилик саноатини янада ривожлантиришга жиддий эътибор қаратилганлиги, тармоқга хорижий инвестицияларни жалб этиш, сифат менежменти тизимини жорий этиш, бошқаришда инновацион усулларни қўллаш, соҳа корхоналарининг инвестиция ва экспорт фаолиятини самарали усулларини такомиллаштириш тўғрисида баён этилган.

Maqolada aksionerlik jamiyatlarining moliyaviy barqarorligini ta’minlashda pul oqimlarini samarali boshqarishning ahamiyati yoritilgan. Bugungi iqtisodiy sharoitda, ayniqsa ishlab chiqarish hajmi yirik bo‘lgan korxonalar uchun sof foyda bilan bir qatorda real naqd pul oqimlarini to‘g‘ri tashkil etish moliyaviy xavfsizlikning asosiy omillaridan biri sifatida namoyon bo‘lmoqda. Tadqiqotda pul oqimi ko‘rsatkichlarining dinamikasi, ularning qarzdorlik darajasi, rentabellik va to‘lovga qobiliyatlilik bilan o‘zaro bog‘liqligi ko‘rib chiqilgan. Jumladan, sof pul oqimi samaradorligi, rentabelligi va to‘lovga layoqatlilik koeffitsiyentlari orqali aksiyadorlik jamiyatining moliyaviy holatini real baholash imkoniyatlari ochib berilgan. Maqola natijalari asosida xulosa va takliflar ishlab chiqilgan bo‘lib, ular aksiyadorlik jamiyatlari uchun moliyaviy boshqaruv mexanizmlarini takomillashtirishga qaratilgan.

Мазкур мақола Қорақалпоғистон Республикаси туризм соҳасидаги барқарор ўсишни таъминлаш устувор йўналишларига бағишланган. Ўзбекистонда туризм соҳасини ривожлантиришнинг иқтисодий ҳолати ҳам таҳлил қилинган. Бундан ташқари, минтақада туризм соҳасидаги долзарб муаммолар ечимига бағишланган амалий тавсиялар берилган.

Мақолада солиқ имтиёзларининг иқтисодий самараси KPI, шаффоф “солиқ-харажат” реестри ва комплекс инфратузилма пакетлари орқали ошиши, Ирландия, Малайзия, Қозоғистон, Бразилия ва Жанубий Африка тажрибалари асосида Ўзбекистон учун амалий йўл харитаси таклиф этилган.

Ушбу мақолада кичик кассанинг кирими ва чиқимига доир операциялар, кичик касса операцияларини счётларда акс эттириш тартиби, пул сарфланиши тўғрисидаги ҳисобот, кичик кассани юритишнинг хориж тажрибасининг мамлакатимизда қўлланилиши, кассада пул маблағларининг ҳаракати бўйича ички назорат ҳамда тез ликвидлик коэффициентини ҳисоблаш тартиби баён этилган. Кичик кассани ташкил этиш ва юритиш бўйича тавсиялар келтирилган.

Ушбу мақолада макроиқтисодий барқарорликни таъминлашда монетар сиёсатнинг пул-кредит воситалари ва усуллари, тактик ва стратегик  вазифалари, молиявий секторлар мутаносиблигини таъминлаш ва унда давлат монетар сиёсатининг ролини янада кучайтириш иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишнинг ҳозирги босқичида долзарб вазифалар бўйича таклифлар берилган.

Мақолада Ўзбекистон иқтисодиётига хорижий инвестицияларни жалб этишни тартибга солиш ва рағбатлантириш механизмларини такомиллаштириш йўналишлари ва уларнинг фаолиятига тўхталиб ўтилган. Хорижий инвестицияларни жалб этиш агентлиги таркибида “ягона дарча” сифатида “онлайн” режимда фаолият юритувчи ҳамда инвесторлар, манфаатдор давлат органлари ва маҳаллий ҳокимликлар ўртасидаги ўзаро ҳамкорликни мувофиқлаштирувчи инвесторлар марказини ташкил этиш таклифи асосланган. Шунингдек, замонавий шароитларда иқтисодиётга хорижий инвестицияларни жалб қилишни тартибга солиш механизмларини такомиллаштириш йўналишлари тадқиқ этилган.

