Baholash faoliyatini takomillashtirish va rivojlantirishda marketing strategiyasi masalalari ko'rib chiqiladi. Baholash xizmatlari bozorida marketingning mohiyati ochib berilgan. Baholash faoliyatini rivojlantirish marketing strategiyasining asosiy vazifasi baholash xizmatlari bozorini rivojlantirish uchun zamonaviy marketing kontseptsiyasining tarkibiy qismlarini maksimal darajada qondirish uchun tuzilgan. Baholash faoliyatini takomillashtirishning asosiy omillari shakllantirildi. Aktivlarni sotuvchilardan xaridorlarga rag'batlantirishning asosiy tarkibiy qismlari va ularning baholash xizmatlari bilan aloqasi ko'rsatilgan. Baholash xizmatlari bozorida reklama faoliyatini takomillashtirish yo'llari ko'rsatilgan.

Maqola globallashuv jarayonida yuzaga keladigan muammolarni ko'rib chiqishga bag'ishlangan va O'zbekistonda Milliy Buxgalteriya Hisobi Standartlarini (MBS), shu jumladan nomoddiy aktivlar bilan bog'liq standartni Xalqaro Moliyaviy Hisobot Standartlariga (IFRS) muvofiq ravishda tuzatish tajribasiga bag'ishlangan, shuningdek, yechimlar taklif qilingan. Bu bilan muallif xalqaro standartlarga muvofiq nomoddiy aktivlarni tan olish, balans qiymatini baholash, amortizatsiyani hisoblash usuli, qayta baholash modeli, moliyaviy hisobotda nomoddiy aktivlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni oshkor qilish tartibi bo‘yicha ishlab chiqilgan tavsiyalarni taklif etadi (38-IFRS). Bundan tashqari, nomoddiy aktivlarning boshlang'ich qiymati, amortizatsiyasi, uzoq muddatli va ja’mi aktivlarga ta'sirini baholash uchun ularni qayta baholash modeli bo'yicha ba'zi fikrlar mavjud.

Ushbu maqolada mulkni baholashning huquqiy asoslari, maqsadlari hamda uning bosqichlari haqida qisqacha ma’lumotlar keltirib o’tilgan. O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so’ng mamlakatimizda baholash sohasi rivojlana boshladi va shu bilan birga uning huquqiy asoslari ham yangilanishlar kiritlib, takomillashtirildi. Xususan baholash faoliyatiga oid qonunlar ikki guruhga umumiy va xususiy qonunlarga bo’lib o’rganiladi. Baholash faoliyatini tartibga soluvchi asosiy hujjati “Baholash to’g’risidagi” qonuni, bu faoliyatni rivojlantirish bo’yicha “Baholash xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 2018 yil 1 iyundagi PQ-3764 qarori hamda yanada takomillashtirish bo’yicha 2019 yil 1 iyuldagi “Baholash faoliyatini yanada takomillashtirish hamda past rentabelli va faoliyat yuritmayotgan davlat ishtirokidagi korxonalarni sotish mexanizmlarini soddalashtirish chora-tadbirlari to’g’risida” PQ-4381 qarorlariga ham qisqacha ma’lumotlar keltirilgan.

Mazkur maqolada davlat ishtirokidagi korxonalar aksiyalari qiymatini va daromadliligini baholash masalalarini o‘rganishda davlat ishtirokidagi korxonalar faoliyati, xususiyatlari, qimmatli qog‘ozlar emissiyasi kabilar bo‘yicha turli tadqiqotchilarning yondashuvlari tadqiq etilgan. Davlat ishtirokidagi korxonalar aksiyalari qiymatini va daromadliligini baholash usullari va yo‘nalishlari tahlil qilingan. Davlat ishtirokidagi korxonalar aksiyalari qiymatini va daromadliligini baholash masalalarini o‘rganish asosida tegishli xulosalar ishlab chiqilgan.

