Mazkur maqolada zamonaviy jamiyatda ijtimoiy tadbirkorlikning roli, uning iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashdagi ahamiyati chuqur tahlil qilingan. Tadqiqotda O‘zbekiston misolida ijtimoiy tadbirkorlikning rivojlanish tendensiyalari, davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari, subsidiyalar va imtiyozli kreditlar asosidagi amaliy tajribalar o‘rganildi. Shuningdek, ijtimoiy tadbirkorlikning rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan asosiy muammolar – huquqiy bo‘shliqlar, moliyaviy savodxonlikning pastligi va innovatsion texnologiyalarning sust joriy etilishi chuqur tahlil etildi. Maqolada mavjud imkoniyatlar asosida bir qator amaliy taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan bo‘lib, ular sohaga institutsional asos yaratish, qonunchilikni mustahkamlash va ijtimoiy innovatsiyalarni rag‘batlantirishga qaratilgan.

Ijtimoiy rivojlanish keng koʻlamli masalalar, xususan, qashshoqlikka barham berish, ish oʻrinlarini yaratish, kooperatsiya, insonning qarish jarayoni, yoshlar, oila, ijtimoiy integratsiya, nogironlik v a shu kabi samarali fuqarolik jamiyatini barpo etish bilan bogʻliq masalalarni oʻz ichiga qamrab oladi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada ijtimoiy sohalarni rivojlantirishni moliyalashtirish orqali jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlash masalalari muhokama qilingan.

Ushbu maqola "Paxta-to'qimachilik klasterlarining iqtisodiy rivojlanishdagi roli va ta'siri" mavzusida yozilgan bo‘lib, paxta-to‘qimachilik klasterlarining iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishdagi ahamiyatini o‘rganadi. Maqola paxta-to‘qimachilik klasterlarining ish o‘rinlari yaratish, mahalliy iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlash, eksport salohiyatini oshirish va ijtimoiy mas'uliyatni bajarish kabi iqtisodiy va ijtimoiy ta'sirlarini tahlil qiladi. Shu bilan birga, ekologik barqarorlik va barqaror rivojlanish strategiyalarining ahamiyati haqida ham muhokama qilinadi. Tahlil qilingan metodologiya, statistik ma’lumotlar va amaliy misollar orqali klasterlarning iqtisodiy rivojlanishga qo‘shgan hissasi chuqur o‘rganiladi. Maqola paxta-to‘qimachilik klasterlarining muvaffaqiyatli faoliyatini tushunishga va kelajakdagi strategiyalarni ishlab chiqishga yordam beradi.

Oʻzbekiston Respublikasi hududlarining investitsion jozibadorligiga taʼsir etuvchi omillar tahlili iqtisodiy, ijtimoiy va infratuzilma koʻrsatkichlarini oʻrganishni oʻz ichiga oladi. Asosiy omillar qatoriga rivojlangan infratuzilma mavjudligi, resurslarga kirish, davlat ko‘magi va urbanizatsiya darajasi kiradi. Erkin iqtisodiy zonalar (EIZ) rivoji va biznes iqlimini yaxshilash ham hududlarning investorlar uchun jozibadorligini oshirishda muhim rol oʻynaydi. Tadqiqot hududlarning kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi, bu esa investitsiyalarni jalb qilish va O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish bo‘yicha samarali strategiyalar ishlab chiqishga xizmat qiladi.

Hududlarda inson salohiyatini takomillashtirish iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Maqolaning asosiy muammosi, hududlar o‘rtasida salohiyatni teng rivojlantirishning zarurligi va inson resurslaridan samarali foydalanish, aholining turli sohalardagi imkoniyatlarini oshirish, shu bilan birga, jamiyatning umumiy farovonligini ta’minlashga qaratilgan strategiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan. Maqolada tasviriy statistika, Pearson korrelatsiya testi va regressiya tahlillari qo‘llanilib, natijada, ta’lim, sog‘liqni saqlash, ish o‘rinlari yaratish va sanoat sohasida innovatsiyalarni rivojlantirish orqali inson salohiyatini oshirishni ko‘rsatadi. Shundan kelib chiqqan holda, ilmiy va amaliy nuqtai nazardan, hududlarda iqtisodiy rivojlanish va sanoat sohasidagi resurslarni samarali boshqarish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Ushbu maqolada tijorat banklarida ularning raqobatbardoshligi, samaradorligi va qiymat taklifini oshirish maqsadida moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish strategiyalari koʻrib chiqiladi. Global texnologik rivojlanish va mijozlarning xohish-istaklarining oʻzgarishi bilan ajralib turadigan davrda tijorat banklari oʻzgaruvchan bozor talablariga javob berish uchun innovatsiyalar va moslashish zarurligiga duch kelishmoqda. Maqolada raqamli texnologiyalar jadal rivojlanib borayotgan bugungi kunda bank sektori oʻz faoliyatini zamonaviy talablar asosida qayta tashkil etmoqda. Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni taklif etishi nafaqat mijozlar ehtiyojlarini qondirishga, balki bank xizmatlari sifatini oshirish, operatsion xarajatlarni kamaytirish va raqobatbardoshlikni kuchaytirishga xizmat qilmoqda.
Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish jarayoni uzoq yillar davomida bosqichma-bosqich amalga oshirilgan boʻlib, bu jarayon texnologik taraqqiyot, mijozlar talablarining oʻzgarishi va global moliyaviy bozorlarning rivojlanishiga bogʻliq ravishda kechdi. Ushbu strategiyalarni amalga oshirish tijorat banklariga moliyaviy xizmatlar sohasida yetakchi oʻrinlarni egallashga, biznesning oʻsishini ragʻbatlantirishga va kengroq maqsadlarga – iqtisodiy farovonlik va ijtimoiy farovonlikka erishishga yordam beradi.

Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish koʻrsatkichlarini prognozlash zamonaviy iqtisodiyot va ijtimoiy sohalarda muhim ahamiyatga ega. Bu jarayon davlatlar, korxonalar va xalqaro tashkilotlar tomonidan uzoq muddatli strategiyalarni ishlab chiqish, resurslarni samarali taqsimlash va ijtimoiy tengsizlikni kamaytirish uchun qoʻllaniladi. Mazkur tadqiqot ishida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish koʻrsatkichlarini prognozlashning nazariy jihatlari va metodologiyasi koʻrib chiqiladi.

Urbanizatsiya mamlakatlarning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishidagi muhim jarayon bo‘lib, inson kapitaliga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Inson kapitali, jumladan, ta’lim, malaka va sog‘liqni saqlash barqaror iqtisodiy o‘sish va ijtimoiy barqarorlikning asosidir. Ushbu maqola turli xorijiy mamlakatlar tajribasi misolida urbanizatsiya inson kapitali sifatini yaxshilashga qanday hissa qo‘shishini tahlil qilingan.

Ushbu maqola O‘zbekiston iqtisodiyotida xotin-qizlar tadbirkorligining rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillarni o‘rganadi va xizmat ko‘rsatish sohasida ularning faoliyatining ahamiyatini tahlil qiladi. Maqolada xotin-qizlar tadbirkorligining o‘sishini rag‘batlantirish uchun zarur bo‘lgan iqtisodiy va ijtimoiy sharoitlar, shu jumladan ta’lim, moliyaviy qo‘llab-quvvatlash va davlat siyosatining roli yoritilgan. Xotin-qizlar tadbirkorligining xizmat ko‘rsatish sohasidagi o‘rni va uning iqtisodiyotga ta’siri bo‘yicha tahlil qilinadi va ushbu yo‘nalishda mavjud bo‘lgan muammolar va ularni hal etish usullari keltiriladi.

O'zbekiston Respublikasining jadal rivojlanayotgan iqtisodiyoti sharoitida ayniqsa ijtimoiy sheriklikka strategik yondashuvi dolzarb bo'lib bormoqda. Soliq siyosatida ijtimoiy sheriklikning strategik yo'nalishlarini shakllantirish dolzarb ҳисобланиб, муаммолар va imkoniyatlarni chuqur tahlil qilish va tushunishni talab qiladi. Ushbu maqolada O'zbekiston soliq siyosati kontekstida uni takomillashtirishning strategik yo'nalishlarini shakllantirishning asosiy jihatlarini ko'rib chiqamiz.

Maqolada mintaqaning iqtisodiy salohiyatini oshiriuvchi manba sifatida hududning iqtisodiyot tarmoqlarida faol mexanizmning optimallik mezonlariga mos ravishda joriy qilinganligi, klasterlashtirish hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi, chunki bu jarayon bir qator omillarni birlashtirib, kompleks rivojlantirishning o‘ziga xos iqtisodiy tahlili, ularning ko‘rsatkichlarning guruhlangan tizimi keltirilgan.

Raqamli iqtisodiyot sharoitida yoshlarning raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirish orqali yoshlar bandligini ta’minlash, yoshlarning mehnat bozorida munosib o‘rin egallashlariga zaruriy shart-sharoitlar yaratish ijtimoiy davlatchilikni barpo etishning ustuvor vazifalaridan biri hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada raqamlashtirish sharoitida yoshlar bandligini ta’minlash, yoshlar uchun munosib mehnat sharoitlarini yaratishning nazariy jihatlari tahlil qilingan.