Ushbu tadqiqot Pokistondagi islom banklarida moliyaviy ko‘rsatkichlar, xususan, aktivlar rentabelligi (ROA) va kapital rentabelligi (ROE) ning aksiyalar qiymatiga ta’sirini o‘rganadi. Pokistonda islomiy banklar faoliyatida ROA va ROE kabi moliyaviy ko‘rsatkichlarning aksiyalar qiymatiga qanday ta’sir qilishi bo‘yicha empirik tadqiqotlar yetishmaydi, bu esa investorlar uchun muhim bo‘lgan samaradorlik mezonlarini tushunishda bo‘shliqni yuzaga keltiradi. Tadqiqotda miqdoriy yondashuv qo‘llanilgan bo‘lib, 2016–2022 yillar davridagi ikkilamchi statistik ma’lumotlar Pokiston Fond birjasi va Meezan Bank veb-saytlaridan olingan. ROA, ROE va bank aksiyalari narxi o‘rtasidagi bog‘liqlikni baholash uchun EViews dasturida chiziqli regressiya tahlili amalga oshirilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, aksiyalar narxiga rentabellik va kapital ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, biroq ROA ko‘rsatkichining ta’siri 10 foizlik ishonch oralig‘ida statistik jihatdan ahamiyatli hisoblanadi. Tadqiqot faqat Pokiston Islom Banki (PSB) va Meezan Bank (IMBS) ma’lumotlariga asoslangan bo‘lib, natijalarni boshqa banklar yoki bozorlarga umumlashtirish imkoniyati cheklangan. Tadqiqot xulosasiga ko‘ra, investorlar islomiy banklar aksiyalarini baholashda ROA va ROE ko‘rsatkichlariga alohida e’tibor qaratishlari lozim, chunki bu ko‘rsatkichlar bankning moliyaviy samaradorligini tushunish va asosli investitsiya qarorlari qabul qilishda muhim ahamiyatga ega.

Ушбу мақолада Ўзбекистон иқтисодиётида хизмат кўрсатиш соҳасининг стратегик ўрни таҳлил қилиниб, унинг ЯИМдаги ҳиссаси ва меҳнат бозорига таъсири очиб берилади. Тадқиқот натижаларига кўра, ушбу соҳада иш ўринлари яратиш имкониятлари аниқланиб, рақамли трансформация, гендер тенглиги ва ёшларни жалб этиш каби йўналишлар алоҳида таъкидланади. Мақолада иқтисодиёт тармоқлари ўртасидаги меҳнат трансформацияси, ўсиш динамикаси, меҳнат унумдорлиги, норасмий бандлик, инфратузилма ривожи ва кадрлар салоҳиятини ошириш масалалари муҳокама қилинади. Халқаро илғор тажрибалар таҳлили асосида хизматлар соҳасини ривожлантириш орқали бандликни оширишга қаратилган амалий таклифлар илгари сурилади.

