Мазкур мақолада маҳсулот(иш, хизмат) сотиш ҳажмининг таҳлили ва унинг асосий йўналишлари талқин этилган. Шунингдек, мақолада турли илмий манбаларда сотиш ҳажми таҳлили бўйича маҳаллий ва халқаро иқтисодчи олимларнинг ёндошувлари келтирилган. Тадқиқот натижасида маҳсулот сотиш ҳажмини таҳлил қилиш бўйича муаллиф методикаси келтирилган, уни ошириш имкониятлари баён этилган.
Oʻzbekiston Respublikasi hududlarining investitsion jozibadorligiga taʼsir etuvchi omillar tahlili iqtisodiy, ijtimoiy va infratuzilma koʻrsatkichlarini oʻrganishni oʻz ichiga oladi. Asosiy omillar qatoriga rivojlangan infratuzilma mavjudligi, resurslarga kirish, davlat ko‘magi va urbanizatsiya darajasi kiradi. Erkin iqtisodiy zonalar (EIZ) rivoji va biznes iqlimini yaxshilash ham hududlarning investorlar uchun jozibadorligini oshirishda muhim rol oʻynaydi. Tadqiqot hududlarning kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi, bu esa investitsiyalarni jalb qilish va O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish bo‘yicha samarali strategiyalar ishlab chiqishga xizmat qiladi.
Мақолада ипакчилик маҳсулотлари нархини талаб ва таклиф асосида шаклланиш хусусиятлари муҳокама қилинган. Ўзбекистонда ипак маҳсулотлари нархининг шаклланишига таъсир этувчи омиллар таҳлили ўрганилган. Шунингдек, Ўзбекистонда ипак маҳсулотлари нархининг шаклланишига ички ва жаҳон омилларининг мураккаб ўзаро таъсири таҳлил қилиниб, мавзу якунида хулоса ва таклифлар шакллантирилган.
Мазкур тадқиқот Ўзбекистон банкларида қайтмас кредитлар даражасига таъсир этувчи омилларни аниқлаш ва уни иқтисодиёт тармоқлари бўйича таҳлил қилишга қаратилган. Банклар томонидан тақдим этилаётган кредитларнинг тўловчанлик даражаси мамлакатнинг иқтисодий барқарорлиги ва молиявий тизимининг самарадорлигида муҳим аҳамиятга эга. Иқтисодиётнинг турли тармоқларида қайтмас кредитлар даражаси турлича бўлиб, бу тармоқларнинг ўзига хос хусусиятлари, молиявий ҳолати ва бозор шароитлари билан боғлиқдир. Тадқиқот доирасида қайтмас кредитлар муаммосини ҳал қилишда банкларнинг риск бошқаруви, молиявий мониторинг механизмлари ва давлат томонидан кўрсатиладиган қўллаб-қувватлаш дастурларининг роли ўрганилган. Иқтисодиёт тармоқлари кесимида қайтмас кредитлар даражасига хос тенденциялар таҳлил қилиниб, бу соҳадаги муаммолар ва уларни бартараф этиш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.
Keyingi yillarda dunyo mamlakatlari qisqa va uzoq muddatli budjet-soliq siyosatiga oid strategiyasini ishlab chiqishda soliq to‘lovchilar tomonidan soliqdan qochish holatlari oldini olish va uni kamaytirishning turli xil mexanizmlarini joriy etishga alohida e’tibor bermoqda. Shu bilan birgalikda noqonuniy moliyaviy oqimlarni kamaytirish, soliq to‘lovchilar tomonidan soliqdan qochish holatlarini keltirib chiqaruvchi omillarni tahlil qilish, yashirin iqtisodiyotni kamaytirish orqali soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash jarayonlarining ilmiy-nazariy jihatlariga qaratilgan ilmiy tadqiqot ishlarini olib borish ustuvor yo‘nalishlardan biri bo‘lib qolmoqda. Shu bilan birga, sohalar o‘rganilib, xorij tajribasi, mamlakatimizda uni qo‘llash bo‘yicha ilmiy-amaliy xulosa va takliflar shakllantirilgan.
Мақолада тижорат банкларининг рейтингига таъсир қилувчи макроиқтисодий омилларнинг тўғридан-тўғри ва билвосита алоқалари таҳлили келтирилган. Уларнинг таъсир даражасини аниқлашда маълумотлар тўпламининг энг муҳим аҳамиятини, яъни парсимон ўзгарувчиларни аниқлаш учун R-квадрат, ўртача квадратик хато (МСE) ва квадратларнинг ўзаро тасдиқланишини башорат қилиш йиғиндиси (Cp) каби турли мезонлардан фойдаланди.
Ushbu maqolada mehmonxona va umumiy ovqatlanish xizmatlarini rivojlantirishning ekonometrik tadqiq etishning zamonaviy uslubiy sinergetik omilli yondashuvlari bilan bog‘liq muhim jihatlar bayon etilgan. Xususan, yashash joy va umumiy ovqatlanish korxonalar faoliyatining kompleks iqtisodiy tahlili uchun ko‘rsatkichlarning guruhlangan tizimi, korxonalar faoliyatini tahlil qilish tasnifining mezonlar bo‘yicha ssenariysi, rivojlantirishning sinergetik omillar to‘plamini shakllantirish sxemasi taklif etilgan.
Maqolada mintaqaning iqtisodiy salohiyatini oshiriuvchi manba sifatida hududning iqtisodiyot tarmoqlarida faol mexanizmning optimallik mezonlariga mos ravishda joriy qilinganligi, klasterlashtirish hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi, chunki bu jarayon bir qator omillarni birlashtirib, kompleks rivojlantirishning o‘ziga xos iqtisodiy tahlili, ularning ko‘rsatkichlarning guruhlangan tizimi keltirilgan.
Ushbu tadqiqotning maqsadi hududlarda amalga oshirilayotgan islomiy investitsiya loyihalarining kengayishiga taʼsir etuvchi omillarning bogʻliqligini oʻrganishga qaratilgan. Hududlarda islomiy investitsiya loyihalari miqdori va unga taʼsir etishi mumkin boʻlgan mustaqil omillarning 2004-yildan 2024-yilgacha vaqtli qatorlardagi maʼlumotlari tahlil qilingan. Tadqiqotimizda VAR modelidan foydalanildi. Tadqiqotimizning natijasiga koʻra, tanlab olingan mustaqil omillarning islomiy investitsiya loyihalariga qisqa muddatda ijobiy bogʻliqligi aniqlandi.