Ko‘pgina kompaniyalar uchun gudvil eng muhim aktivdir, ular uchun identifikatsiya va izolyatsiya kabi tushunchalar xarakterli emas. Gudvil aktivlarni manipulyatsiya qilishni soddalashtiradi, lekin shu bilan birga, buxgalterlar ham, kompaniyalar rahbariyati ham gudvilni qanday aniq va to‘g’ri baholashni bilishmaydi, chunki uning haqiqiy qiymati tashkilot sotilganda shakllanadi. Ammo gudvilni baholash juda muhim va gudvilni turli yo‘llar bilan baholash mumkin. Maqolada gudvilni baholashning asosiy usullari ko‘rib chiqilgan, ularni takomillashtirish yo‘llari taklif qilingan.

Maqolada xo’jalik yurituvchi subyektlarda inson kapitali qiymatini baholashning uslubiy asoslari yoritib berilgan. Inson kapitali qiymatini baholash bo‘yicha mavjud metodikalar atroflicha tahlil qilingan. Xarajatlar va daromadlar yondashuvlari bo‘yicha inson kaptalini baholash usullarining yutuq va kamchiliklari, amaliyotda qo’llash istiqbollari ochib berilgan.

Maqolada "innovatsion faolligi" atamasining hozirgi ta'riflari tahlili asosida o'z ta'rifi berilgan. Korxonaning innovatsion faoliyatini baholash usulini taklif qilishda joriy etilgan innovatsiyalarning intensivligini ularning yangilik darajasiga qarab baholash asos qilib olingan.

Iqtisodiyot va jamiyatning raqamli transformatsiyasi dinamikasi, raqamli rivojlanishning ko‘p qirraliligi va ko‘rsatkichlarining ko‘pligi, ularning iqtisodiyot tarmoqlari va mamlakat hududlari bo‘yicha sezilarli darajada farqlanishi raqamli rivojlanishni integral baholash usullarini ishlab chiqish zarurligini taqozo etmoqda. Maqolada raqamli iqtisodiyotni shakllantirish qonuniyatlarini o‘rganish asosida raqamli rivojlanish bosqichlari, maqsadli mezonlar hamda iqtisodiyot va jamiyatni raqamlashtirish bosqichlari uchun integral, umumlashtiruvchi va qisman ko‘rsatkichlar tizimi belgilab berildi. Raqamli rivojlanish holatining integral koeffitsienti haqiqiy ko‘rsatkichlarning normallashtirilgan qiymatlari asosida qo‘shimcha model yordamida hisoblanadi. Raqamli rivojlanish potentsialini baholash uchun xususiy ko‘rsatkichlarning potensial qiymatlaridan foydalaniladi.

Ushbu maqolada O‘zbekiston neft-gaz sanoatida biznes qiymatini baholash uchun chiziqli regressiya modelini ishlab chiqish muhokama qilinadi. Model jahon neft va gaz narxlari, siyosiy barqarorlik, makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar, savdo hajmlari va boshqalar, shu jumladan, EBITDA va qarzdorlik darajasini o‘z ichiga olgan asosiy iqtisodiy va operatsion o‘zgaruvchilarni birlashtiradi. Tadqiqot o‘zgaruvchilarning statistik ahamiyatiga va ularning bozor qiymatiga ta’siriga e’tibor qaratadi, shu bilan sanoatda strategik boshqarish va rejalashtirish uchun asos yaratadi.

Maqola texnika sohasidagi oliy ta'lim muassasalarida ta'lim sifatini baholash va boshqarish muammolari tahlil qilinadi. Unda zamonaviy ta'lim tizimida o'qitish jarayonlarining sifatini oshirish va ta’lim sifatini boshqarish usullari muhokama qilingan. Shuningdek, talabalarning o‘zlashtirish ko‘rsatkichlarini baholashda statistik yondashuvlarning qo‘llanishi va bu yondashuvlarning ta'lim sifati monitoringida ahamiyati yoritib berilgan. Maqola natijalari texnika yo‘nalishidagi oliy o‘quv yurtlari uchun ta'lim sifatini oshirishda muhim ilmiy-amaliy tavsiyalarni o‘z ichiga oladi.

