Ushbu tadqiqot 2000-yildan 2020-yilgacha 20 ta rivojlanayotgan bozorda savdo ochiqligi iqtisodiy rivojlanishga qanday ta’sir qilishini o‘rganadi. U mamlakatlarni savdo siyosati, ochiqlik darajasi va iqtisodiy o‘sish natijalari asosida taqqoslaydi. Tadqiqot mintaqaviy farqlarni ko‘rsatib o‘tadi va bunda Osiyo iqtisodiyoti Afrika va Lotin Amerikasidagi bozorlarga qaraganda yaxshiroq natijalarni ko‘rsatganligini keltirib o‘tadi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, savdo ochiqligi har bir mamlakat ehtiyojlariga moslashtirilgan kuchli institutlar va siyosatlar tomonidan qo‘llab-quvvatlansa, rivojlanishga samarali turtki berishi mumkin.
Iqtisodiy potensailni tahlil qilganda shuni ham nazarda tutish kerakki, korxonalarning iqtisodiy salohiyati nafaqat mavjud resurslar hajmi, balki shu resurslarning sifati, tuzilishi komponentlarning muvozanati, foydalanishning oqilonaligiiga ham bog’liq. Resurslarning sifat tarkibini yaxshilash mavjud salohiyatni oshiradi, ulardan samarali foydalanish boshqaruv qarorlarini mustahkamlaydi.
Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotga o‘tish sharoitida mamlakatimizda iqtisodiy xavfsizlikni ta’minlash masalalari bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, g‘oyalari tahlil qilindi. Raqamli iqtisodiyotga o‘tishda eng avvalo huquqiy bazani yaratish va mavjud bazalarni takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqildi.
Oziq-ovqat narxlari o‘zgaruvchanligi global qishloq xo‘jaligi bozorlarida muhim masala bo‘lib, shahar va qishloq hududlaridagi iqtisodiy natijalarga ta’sir ko‘rsatadi. Ayniqsa, aholisining katta qismi qishloq xo‘jaligiga bog‘liq bo‘lgan qishloq mehnat bozorlarida oziq-ovqat narxlari o‘zgaruvchanligi ko‘p qirrali ta’sirga ega. Ushbu maqola oziq-ovqat narxlari o‘zgaruvchanligining qishloq mehnat bozorlariga ta'sirini, turli xil qishloq xo‘jalik mahsulotlari turlari nuqtayi nazaridan o‘rganadi. Biz bandlik, ish haqi, daromadlarning taqsimlanishi va migratsiya tendensiyalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bilvosita ta’sirlarni tahlil qilamiz. Tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, ushbu ta’sirlar mintaqalar va mahsulot turlari bo‘yicha farqlanadi: asosiy ekinlar, naqd ekinlar va chorvachilik mahsulotlari o‘ziga xos iqtisodiy dinamikaga ega. Maqolada nazariy asoslar va empirik ma’lumotlardan foydalanilgan bo‘lib, narx o‘zgaruvchanligining salbiy ta’sirlarini yumshatishga qaratilgan siyosat strategiyalari bo‘yicha tavsiyalar taqdim etiladi, bu esa qishloq mehnat bozorlarini yanada bardoshli qilishga yordam beradi.