Электрон тижорат миллий иқтисодиётнинг ривожланиш йўналишини ўзгартириб, аҳоли турмуш тарзига катта таъсир кўрсатди. Ушбу ўзгаришлар ижтимоий самарадорликни сезиларли даражада оширади. Улкан ахборот тизимига кириш имкониятининг кенгайиши, маълумотлар ҳажмининг кўпайиши ва уларни қайта ишлаш қобилиятининг яхшиланиши натижасида электрон тижорат макроиқтисодий ва микроиқтисодий муҳитга кучли таъсир кўрсатмоқда. Бу иқтисодий фаолиятдаги ноаниқликни камайтиради, ахборотдан ўз вақтида фойдаланишни таъминлайди, ахборотга эга бўлиш харажатларини пасайтиради, иқтисодий жараёнларнинг самарадорлигини оширади ва натижада бозор ресурсларини тақсимлаш механизмини янада самарали қилади. Тадқиқот натижаси шуни кўрсатадики келгусида рақамлаштириш Ўзбекистон иқтисодиётини самарадорликни ошириш орқали янада ўзгартиради ва иқтисодиёт етуклик босқичига етган сари кузатилаётган потенциал ўсишнинг пасайиш тенденциясини юмшатади, лекин тўлиқ тескари йўналишда ўзгартира олмайди. Ҳукумат рақамлаштиришнинг афзалликларини максимал даражада оширишда ва меҳнат бозори бузилиши, шахсий ҳаёт дахлсизлигининг бузилиши, монополияларнинг пайдо бўлиши ва молиявий хавф-хатарлар каби муаммоларни минималлаштиришда муҳим роль ўйнаши керак.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasida uy xo‘jaliklari sektorining iqtisodiy faolligini oshirish yo‘nalishlari tizimli tahlil qilingan. Tadqiqot davomida 2019–2024 yillar oralig‘idagi statistik ko‘rsatkichlar, mintaqaviy tafovutlar, daromadlar va xarajatlar dinamikasi, iste’mol strukturasidagi o‘zgarishlar va davlat siyosatining ta’sir kuchi baholandi. Uy xo‘jaliklarining daromadlarini shakllantirishda mehnat bozori, migratsiya, ijtimoiy to‘lovlar va raqamli iqtisodiyot omillarining ahamiyati alohida o‘rganildi. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, uy xo‘jaliklarining real daromadlarida barqarorlik mavjud bo‘lishiga qaramay, ayrim mintaqalarda resurslar yetishmovchiligi, iste’mol va sarmoya imkoniyatlarining cheklanganligi kuzatilmoqda. Maqolada uy xo‘jaliklarining iqtisodiy faolligini oshirish uchun beshta asosiy yo‘nalish taklif etilgan: moliyaviy xizmatlar infrastrukturasi rivoji, oilaviy tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash, ijtimoiy siyosatni takomillashtirish, boshqaruvni raqamlashtirish va hududiy differensial strategiyalarni ishlab chiqish. Ushbu yondashuvlar uy xo‘jaliklarining moliyaviy barqarorligi, resurslardan samarali foydalanish va iqtisodiy o‘sishga hissa qo‘shish imkoniyatlarini kengaytiradi.

Ushbu maqola ESG tamoyillarining korxonalarning uzoq muddatli barqarorligini ta’minlashdagi o‘rnini o‘rganishga bag‘ishlanadi. ESG tamoyillari ekologik, ijtimoiy va boshqaruv sohalaridagi mas'uliyatlarni korxonalarning biznes faoliyatida amaliyotlarga tatbiq etish orqali nafaqat jamiyat va atrof-muhitga foyda keltirish, balki korxonaning uzoq muddatli rivojlanishini va barqarorligini ham ta'minlashga yordam beradi. Maqolada ESG tamoyillarining asosiy elementlari, ularning korxonalarning iqtisodiy samaradorligi va obro‘siga ta'siri hamda bu tamoyillarni muvaffaqiyatli amalga oshirgan kompaniyalar misolida tahlil qilinadi.

Ushbu maqolada aholi turmush darajasining dolzarb masalalarini tahlil qilish bilan birga, ular oladigan daromadlar dinamikasi va hukumat tomonidan bu borada amalga oshiralayotgan islohotlar atroflicha o‘rganilgan. Shuningdek, “Oʼzbekiston – 2030” strategiyasi doirasida amalga oshiralayotgan chora-tadbirlar va aholining moddiy hamda ma’naviy farovonligini oshirishga qaratilgan dolzarb vazifalarga e’tibor qaratiladi. O’z navbatida kam ta’minlangan aholi qatlamini moddiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarini ishlab chiqish borasida kelgusidagi rivojlanish yo‘nalishlari muhokama qilinadi.