Maqolada turizmni rivojlantirish strategiyasini shakllantirish va uni amalga oshirishda hududlarning turistik salohiyatiga baho berish zaruriyatini taqozo etishi ta’kidlanib, salohiyat, turizm salohiyati va iqtisodiy salohiyat tushunchalariga berilgan ta’riflar tahlil etilgan. Hududlarning turistik salohiyatiga baho berishshda unga ikki tomonlama – ресурсга асосланган ва жараён yondashуви zarurligi ko‘rsatib o‘tilgan. Muallif tomonidan miqdoriy baho berish murakkab bo‘lgan hollarda resurs yondoshuviga asoslangan holda ekspert baholari yordamida baholash metodi taklif etilgan.

Maqolada tadqiqotning dolzarbligi kompaniyalarda kapital samaradorligini baholashdagi mavjud muammolarga asoslanadi va oʻz kapitali samaradorligini oshirishning nazariy asoslari yoritilgan. Shuningdek, mamlakatimizda faoliyat koʻrsatayotgan aksiyadorlik jamiyatlarining kapital samaradorligini baholash boʻyicha tahlillar oʻtkazildi. Natijalar asosida kapital samaradorligini oshirish boʻyicha xulosa va tavsiyalar ishlab chiqildi.

Bu maqola oliy ta'lim sohasidagi o'qituvchilar motivatsiyasini xalqaro tajribadan olingan ilmiy va amaliy asoslar boyicha tahlil qiladi. Motivatsiya, shaxsiy va jamiyatchilik sohalarida muhim rolini o'ynagan, hamkorlik maqsadlari uchun kuchli ishqibozlikni ta’minlash maqsadida o’qituvchilarning xalqaro tajribasiga asoslanadi. Xodimning motivatsiyasi va ish berishni kuchaytirish uchun ishlab chiqilgan vositalarning mos kelishi, shaxsiy faoliyatni samarali qiladi. O'qituvchilar motivatsiyasining talaba muvaffaqiyatiga ko'rsatishi bilan bog'liq ahamiyati ko'rsatkichlarni aniqlash va baholash keng tahlil qilinadi. AQSh, Birlashgan Qirollik, G‘arbiy Yevropa va Skandinaviya davlatlaridagi o'rtacha pod'rabotoklar uning unikal metodologiyasi, baholash kriteriyalari va boshqalar o'rtasida farqlikni ko'rsatadi. Maqola ta'limning kelajagini shakllantirishda o'qituvchilar motivatsiyasi va talaba muvaffaqiyati o'rtasidagi bog'liqlikni ajratib olishda e'tibor beradi.

Mamlakat iqtisodiy rivojlanishida salmoqli hissasiga ega bo‘lgan tadbirkorlik faoliyati davlat tomonidan doimiy qo‘llab-quvvatlanadi. Uning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda faoliyatning iqtisodiy holatini tahlil etish, o‘ziga xos bo‘lgan iqtisodiy xavfsizlik ko‘rsatkichlarini belgilash va buning yordamida tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy xavfsizligini baholash muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu maqolada tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda zaruriy ko‘rsatkichlar va faoliyatning iqtisodiy xavf darajasini baholash ilmiy tahlil etilgan.

Ushbu maqolada ehtimollar nazariyasining iqtisodiyotda qo‘llanilishi ko‘rib chiqilgan. Ehtimollar nazariyasi turli iqtisodiy jarayonlarda noaniqliklarni hisobga olish va risklarni baholash uchun muhim vosita hisoblanadi. Maqolada bu nazariyaning risklarni boshqarish, sug‘urta va investitsiya, bozor tahlillari va o‘yinlar nazariyasida qo‘llanilishi haqida batafsil ma’lumotlar berilgan. Ehtimollar nazariyasi yordamida iqtisodiy hodisalarni oldindan baholash va optimal qarorlar qabul qilish imkoniyatlari o‘rganilgan. Ushbu maqola ehtimollar nazariyasini iqtisodiy tahlillar va qarorlar qabul qilishda qo‘llanishining muhimligini ko‘rsatadi.