Mazkur maqolada tijorat banklari faoliyatiga moliya texnologiyalarni joriy etish masalalari yoritilgan. Zamonaviy  moliyaviy texnologiyalarning bank faoliyatining qaysi yoʻnalishlarida qoʻllanilayotgani tahlil qilingan. Olib borilgan tadqiqot yuzasidan amaliy taklif va ilmiy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Maqolada toʻlov tizimini rivojlantirishning asosiy masalalari zamonaviy xorijiy tajriba asosida oʻrganilgan hamda uning Oʻzbekistonda qoʻllanish imkoniyatlari tahlil qilingan. Shuningdek, raqamli iqtisodiyot sharoitida Oʻzbekiston Respublikasi toʻlov tizimining holati, muammolari va rivojlanish istiqbollariga kompleks tahlil asosida aniqlik kiritilgan. Oʻtkazilgan tadqiqotlar asosida Oʻzbekiston Respublikasida toʻlov tizimini takomillashtirish boʻyicha amaliy takliflar va ilmiy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Maqolada O‘zbekistonda kichik biznes subyektlarining iqtisodiy faoliyati, ularning soha va hududlar kesimidagi rivojlanish dinamikasi hamda tarkibiy o‘zgarishlari ilmiy jihatdan tahlil etilgan. Kichik biznesning milliy iqtisodiyotdagi strategik ahamiyati xususan, yalpi ichki mahsulotdagi ulushi, tashqi iqtisodiy faoliyatdagi ishtiroki va aholining bandligini ta’minlashdagi o‘rni ushbu tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyatini belgilab beradi. Tadqiqot jarayonida O‘zbekiston Respublikasi Statistika agentligining ma’lumotlari asosida kichik biznes subyektlarining iqtisodiy ko‘rsatkichlari dinamikasi tahlil qilingan. Xususan, YaIMdagi hissasi, eksportdagi ishtiroki hamda sohalar kesimidagi rivojlanish yo‘nalishlari o‘rganilgan. Shu bilan birga, mavjud muammolar va ularning kelib chiqish sabablari tahlil qilinib, sohani yanada rivojlantirishga qaratilgan amaliy va strategik tavsiyalar ishlab chiqilgan. Maqolada keltirilgan xulosalar va tavsiyalar milliy iqtisodiyotda kichik biznes subyektlarining samaradorligini oshirish, ularni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarini takomillashtirishga xizmat qiladi.

Мақолада ижтимоий-иқтисодий тараққиётни режалаштиришнинг институционал ва услубий жиҳатларига эътибор қаратган ҳолда минтақавий ривожланиш стратегиясининг янги элементлари кўриб чиқилган. Стратегик ҳужжатларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш жараёнларида жамоатчилик иштирокининг ролига, жумладан, жамоатчилик эшитувлари, эксперт маслаҳатлари, фокус-гуруҳлар, рақамли электрон бошқарув платформалари ва айниқса, фуқаролик бюджетлаштириш каби механизмларга алоҳида эътибор қаратилган. Муаллиф халқаро амалиётда (Бразилия, Испания, Франция, Хитой) бундай воситаларни жорий этишнинг назарий асосларини ҳам, амалий мисолларини ҳам ва уларни Беларус Республикасида қўллашнинг шарт-шароитларини таҳлил қилган. Минтақавий даражада стратегик режалаштириш тизимини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари тақдим этилган: ҳуқуқий база, институционал инфратузилма, мувофиқлаштириш тартиб-қоидалари, мониторинг ва баҳолаш, шунингдек, мавжуд институционал тўсиқлар аниқланган. Фуқаролик жамиятининг ролини кучайтириш ва бюджет ресурсларини тақсимлашда аҳолининг тўғридан-тўғри иштирок этиш механизмларини жорий қилиш давлат қарорларининг шаффофлигини оширишга, ҳокимиятга бўлган ишончни мустаҳкамлашга ва маҳаллий аҳоли манфаатларини аниқроқ акс эттиришга хизмат қилиши кўрсатиб берилган. Хулоса қилиб айтганда, ҳудудларнинг барқарор ва мувозанатли ривожланишини таъминлаш учун амалдаги давлат режалаштириш тизимига янги ёндашувларни жорий этиш зарур, деган хулосага келинган.

Илмий мақолада тижорат банклари ликвидлигини бошқариш стратегиясини такомиллаштиришга оид масалалар кўриб чиқилган.

Maqolada tijorat banklarining kredit portfelini samarali boshqarish, shuningdek tijorat banklarining kredit portfelini boshqarishni takomillashtirishga doir asosiy yo‘nalishlar bilan bog‘liq muammolar ko‘rib chiqildi va ularni bartaraf etish bo‘yicha takliflar ishlab chiqildi.