Mazkur maqolada O‘zbekistonda fuqarolar daromadlari darajasi va inson kapitali rivojlanishi, shuningdek, aholi turmush darajasi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik o‘rganiladi. Aholi daromadlarining hududlar bo‘yicha tarkibi tahlil qilinadi, daromadlarning ta'lim, sog‘liqni saqlash va inson kapitali bilan bog‘liq boshqa aspektlarga ta'siri baholanadi. Tadqiqot turli iqtisodiy tarmoqlardagi ish haqi va daromadlar to‘g‘risidagi ma'lumotlarga asoslangan. Maqsad aholi turmush darajasini yaxshilashga ta'sir etuvchi asosiy omillarni aniqlash va barqaror rivojlanish uchun mintaqaviy iqtisodiy siyosatni optimallashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Global miqyosda barqaror rivojlanishga bo'lgan e'tiborning ortishi yashil innovatsiyalar va raqamlashtirishning iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashdagi rolini tushunishga bo'lgan qiziqishni kuchaytirdi, ayniqsa, O'zbekiston kabi rivojlanayotgan iqtisodiyotlarda. Ushbu tadqiqot yashil innovatsiyalar va raqamlashtirishning O'zbekiston kontekstida barqaror rivojlanishni ta'minlashdagi muhim rollarini o'rganish uchun Strukturali Tenglama Modellashdan (SEM) foydalanadi, bu rivojlanayotgan iqtisodiyotlar uchun imkoniyat va muammolarni aks ettiradi. Tadqiqot keng qamrovli kontseptual tahlil orqali ushbu tashabbuslarning iqtisodiy o'sish, atrof-muhitni muhofaza qilish va ijtimoiy tenglikka ta'sirini baholaydi. Natijalar yashil innovatsiyalar va raqamlashtirishning iqtisodiy samaradorlikni oshirish, ekologik tanazzulni kamaytirish va ijtimoiy farovonlikni yaxshilash orqali barqaror rivojlanishga sezilarli hissa qo'shishini ko'rsatadi. Tadqiqot institutsional qo'llab-quvvatlash, moliyaviy rag'batlar va manfaatdor tomonlarning ishtiroki muhimligini ta'kidlab, barqaror amaliyot va texnologiyalarni samarali qabul qilish va integratsiya qilish zaruratini ta'kidlaydi
Maqolada mamlakatimizda iqtisodiy barqarorlikka erishish va isloxotlarni yaxshilash jarayonida islom moliyasining iqtisodiy o’zgarishlarga ta’siri o’rganilgan. Shu bilan birgalikda islomiy moliyaning zamonaviy iqtisodiyot tuzilmasi, tizimlari va faoliyatidagi sezilarli va keng qamrovli oʻzgarishlarga olib kelishi, bu esa mahsulot ishlab chiqarish, raqobatbardoshlik va umumiy iqtisodiy farovonlikning barqaror yaxshilanishiga sabab bo’luvchi eng muxim omillardan biri sifatida muallif tomonidan o’z qarashlari bayon etilgan. Ushbu qarashlarni mamlakatlar va yillar kesimida bayon etilgan statistik ma’lumotlar asosida muallif yanada mustaxkamlagan.
Ushbu maqolada aksiyadorlik jamiyatlarini transformatsiya qilish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish yo'nalishlari tahlil qilinadi. Iqtisodiy samaradorlik ko'rsatkichlari bank aktivlari, aholi depozitlari va kredit investitsiyalarining o'sishi bilan bog'liqligi ko’rsatib berilgan.
Inson kapitalining davlatning iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy rivojlanishining asosiy omili sifatidagi roli doimiy ravishda o‘sib bordi va o‘sishda davom etmoqda. Insoniyat o‘z taraqqiyotida sanoat bosqichidan postindustrial bosqichga o‘tgandan so‘ng, intellektual resurslar jamiyat taraqqiyoti va farovonligining asosiy omillaridan biriga aylandi. Rivojlangan mamlakatlarning milliy boyligida aynan inson kapitalining yuqori ulushi ularning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining yuqori darajasini tushuntiradi. Ushbu maqolada mamlakatning iqtisodiy o‘sishini ta'minlash uchun inson kapitaliga investitsiyalarning ahamiyatini ko‘rib chiqadi. Ushbu maqolada inson kapitaliga investitsiyalarning iqtisodiyot faoliyati samaradorligi, shuningdek jamiyatning siyosiy va ijtimoiy barqarorligi uchun ahamiyati ko‘rib chiqiladi.
Ushbu maqolada Andijon viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning rivojlanish ko‘rsatkichlari va unga ta’sir qiluvchi omillar statistik baholanib, hudud rivojlanishida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning o‘rni iqtisodiy-statistik tahlil usullari yordamida baholangan.
