Maqolada hozirgi bosqichda O'zbekistonda oliy ta'lim marketingining rivojlanish tendentsiyasi tahlil qilingan bo'lib, unda oliy o'quv yurtlari va ularda tahsil olayotgan talabalar sonining sezilarli darajada o'sishi, shu bilan birga har bir o'qituvchiga to'g'ri keladigan talabalar ulushining pasayishi ko'rsatilgan bo'lib, bu oliy ta'lim tizimi resurslarining samaradorligi oshganidan dalolat beradi.amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligini aks ettiradi. Ikkinchisining asosiy maqsadi-Oliy ta'limning mavjudligi va sifatini oshirish, milliy tizimni xalqaro ta'lim makoniga integratsiya qilish, mehnat bozorida talab yuqori bo'lgan kadrlarni tayyorlash, bu esa O'zbekistonning ijtimoiy-ta'lim sohasini yanada rivojlantirishni ta'minlashga qaratilgan.
Ushbu maqolada oliy taʼlim muassasalarida umumiy sifat menejmenti (TQM) tamoyillarining qoʻllanilishi oʻrganiladi. TQM – bu sifatni uzluksiz takomillashtirish, mijozlar ehtiyojlarini qondirish va xodimlarni faol jalb qilishni taʼminlovchi boshqaruv falsafasidir. Tadqiqotda TQMʼning oliy taʼlim tizimida joriy etilishi, uning afzalliklari va duch kelinadigan muammolar tahlil qilinadi. Case-study yondashuvi asosida olib borilgan tadqiqot natijalari shuni koʻrsatadiki, TQM tamoyillari samarali amalga oshirilsa, taʼlim jarayoni va boshqaruv sifatini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin. Shu bilan birga, bu jarayon kuchli rahbariyat, madaniy oʻzgarish va manfaatdor tomonlarning ishtirokini talab qiladi.
O‘zbekistondagi nodavlat oliy ta’lim muassasalari moliyaviy menejmentning nazariy asoslarini chuqur o‘rganish-mamlakat ta’lim manzarasida xususiy ta’lim tashkilotlarining ro‘li oshib borayotganini hisobga oladigan bo‘lsak muhim hisoblanadi. Ushbu tadqiqotda moliyaviy menejmentning asosiy elementlari taqdim etilgan, hamda oliy ta’lim bilan bog‘liq nodavlat tashkilotlarda moliyaviy boshqaruvning amaliy, huquqiy va strukturaviy jihatlari haqida tushunchalar va ma’lumotlar berilgan. Bundan tashqari, Oʻzbekiston Respublikasidagi nodavlat ta’lim tashkilotlarini moliyalashtirishning asosiy mexanizmlari sanab o‘tilgan, hamda davlat va nodavlat institutlari oʻrtasidagi moliyaviy strategiyalarning qiyosiy tahlili natijasi taqdim etilgan. Yakuniy natijalar nodavlat oliy ta’lim tashkilotlari (NOTT) moliyaviy barqarorlikka qanday erishishi va shu tariqa kengroq milliy rivojlanish maqsadlariga hissa qo‘shishi mumkinligini chuqurroq tushunish imkonini beradi.
Yangi Oʻzbekistonni barpo etish jarayonida oliy taʼlim tizimining rivojlanish bosqichi va kelgusida amalga oshiriladigan ishlari va rivojlangan davlatlar tajribasidan foydalangan holda xizmatlarning innovatsion yoʻnalishlaridan boʻlgan taʼlim xizmatlari, dasturlash xizmatlari, intellektual mulk, injenering va boshqa istiqbolli xizmatlar turlarini jadal surʼatlarda rivojlantirish, mavjud imkoniyatlardan samarali foydalanib, xizmatlar eksportini oʻstirish asosida mamlakatimiz innovatsion rivojlanishi uchun har tomonlama foydali taraqqiyot yoʻliga oʻtishni taʼminlaydigan ustuvor vazifalardan hisoblanadi.
Ushbu maqolada muhandislik oliy ta’lim muassasalarini innovatsion boshqarishda tyutorlik faoliyatini yanada rivojlantirishga qaratilgan nazariyalar o‘z aksini topgan. Ma’lumki oliy ta’lim muassalarida tyutorlik faoliyati talabalar bilan tyutor o‘rtasidagi ta’lim va tarbiya jarayonlarini muvoffiqlashtirish bilan chegaralanib qolmoqda. Hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish sharoitida har bir talabani tadbirkorlik ruhida tarbiyalash muhim ahamiyat kasb etib kelmoqda. Maqolada ilgari surilgan g‘oyalar va ishlab chiqilgan modellar asosan muhandislik OTMlarida talabalarni ilmiy tadqiqot ishlariga jalb qilish, ilmiy ishlar natijalarini tijoratlashtirishda ishtirokini ta’minlashga doir tavsiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan.
Ушбу илмий мақолада давлат, бизнес, нотижорат ташкилотлар ва таълим муассасаларининг ўзаро манфаатли ҳамкорлигини таъминловчи давлат-хусусий шериклиги механизмларини қўллаш асосида Ўзбекистон олий таълим соҳасини жаҳонда юз бераётган модернизация жараёнларига мос равишда трансформациялаш қилиш учун амалга ошириш зарур бўлган долзарб масалалар баён этилган.