Boshqaruv samaradorligini oshirish ko‘p jihatdan boshqaruv xodimlarining mehnatini munosib baholash masalalariga bog‘liq. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada boshqaruv samaradorligini baholash ko‘rsatkichlarini joriy qilish masalalari muhokama qilingan.

Tadqiqotda raqamli marketing usullari tijorat banklarining iqtisodiy ko'rsatkichlariga, ayniqsa bank sektorining o'zgaruvchan muhitida qanday ta'sir ko'rsatishi batafsil ko'rib chiqilgan. Tadqiqotda Oʻzbekistondagi ATIB Ipoteka bankining 18 yillik moliyaviy maʼlumotlaridan foydalangan holda raqamli marketing xarajatlarining koʻpayishi, xodimlarni rivojlantirishga investitsiyalarning ortishi va uning banklar daromadiga taʼsiri oʻrtasidagi bogʻliqligi o’rganildi. Tadqiqotda bank sohasida marketing strategiyalar ta'sirini bashorat qilish va baholash uchun VAR (Vector Autoregressive) va ARDL (Autoregressive Distributed Lag) modellari ishlab chiqildi. Natijalar raqamli marketing harajatlarining ortishi, bank ishchi xodimlariga qilingan investitsiyalarning o‘sishi va tijorat banklarining moliyaviy muvaffaqiyatlari o'rtasidagi kuchli bog'liqligi ochib berildi. Ushbu tadqiqot raqamli marketing samaradorligi bo'yicha kengroq munozaraga hissa qo'shadi va moliyaviy institutlar uchun marketing strategiyasi va inson kapitaliga sarmoya kiritish orqali iqtisodiy samaradorligini optimallashtirishga qaratilgan qimmatli tushunchalarni taqdim etadi.

Maqolada soliq yukini baholash bo’yicha olimlarning turli fikr va qarashlari nazariy jihatdan o’rganilib, muallif tomonidan soliq yuki ko’rsatkichi, jismoniy shaxslarni soliqqa tortish amaliyoti va tartibi, uning amaldagi holati tahlil qilingan hamda soliq to’lovchilarning soliq yuki darajasini baholash va taqsimlash bo’yicha ilmiy xulosa va takliflar ishlab chiqilgan.

Mazkur maqolada aholi daromadlari va iste’mol tovarlariga bo‘lgan talabni ekonometrik tahlil qilishda, aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan energiya sarfini baholash, elektr energiyasi tejamkorligini taʼminlashdagi muammolar, ularni bartaraf etish jarayonlari hamda elektr energiya resurslaridan samarali foydalanish kabi yo‘nalishlarda olib borilgan tadqiqotlar o‘rganildi. O‘zbekiston Respublikasining elektr energiya sarfini baholash bo‘yicha Iqtisodiyot tarmoq va sohalarida energiya iste’moli sarfi korrelyatsion tahlil qilindi va elastiklik koeffitsiyentlari orqali 1 foizga aholini daromadini oshishi necha foizga elektr energiya sarflanishi o‘rganildi. 