O‘zbekiston Fan, texnologiya va innovatsiyalar (FTI) parklarining bo‘shliqlari tahlili e’tibor qaratish va yaxshilash kerak bo‘lgan bir qancha muhim yo‘nalishlarni ochib beradi. Ushbu parklarning hozirgi faoliyati tadqiqot institutlari, sanoat tarmoqlari va hukumat siyosati o‘rtasida samarali hamkorlikka erishishda jiddiy muammolar bilan yuzlashib innovatsiyalar va iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirishdagi aralash natijalarni aks ettiradi. Asosiy xulosalar shuni ko'rsatadiki, O‘zbekiston FTI parklari biznes-inkubatsiya sohasida muvaffaqiyatga erishgan bo‘lsa-da, ular hali ham muhim texnologik yutuqlarni qo‘llab-quvvatlash va iqtisodiyotni diversifikatsiya qilishda kamchiliklarga ega. Asosiy to‘siqlar orasida universitetlar va sanoat tarmoqlari o‘rtasidagi hamkorlikning yetarli darajada mavjud emasligi, venchur kapitaliga kirishning cheklanganligi va tadbirkorlik madaniyatining zaifligi kiradi. Maqolada muvaffaqiyatli FTI parklari dinamik tadbirkorlik ruhi, tadqiqot institutlarining faol ishtiroki va startaplarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash bilan ajralib turadigan kuchli mintaqaviy ekotizim doirasida rivojlanib borayotgani ta’kidlangan. Bunday qulay shart-sharoitlarni yaratish O‘zbekiston uchun muhim hisoblanadi. Strategik takliflar FTI park boshqaruvining imkoniyatlari va ishtirokini kuchaytirish, moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish va universitetlar va xususiy sektor o‘rtasidagi aloqalarni yaxshilashni o‘z ichiga oladi. Tavsiyalar ilg‘or jahon tajribasiga asoslangan va O‘zbekiston innovatsion tizimida manfaatdor tomonlar duch keladigan o‘ziga xos muammolarni hal qiluvchi tavsiyalarga bo‘lingan. Ushbu bo‘shliqlarni yo‘naltirilgan siyosat tashabbuslari va salohiyatni oshirish sa’y-harakatlari bilan bartaraf etish orqali O‘zbekiston o‘zining FTI parklaridan butun dunyo bo‘ylab boshqa FTI parklarida kuzatilgan muvaffaqiyatli amaliyotlarga mos ravishda texnologik innovatsiyalar va iqtisodiy rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash uchun foydalanishi mumkin.
Ushbu maqola Oʻzbekiston Respublikasida byudjet tashkilotlari uchun davlat xaridlarini elektron doʻkonlar orqali boshqarishning samaradorligini va iqtisodiy afzalliklarini oʻrganishga qaratilgan. Oʻzbekistonda davlat xaridlari jarayonlarini elektronlashtirishning asosiy maqsadlari – korrupsiyani kamaytirish, byudjet mablagʻlaridan tejamkor foydalanish va xarid jarayonining shaffofligini taʼminlashdir. 2021-yil 22-aprelda OʻRQ-684-sonli qabul qilingan “Davlat xaridlari toʻgʻrisida”gi qonun hamda 2024-yil 10-iyuldagi PQ-249-sonli “Davlat xaridlari tizimini takomillashtirish va unda kichik tadbirkorlik subyektlari ishtirokini ragʻbatlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qaror orqali davlat xaridlarini elektron doʻkonlar yordamida amalga oshirish uchun yangi imkoniyatlar yaratildi va iqtisodiy samaradorlikka erishish yoʻlida katta qadamlar qoʻyildi. Davlat xaridlarida elektron doʻkonlarning qoʻllanishi Oʻzbekiston iqtisodiyotida qanday oʻzgarishlarga olib kelgani haqida batafsil tahlil keltiriladi. Bu jarayonda Indoneziya, Qozogʻiston va Estoniya kabi mamlakatlarning tajribalari, shuningdek, ularning elektron xarid tizimlarining Oʻzbekistondagi davlat xaridlarida qoʻllanilishi oʻrganiladi. Ushbu tadqiqot 2022-2024-yillar davomida elektron doʻkonlar orqali amalga oshirilgan davlat xaridlari natijalari asosida olib borilgan boʻlib, davlat mablagʻlaridan samarali foydalanish va tejash imkoniyatlari bilan bogʻliq muhim maʼlumotlarni ochib beradi.