Maqola korporativ ijtimoiy javobgarlik (KIJ) konsepsiyasini tahlil qilish va uni jahon biznesidagi turli modellar orqali amalga oshirishga bag‘ishlangan. Yevropa, AQSh, Buyuk Britaniya, Yaponiya va Kanadada qo‘llaniladigan KIJ ning asosiy modellari ko‘rib chiqildi, ularning har biri madaniy, iqtisodiy va siyosiy sharoitlarni aks ettiruvchi o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Bundan tashqari, maqolada ta’kidlanishicha, inqiroz sharoitida KIJ biznes, jamiyat va tabiatni bog‘laydigan muhim mexanizmga aylanadi. Ijtimoiy mas’uliyat nafaqat moslashish va omon qolish vositasi, balki yanada rivojlanish uchun xizmat qiladi.

Ushbu tadqiqot toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar, xususan, raqamli sektor Oʻzbekistonda ekologik barqarorlikka qanday taʼsir qilishini oʻrganadi. To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlaydi, lekin CO₂ chiqindilarini ko'paytirishi mumkin, bu esa ekologik muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Ekonometrik tahlil orqali tadqiqot to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar oqimi va CO₂ emissiyasi o'rtasida o'rtacha ijobiy korrelyatsiyani aniqladi, bu esa to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarning o'sishi emissiyalarni oshirishi mumkinligini ko'rsatadi. Bu ikki tomonlama taʼsir Oʻzbekistonni iqtisodiy rivojlanish va atrof-muhitni muhofaza qilish muvozanatiga chorlaydi. Siyosatchilar barqaror to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarni rag'batlantirish bilan birga mustahkam ekologik siyosatni qabul qilishga chaqiriladi. Tadqiqot raqamli toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalarni Oʻzbekistonning ekologik va ijtimoiy maqsadlariga moslashtirish boʻyicha tushuncha va tavsiyalarni taqdim etadi.

Ushbu maqolada raqamli platformalarning raqobatbardoshligini belgilovchi asosiy omillar tahlil qilinadi. Raqamli platformalar bugungi kunda iqtisodiyotda muhim rol o'ynaydi, ular foydalanuvchilarga turli xizmatlar va mahsulotlarni taqdim etib, bozorni shakllantiradi. Maqolada texnologik innovatsiyalar, foydalanuvchi tajribasi, xizmatlar va mahsulotlarning sifati, ijtimoiy tasdiqlash, biznes modeli va monetizatsiya strategiyasi kabi omillar raqamli platformalarning raqobatbardoshligini oshirishga ta'sir qilishi ko'rib chiqiladi. Shu bilan birga, maqolada raqamli platformalarning bozordagi muvaffaqiyatiga ta'sir etuvchi faktorlar va ularning bozor sharoitiga moslashish usullari hamda raqobatbardoshlikni oshirishga qaratilgan tavsiyalar keltirilgan. Tadqiqot natijalari, raqamli platformalarni muvaffaqiyatli boshqarish va raqobat muhitida samarali ishlash uchun zarur bo'lgan asosiy omillarni aniqlaydi.

Mazkur maqolada ijtimoiy-madaniy faoliyat integrativ va ko‘p funksiyali faoliyat sohasi sifatida tahlil qilinadi. Ijtimoiy-madaniy faoliyat jamiyat hayotining muhim elementi bo‘lib, madaniy qadriyatlarni saqlash va rivojlantirish, ijtimoiy guruhlar va qatlamlar o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash, jamiyatda barqarorlikni ta’minlash kabi vazifalarni bajaradi. Shuningdek, ushbu faoliyat sohasi ma’rifiy, tarbiyaviy, kommunikativ va estetik funksiyalarga ega bo‘lib, ularning integratsiyasi orqali jamiyatning madaniy rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Maqolada ushbu funksiyalar orasidagi o‘zaro bog‘liqlik hamda ularning jamiyatdagi ahamiyati keng yoritiladi.

O‘zbekistonda xotin-qizlar bandligini ta'minlash, ularni kasbga yo‘naltirish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Xotin-qizlarning kasbiy tayyorgarlik darajasini oshirish, ularning mehnat bozoridagi raqobatbardoshligini yaxshilash gender tengsizligiga barham berishda muhim o‘rin tutadi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada xotin-qizlar bandligini ta’minlashda kasbiy tayyorgarlik tizimi masalalariga e’tibor qaratilgan.

Мақола Ўзбекистонда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи мисолида тўғри солиқларнинг аҳамиятини оширишга бағишланган бўлиб, тадқиқот доирасида олимларнинг фикрлари келтирилган. Шунингдек, жисмоний шахсларнинг даромад солиғи бўйича прогрессив солиқ ставкасини Ўзбекистонда қўллашнинг зарурияти мавжудлиги ва унинг ўзига хос модели таклиф қилинган