Mazkur tadqiqot ishida investitsiya loyihalarini boshqarish jarayonida vaqt va samaradorlik omillari qanday baholanayotgani yoritib beriladi. Asosiy e'tibor loyihaning hayotiy sikli davomida samaradorlikni oshirish va loyihaning amalga oshirilish muddatlarini qisqartirish orqali iqtisodiy foyda olish imkoniyatlariga qaratilgan. Bu mavzu hozirgi kunda juda dolzarb bo‘lib, loyihalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi va ularning iqtisodiy samaradorligini oshirish uchun asosiy mezonlardan biri sifatida qaralmoqda. Investitsiya loyihalari bo‘yicha qaror qabul qilish jarayoni ko‘pincha resurslarning cheklanganligi va vaqt omili bilan bog‘liq bo‘lib, samarali rejalashtirish va boshqaruv talab etiladi.
Tadqiqotda loyihalarni boshqarishning nazariy va amaliy jihatlari o‘rganilgan. Jumladan, loyihalarning vaqtni tejash imkoniyatlari va rentabelligini oshirish uchun samaradorlik mezonlari tahlil qilingan. Vaqtni boshqarishning loyiha iqtisodiyotiga ta'siri chuqur o‘rganilib, turli loyihalarni amalga oshirishda vaqtni qisqartirish orqali iqtisodiy foyda olish imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Tadqiqotda loyiha boshqaruvi samaradorligini oshirish uchun zarur bo‘lgan omillar, shu jumladan, moliyaviy resurslarning optimal taqsimoti, ish kuchi va texnologik infratuzilma kabi ko‘rsatkichlar tahlil qilinadi. Loyiha boshqaruvida vaqtni to‘g‘ri rejalashtirish va samarali foydalanishning investitsiya jarayoniga ta'siri amaliy misollar yordamida ko‘rsatilgan. Ishda nazariy asoslar bilan bir qatorda, O‘zbekiston va xalqaro tajribaga asoslangan misollar keltirilgan.

Maqolada restoran xizmatlarining iste’mol qimmatdorligini belgilovchi moddiy, funksional va hissiy omillarning naflilik darajasini ekspert usulda baholash taklif qilingan. Naflilik darajasining kutilayotgan va amaldagi qiymati o‘rtasidagi tafovutga ko‘ra qimmatdorlik darajasiga baho berilgan. Restoran turiga bog‘liq holda iste’mol qimmatdorligi omillarining o‘zgarib borishi asoslab berilgan.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi hududlarining innovatsion salohiyati, jumladan, uni baholash usullari, natijalarni tahlil qilish va mintaqaviy rivojlanish uchun ahamiyatini muhokama qilish ko‘rib chiqiladi. Iqtisodiy, ilmiy, kadrlar, texnik va axborot-kommunikatsiya omillarini hisobga olgan holda normallashtirilgan ko‘rsatkichlarga asoslangan integral hisoblash usuli taqdim etiladi. Sirdaryo mintaqasining innovatsion salohiyati tahlil qilinadi va uning boshqa mintaqalar orasidagi mavqei aniqlanadi.

Ushbu maqolada O‘zbekistonda davlat xizmatida faoliyat yuritayotgan har bir rahbar va xodim faoliyatining samarali bo‘lishiga alohida eʼtibor qaratilib, davlat xizmatchisi ishini ana shu tamoyillar asosida tashkil etishi zarurligi yoritilgan.

Maqolada xalqaro standartlar va reytinglar asosida aktivlarni baholashning asosiy usullari ko‘rib chiqilgan. Adolatli qiymat, sof hozirgi qiymat va multiplikatorlar usullari hamda reyting agentliklari metodologiyalari tahlil qilingan. Aktivlarni baholashda xalqaro tajribaning ahamiyati va zamonaviy texnologiyalarni qo‘llashning afzalliklari yoritilgan.

Ushbu maqolada uzoq muddatli aktivlar auditi xalqaro standartlar asosida takomillashtirilishi moliyaviy hisobotlarning aniqligi va shaffofligini oshirishga xizmat qiladi. Ushbu mavzu doirasida uzoq muddatli aktivlarni baholash usullari, ularning eskirishini hisobga olish tamoyillari hamda xalqaro audit standartlariga muvofiq tekshirish jarayonlari tahlil qilinadi. Standartlashtirilgan yondashuv audit jarayonining samaradorligini oshirish bilan birga, investorlar va manfaatdor tomonlar uchun ishonchli maʼlumot taqdim etishga yordam beradi.