O‘zbekistonda erkin iqtisodiy zonalarning (EIZ) rivojlanishi iqtisodiy o‘sish, sanoatlashtirish va xorijiy investitsiyalarni jalb etishda muhim ahamiyatga ega. Ushbu zonalarda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlarining samaradorligini baholash uchun ishonchli statistik tadqiqot usullari muhim ahamiyatga ega. Ushbu maqolada Oʻzbekiston EIZlarida xoʻjalik yurituvchi subyektlar faoliyati samaradorligini baholashda qoʻllaniladigan birlamchi statistik usullar koʻrib chiqiladi. Maqolada samaradorlikni hisoblash uchun statistik formulalar keltirilgan, ushbu usullarning ahamiyati haqida batafsil muhokamalar va kelajakdagi tadqiqotlar uchun tavsiyalar keltirilgan.
Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirishda muhim rol oʻynab, innovatsiyalarni rivojlantirish va yangi ish oʻrinlarini yaratishga xizmat qilmoqda. Ushbu tadqiqotda startaplarning mamlakat iqtisodiyotiga taʼsiri tahlil qilinib, muvaffaqiyatli misollar oʻrganiladi hamda asosiy muvaffaqiyat omillari aniqlanadi. Ayniqsa, davlat tomonidan koʻrsatilayotgan qoʻllab-quvvatlash choralari va tadbirkorlik koʻnikmalarini rivojlantirishga qaratilgan taʼlim tashabbuslariga alohida eʼtibor qaratiladi. Shuningdek, tadqiqot doirasida venchur kapitalining yetishmovchiligi va byurokratik toʻsiqlar kabi dolzarb muammolar tahlil qilinib, ularni bartaraf etish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqiladi. Ishda startaplar sonining ortishi va investitsiyalar hajmidagi oʻsish koʻrsatkichlari keltirilib, sohaga oid katta salohiyat mavjudligi taʼkidlanadi. Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik istiqbollari, jumladan, infratuzilmani shakllantirish va huquqiy bazani takomillashtirish masalalari koʻrib chiqiladi. Tadqiqot xulosalarida startaplarni qoʻllab-quvvatlashga kompleks yondashuvning zarurligi va ularning barqaror iqtisodiy oʻsish uchun ahamiyati qayd etiladi.
О‘zbekistonda iqtisodiyot tarkibini diversifikatsiya qilish va uning raqobatbardoshligini oshirish, iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga bozor mexanizmlarini izchillik bilan joriy etish, kambag‘allikni qisqartirish va aholi farovonligini oshirish,raqamli iqtisodiyotni jadal rivojlantirish, davlat kompaniyalarini transformatsiya qilish, davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini kamaytirish orqali barqaror iqtisodiy о‘sishni ta’minlash hozirgi kunda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning ustuvor yо‘nalishlarini tashkil etadi. Mazkur iqtisodiy islohotlar doirasida hududlarning moliyaviy salohiyatini oshirish, yalpi hududiy mahsulot hamini oshirish kabi masalalar muhim о‘rin tutadi. Shundan kelib chiqqan holda mazkur maqolada hududlarning moliyaviy salohiyatini oshirishning nazariy jihatlari tahlil qilingan.