Ushbu maqolada oliy oʻquv taʼlim muassasalarida ingliz tilini oʻrganishda tanqidiy fikrlash va madaniyatlararo kompetensiyani rivojlantirish muhimligi muhokama qilinadi. Muallifning fikriga koʻra amaldagi EFL darsliklari (ingliz tili chet tili sifatida) koʻpincha madaniy bilimlarni statik faktlar sifatida taqdim etadi, bunday yondashuv esa oʻz navbatida tahliliy va tanqidiy fikrlashni cheklashi mumkin hamda anʼanaviy oʻqitish usullari koʻnikmalarni rivojlantirishga toʻsqinlik qiladi. Tadqiqotda tanqidiy fikrlashni hamda madaniyatlararo kompetensiyani rivojlantirish uchun amaldagi oʻquv qoʻllanmalari, darsliklarni qayta koʻrib chiqish, oʻqituvchilar malakasini oshirish va muqobil baholash tizimini joriy etish zarurligi taʼkidlangan.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasining hozirgi holati tahlil qilinadi va mazkur sohadagi rivojlanish imkoniyatlari hamda mavjud qiyinchiliklar yoritiladi. Xorijiy talabalar statistikasi, oliy ta’lim muassasalarining xalqaro reytinglari va infratuzilma quvvatlari tahlil qilinib, O‘zbekistonni ta’lim turizmi markazi sifatida jozibadorligini oshirish uchun zarur bo‘lgan rivojlanish yo‘nalishlari aniqlanadi. Maqolada xalqaro ta’lim standartlariga moslashish, sifatni oshirish, infratuzilmani kengaytirish, jumladan, yotoqxonalar va raqamli ta’lim platformalari kabi sohalar bo‘yicha takliflar beriladi. Shuningdek, maqolada strategik sarmoyalar, hududiy infratuzilma qo‘llab-quvvatlovi va marketing faoliyati orqali O‘zbekistonni global ta’lim turizmi bozorida raqobatbardosh qilish bo‘yicha tavsiyalar ham keltirilgan.
Ushbu maqolada universitetlarning jamiyatdagi roli kengayib borishi bilan texnologik innovatsiyalar va iqtisodiy rivojlanish manbai boʻlgan muassasa qiyofasi prognoz qilinmoqda, natijada universitetni oʻzgartirish trayektoriyasi yuzaga keladi. Tadbirkorlik universitetiga oʻtishda strategik yoʻnalishni belgilash, undan soʻng oʻsha universitet doirasida ishlab chiqilgan bilimlarga sodiqlik, undan asosan hududiy asosda foydalanish zarurati tugʻiladi. Tadbirkorlik universiteti tadqiqot universitetini takomillashtirish boʻlib, u jamiyat bilan aloqani birlashtiradi, tadbirkorlik universitetlari taʼlim, fan va ishlab chiqarish integratsiyasiga moslashgan boʻlib, bitiruvchi talabalarning ishsizlik bilan bogʻliq yechimlarni izlashda sanoat va jamiyat muammosidan foydalanadi. Oliy taʼlim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasida Oʻzbekiston Respublikasining 2030-yilga borib Global innovatsion indeks reytingi boʻyicha jahonning 50 ilgʻor mamlakati qatoriga kirishiga erishish vazifasi qoʻyilgan boʻlib, bunda tadbirkor universitetlarning ahamiyati muhim ekanligi yoritilgan.
Мазкур тадқиқот Ўзбекистон банкларида қайтмас кредитлар даражасига таъсир этувчи омилларни аниқлаш ва уни иқтисодиёт тармоқлари бўйича таҳлил қилишга қаратилган. Банклар томонидан тақдим этилаётган кредитларнинг тўловчанлик даражаси мамлакатнинг иқтисодий барқарорлиги ва молиявий тизимининг самарадорлигида муҳим аҳамиятга эга. Иқтисодиётнинг турли тармоқларида қайтмас кредитлар даражаси турлича бўлиб, бу тармоқларнинг ўзига хос хусусиятлари, молиявий ҳолати ва бозор шароитлари билан боғлиқдир. Тадқиқот доирасида қайтмас кредитлар муаммосини ҳал қилишда банкларнинг риск бошқаруви, молиявий мониторинг механизмлари ва давлат томонидан кўрсатиладиган қўллаб-қувватлаш дастурларининг роли ўрганилган. Иқтисодиёт тармоқлари кесимида қайтмас кредитлар даражасига хос тенденциялар таҳлил қилиниб, бу соҳадаги муаммолар ва уларни бартараф этиш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.
Ушбу мақолада миллий иқтисодиётни модернизациялаш шароитида республикамиз иқтисодиётига инновацияларни, хусусан, чет эл инновацияларини кенгроқ жалб этиш мамлакатимизда амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларнинг самарали ижросини таъминлашга муҳим ҳисса қўшади. Бу эса, миллий иқтисодиётда амалга оширилаётган инновация лойиҳалари самарадорлигини баҳолашга бўлган эътиборни янада кучайтириши билан долзарб аҳамият касб этилиши ёритилган.
Ushbu maqolada MHXS bo‘yicha qayta ijaraga olish uchun asosiy vositalarni sotish hisobi tartibi ko‘rsatilgan. Ushbu mavzuni muammosi shundan iboratki, sotib va qayta ijaraga olish masalasi O‘zbekiston amaliyotida hozir qo‘llanilmaydi va bizning amaliyotimizda yangi hisoblanadi. Mualliflar maqolada bu masalani misollar va buxgalterlik yozuvlar bilan batafsil ko‘rsatib chiqqanlar. Keltirilgan jadvallar mualliflar tomonidan ishlab chiqilgan. Moliyaviy holat va Foyda va zararlar va boshqa umumiy daromadlar to‘g‘risidagi hisobotlar qisgartirilgan shaklda xalqaro amaliyotida qo‘llaniladigan shakllardan olingan. Masalani ochib berish uchun buxgalteriya hisobining ikki yoqlama usulidan foydalanilgan. Mualliflarning ilmiy va amaliy hissasi shundan iboratki muammoni o‘zbek sharoitiga moslashtirildi, jadval va hisobot shakllarida buxgalterlarga tanishtirdi.