Mazkur maqolada Oʻzbekiston Respublikasida mehnat bozorini isloh qilish sharoitida kadrlar tayyorlash tizimini transformatsiya qilishda strategik instrument sifatida professional standartlarning ahamiyati koʻrib chiqiladi. Buyuk Britaniya, Yangi Zelandiya, Rossiya va Albaniya tajribasi asosida professional malakalarni shakllantirish va joriy etishga doir yondashuvlarning taqqoslama tahlili keltirilgan. Oʻzbekistonda turizm sohasidagi me’yoriy baza va amaliy faoliyat tahlil qilingan holda asosiy muammo va to‘siqlar aniqlangan. Empirik tadqiqot natijalariga koʻra, professional standartlarga nisbatan ish beruvchilar va ta’lim muassasalarining munosabati baholandi hamda milliy malakalar tizimini rivojlantirish boʻyicha yoʻnalishlar belgilandi. Xalqaro tajribalarni milliy shart-sharoitlarga moslashtirishga alohida e’tibor qaratilgan. SWOT-tahlil natijalari asosida standartlarni joriy etish va yangilash mexanizmlarini takomillashtirish boʻyicha takliflar ishlab chiqildi.

Maqolada O‘zbekiston sharoitida valyuta kursi farqlarini hisobga olishdagi mavjud muammolar tahlil qilinib, ularni raqamlashtirish asosida hal etish bo‘yicha amaliy va metodologik takliflar ilgari surilgan. Xususan, kurslarni avtomatik yangilash, “Buxgalteriya hisobi xalqaro standarti (BHXS) 21" standartiga mos metodika ishlab chiqish va sun’iy intellekt orqali monitoring tizimi yaratish zaruriyati asoslab berilgan.

Ushbu tadqiqot O‘zbekistonda majburiy maktab yoshidagi bolalar orasida ijtimoiy-demografik omillar va maktabga qatnamaslik darajalari o‘rtasidagi bog‘liqlikni milliy darajadagi uy xo‘jaliklari so‘rovnomasi ma’lumotlari asosida o‘rganadi. Maktabga qatnamaslik darajalari boshlang‘ich ta’lim, tayanch o‘rta ta’lim va o‘rta ta’lim bosqichlari bo‘yicha tahlil qilindi. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, ayniqsa o‘rta ta’lim bosqichida o‘quvchilar maktabdan tashqarida qolish ehtimoli ancha yuqori. Bundan tashqari, uy xo‘jaliklarining boylik darajasi boshlang‘ich va tayanch o‘rta ta’lim bosqichlarida maktabdan chetlanish bilan sezilarli bog‘liqlikka ega bo‘ldi. Jins, yashash joyi (shahar/qishloq) yoki hudud bo‘yicha esa sezilarli farqlar aniqlanmadi. Bu ta’limdagi tenglik yo‘nalishida yutuqlar mavjudligidan dalolat berishi yoki aggregat darajadagi ma’lumotlar nozik tafovutlarni aniqlashda cheklangan bo‘lishi mumkinligini anglatadi. Tadqiqot aniq maqsadli aralashuvlar uchun amaliy xulosalarni taqdim etadi hamda maktabga qatnamaslikning sabablarini chuqurroq tushunish uchun omilli va longitudinal yondashuvlardan foydalanadigan keyingi tadqiqotlarni tavsiya etadi.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasida, xususan, Sirdaryo viloyatida baliqchilik sohasining rivojlanish holati ekonometrik usullar asosida tahlil qilingan. Baliq mahsulotlarining oziq-ovqat xavfsizligi va aholi salomatligidagi o‘rni, iqtisodiyotni diversifikatsiya qilishdagi roli yoritilgan. Tahlil jarayonida 2010–2023 yillar oralig‘idagi statistik ma’lumotlar asosida avtokorrelyatsion va Durbin-Watson testi yordamida baholangan. So‘nggi 5 yil bo‘yicha prognoz qiymatlar ishlab chiqilib, baliqchilik tarmog‘ini yanada rivojlantirishga oid amaliy xulosalar keltirilgan.