Mazkur maqolada Oʻzbekistonda makroiqtisodiy barqarorlikni taʼminlash jarayonida valyuta kursining roli va ahamiyati oʻrganilgan. Asosiy eʼtibor milliy valyutaning kurs o‘zgarishlari natijasida yuzaga keladigan iqtisodiy oqibatlarga, xususan, inflyatsiya darajasi, tashqi savdo balansi va iqtisodiy o‘sishga qaratilgan.Maqolada Markaziy bankning valyuta siyosati, milliy iqtisodiyotda valyuta zaxiralarini boshqarish usullari va tashqi iqtisodiy faoliyatga taʼsir etuvchi omillar tahlil qilingan. Maqolada valyuta kursining o‘zgaruvchanligi va uning iqtisodiy barqarorlikka bo‘lgan ta’siri xalqaro tajribalar asosida ko‘rib chiqilib, O‘zbekiston sharoitida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan samarali mexanizmlar taklif qilingan.
Ushbu maqolada mamlakatimizda mintaqaviy infratuzilmani innovatsion rivojlantirishning hozirgi holati va dolzarb muammolari tahlil qilinadi. Infratuzilmaning modernizatsiyasi va innovatsion yechimlarni joriy etish jarayoni hududlarning iqtisodiy barqarorligi va raqobatbardoshligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Shu boisdan, tadqiqotda mintaqaviy infratuzilmani rivojlantirishga ta’sir etuvchi asosiy omillar, mavjud muammolar hamda ularni hal etish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, infratuzilmaviy loyihalarni amalga oshirishda moliyalashtirish yetishmovchiligi, eskirgan texnologiyalar, institutsional muammolar va hududiy nomutanosibliklar asosiy to‘siqlar sifatida namoyon bo‘lmoqda. Shuningdek, maqolada ilg‘or xorijiy tajriba tahlil qilinib, innovatsion infratuzilmani shakllantirishning samarali strategiyalari ilgari suriladi. Shuningdek, mazkur maqolada mintaqaviy infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilib, uning barqaror innovatsion taraqqiyotga ta’siri yoritiladi. Tadqiqot natijalari hududiy siyosatni shakllantirish va infratuzilmani rejalashtirish jarayonlarida amaliy ahamiyat kasb etishi mumkin.
Ushbu maqolada globallashuv jarayonlari va uning mamlakat iqtisodiy xavfsizligiga ta’siri, shuningdek iqtisodiy xavfsizlikka tahdid soluvchi ichki va tashqi omillar atroflicha o‘rganilgan.
Maqolada Oʻzbekiston tashqi iqtisodiy aloqalarini kengaytirish jarayonida Shanxay hamkorlik tashkiloti bilan bogʻliq hamkorlikning rivojlantirish tizimi doirasidagi kordinatsion munosabatlar va uni rivojlantirish mexanizmlarining tashkiliy asosini muvofiqlashtirish yoʻllari tadqiq etilgan. Shanxay hamkorlik tashkilotiga a'zo davlatlar va Oʻzbekiston Respublikasi oʻrtasida keng koʻlamli savdo-iqtisodiy munosabatlarni tashkil etish jarayonida mavjud muammolarning ta'siri tahlil qilingan. Shanxay hamkorlik tashkiloti doirasida Oʻzbekiston tashqi iqtisodiy aloqalarini kengaytirish tizimi va uni muvofiqlashtirish yoʻnalishlariga doir ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Maqolada mamlakatni ijtimoiy iqtisodiy yuksalish uchun asosiy omil hisoblangan erkin iqtisodiy zonalar, ularning jozibadorligi va yuqori texnologiyali yangi ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etish, hududlarni raqobatdosh va eksportga yo‘naltirilgan zamonaviy sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishni o‘zlashtirishga yanada faol jalb qilish, ishlab chiqarish, muhandislik-kommunikatsiya, yo‘l-transport, ijtimoiy infratuzilma va logistika xizmatlarini jadal rivojlantirishni ta’minlash uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb etishni kengaytirishning eng muhim omili sifatida erkin iqtisodiy zonalarni izchil rivojlantirish borasida yanada qulay shart-sharoitlar yaratish, ayniqsa, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, eksport salohiyatini oshirish diversifikatsion siyosatni kuchaytirish mintaqalar iqtisodiyotini barqarorligini va mamlakatimizdagi hozirgi holati yoritib berilgan.
Internet texnalogiyalari va COVID-19 pandemiyasi tufayli masofadan ishlash so’ngi vaqtlarda ommalashdi, lekin ko’pgina kompaniyalar masofaviy ish tizimiga o’tishni xohlamaydilar. Shu sababli, tadqiqot uzoqdan ishlashning iqtisodiy afzalliklarini aniqlash, shuningdek, masofaviy ish uchun stsenariylarni ishlab chiqish uchun kompaniyalarning masofaviy ish tajribasini o'rganishga qaratilgan. Tadqiqot metodologiyasi vaziyatni tahlil qilish, qiyosiy tahlil, iqtisodiy tahlil va stsenariy usuliga asoslanadi. Tadqiqot natijalariga ko’ra, kompaniyalarda masofaviy ish amaliyotini qo'llash orqali binolarni saqlash harajatlari, elektr energiyasi va Internet to'lovlardan tejab qolish imkoni tug’uladi. Biroq, uydan ishlashda hodimlarni nazorat qilish qiyinlashadi va faqatgina yuqori avtomatlashgan kompaniyalar ushbu amaliyotni qo’llay oladilar.
Ushbu maqola Keyns nazariyasida investitsiya jarayonida xoʻjalik yurituvchi subyektlarning xatti-harakatlariga bagʻishlangan. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning axborot paradigmasini shakllantirishning zamonaviy sharoitida investitsiya jarayonini amalga oshirish masalalariga qiziqish ortib bormoqda, bu bir tomondan, barcha texnologik tizimlar va komplekslarning analogdan raqamli sohaga oʻtishi bilan bogʻliq boʻlsa, boshqa tomondan, barqaror iqtisodiy oʻsish uchun asos yaratish uchun xoʻjalik yurituvchi subyektlar tomonidan investitsiyalarni ragʻbatlantirish zarurati bilan bogʻliq.
Bugungi kunda global rivojlanish iqtisodiy faoliyat yurituvchi sub’yektlar oldiga o‘z faoliyatlarini raqamlashtirish vazifasini dolzarb qilib qo‘ymoqda. Raqamlashtirish alohida shaxs, mikro, mezo va makro darajada iqtisodiy faoliyat samaradorligin oshirishning muhim manbai hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada raqamlashtirish sharoitida inson kapitalini rivojlantirish masalalari bayon qilinadi.
Mazkur maqola axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) xizmatlaridan foydalanishning o‘sishini, uning iqtisodiyotning turli sohalariga ta’sirini va keltirib chiqaradigan yangi imkoniyatlar va muammolarni tahlil qilishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda AKT xizmatlaridan foydalanishning samaradorligi va iqtisodiy o‘sishga ta’siri, shuningdek, iqtisodiy tengsizlik va kiberxavfsizlik kabi muhim jihatlar ko‘rib chiqiladi.
Ushbu maqolada davlat-xususiy sherikligining iqtisodiy tarmoqlarning rivojlanishidazarurligi va afzalliklariifodalanilgan hamda iqtisodchi olimlarning yondashuvlari koʻrib chiqilgan. Tadqiqot mavzusi boʻyicha eng dolzarb muammolarni aniqlash maqsadida ilmiy tadqiqot davriy nashrlarining tahlili ham amalga oshirilgan. Shuningdek, DXShning asosiy belgilari va uning loyihalarini amalga oshirishda davlat va biznesning maqsadlari hamda hissalari tahlil qilingan. Shu bilan birgalikda, DXSh munosabatlari doirasida dinamik ochiq ijtimoiy-iqtisodiy tizimda iqtisodiy oʻsish omillarining taʼsiri modeli tahlil qilingan.