Ushbu maqolada kichik va o‘rta biznes subyektlarini iqtisodiy jihatdan qo‘llab-quvvatlashda sug‘urta tizimining tutgan o‘rni tahlil qilinadi. Muallif sug‘urtaning KO‘B uchun xavflarni boshqarish, moliyaviy barqarorlikni ta’minlash va investitsion muhitni yaxshilashdagi ahamiyatini yoritadi. Shuningdek, O‘zbekistonda ushbu tizimning mavjud holati, asosiy muammolari va uni rivojlantirish bo‘yicha taklif etilayotgan chora-tadbirlar bayon etiladi. Maqola kichik biznesni himoyalash va sug‘urta mexanizmlarini yanada faollashtirish bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalarni o‘z ichiga oladi.

Maqolada ta’lim xizmatlari tizimining rivojlanishi va bandlik tuzilmasini o‘zgartirish o‘rtasidagi bog'liqlik ko‘rib chiqiladi. Unda kadrlar raqobatbardoshligini oshirish va zamonaviy mehnat bozori talablariga moslashishning asosiy vositasi sifatida ta’lim sifati va qulayligini oshirish muhimligi ta’kidlangan. Unda ta’lim xizmatlarini rivojlantirish tendensiyalari tahlil qilinib, ayniqsa, yoshlar va ishsizlik darajasi yuqori bo‘lgan hududlarda bandlikni rag‘batlantirish uchun ularni takomillashtirish yo‘nalishlari taklif etiladi.

Maqolada xizmat ko‘rsatish sohasining asosiy xususiyatlari, shuningdek, iqtisodiyotning xizmat koʻrsatish sohasidagi ijobiy oʻzgarishlarni belgilab bergan bir qator omillarning oʻzaro taʼsiri yoʻnalishlari ochib berilgan. Ushbu maqolada bugungi kunda iqtisodiyotning eng muhim tarmoqlaridan biri sifatida xizmatlar bozorining oʻrni juda katta va dolzarb ekanligi, bozorni yangi tovarlar bilan toʻldirish ilmiy-texnikaviy taraqqiyotning, shuningdek, xizmat koʻrsatish sohasining jadal oʻsishini taqozo etishini koʻrsatadi.

Ushbu tadqiqot O‘zbekiston Respublikasida import, eksport va iqtisodiy o‘sish o‘rtasidagi sabab-oqibat bog‘liqligini vaqt qatori ma’lumotlari va zamonaviy ekonometrik uslublar asosida o‘rganadi. Empirik tahlil Augmented Dickey-Fuller (ADF) testi orqali o‘zgaruvchilarning birlik ildizga ega ekanligi yoki yo‘qligini aniqlashdan boshlandi, so‘ngra o‘zgaruvchilar o‘rtasidagi uzoq muddatli muvozanat aloqalarini aniqlash uchun Johansen kointegratsiya testi qo‘llanildi. Qisqa va uzoq muddatli sababiy bog‘liqliklarni aniqlash uchun Vektor Xatolik Tuzatish Modeli (VECM) ishlatildi. Natijalar importdan eksportga qarab bir yo‘nalishli sababiy bog‘liqlik mavjudligini ko‘rsatadi, ya’ni import faoliyatidagi o‘zgarishlar eksport natijalariga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqot shuningdek, import va iqtisodiy o‘sish hamda eksport va iqtisodiy o‘sish o‘rtasida ikki yo‘nalishli (o‘zaro) bog‘liqlik mavjudligini aniqlaydi. Ushbu natijalarning ahamiyati shundaki, savdoning har ikkala tarkibiy qismi-import va eksport-O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Natijalar uzoq muddatli iqtisodiy o‘sishga erishish uchun import o‘sishini ham, eksportni rag‘batlantirishni ham qamrab oluvchi muvozanatli savdo siyosatining muhimligini ta’kidlaydi.