Мақолада тижорат банкларининг даромад базасини шакллантириш ва бошқаришда иқтисодиёти ривожланган давлатлардан Хитойнинг ICBC (Industrial and Commercial Bank of China) банки тажрибаси келтирилган.
Мазкур мақолада сабзавот маҳсулотлари бозори унда маркетинг фаолиятини ташкил этиш бўйича хорижий мамлакатлар тажрибаси ўрганилган. Сабзавот маҳсулотлари бозорида маркетинг стратегиясидан фойдаланиш йўналишлари асосланган
Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasining audit tizimini xalqaro tajriba asosida rivojlantirish masalalari keng ko‘lamda o‘rganilgan. Tadqiqotda audit faoliyatini tartibga solishning xalqaro amaliyoti, jumladan AQSH, Buyuk Britaniya, Germaniya va Yaponiya tajribasi tahlil qilingan. Xalqaro audit standartlarini joriy etish, auditorlarning malakasini oshirish va audit sifatini nazorat qilish mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilgan. Maqolada O‘zbekiston audit tizimining mavjud holati, yutuq va kamchiliklari tahlil qilinib, uni xalqaro standartlarga moslashtirish yo‘nalishlari belgilangan. Audit faoliyatini tartibga solishning zamonaviy mexanizmlarini joriy etish, kadrlar salohiyatini oshirish va sifat nazoratini kuchaytirish orqali milliy audit tizimining raqobatbardoshligini ta’minlash bo‘yicha xulosalar shakllantirilgan.
Мақолада Ички назорат ва аудитни ташкил этишни қонуний тартибга солишнинг халқаро тажрибаси назарий хиҳатдан ёритилган бўлиб, унда дунё бўйлаб ички назорат ва аудитни ташкил этишнинг меъёрий-ҳуқуқий таъминотини ривожлантириш босқичлари, Сарбейнес-оксли қонунининг ички назоратни ташкил этиш бўйича қоидалари, жумладан: корпоратив жавобгарлик, аудиторларнинг мустақиллиги ва манфаатлар тўқнашуви, молиявий ҳисоботларнинг шаффофлиги, ташкилотлар ва давлат даражасида тартибга солувчи органларни яратиш каби масалалар тадқиқ қилинган. Мақолада шунингдек, Буюк Британияда ички назорат тизимини ўрнатиш ва сақлаш учун жавобгарлик янада кенгроқ кўриб чиқилиши ва директорлар кенгаши фаолиятига қўйиладиган талаблар ёритилган. Бундан ташқари, Европа Иттифоқи мамлакатларида ички назорат ва аудитни тартибга солиш соҳасидаги асосий ҳужжатлар тадқиқ қилинган. Хорижий мамлакатлардан фарқли ўлароқ, миллий қонунчилигимизда ички назорат ва аудитни ташкил этиш учун мавжуд норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар танқиқдий таҳлил қилинган
Ushbu maqolada tibbiyot sohasini raqamlashtirish masalalari hamda xorijiy tajribasi o‘rganilgan. O‘zbekiston Respublikasida sog‘liqni saqlash tizimini raqamlashtirish borasida olib borilayotgan amaliyot va bu sohada xorijiy davlatlarning tajribalari tadqiq etilgan. Shuningdek, statistik ma’lumotlar asosida mamlakat tibbiyot sohasi rivojlanish tendensiyalari tahlil qilinib tibbiyot korxonalarida axborotlarni raqamlashtirish jarayonlarini samarali tashkil etish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ушбу тадқиқот ишида тармоқ кластер тизимларини шакллантириш бўйича хорижий тажрибани ўрганиш ва уларни Ўзбекистонда қўллаш имкониятларини баҳолашга қаратилган. Ушбу тадқиқот турли мамлакатлардаги кластер ривожланишининг муваффақиятли мисолларини ўрганиш ва уларнинг самарадорлигига ҳисса қўшаётган омилларни таҳлил қилиш орқали Ўзбекистондаги нафақат илмий тадқиқотлар учун, балки амалиёт учун ҳам қимматли тушунчаларни тақдим этишга қодир
Мазкур мақолада корхоналар молиявий фаолиятини солиқлар орқали рағбатлантиришнинг халқаро тажрибаси ўрганилган бўлиб, солиқ ислоҳотларини амалга оширишда хорижий мамлакатларнинг ижобий тажрибаларидан мамлакатимизда фойдаланишнинг ўзига хос хусусиятлари ва истиқболлари ёритиб берилган. Шунингдек, хорижий мамлакатлар солиқ амалиётида тақдим этилган солиқ имтиёзлари ва преференцияларнинг самарадорлигини таъминлашнинг устувор йўналишлари таҳлил қилинган.
Ушбу мақолада қўшилган қиймат солиғидаги бўшлиқ, унинг моҳияти, аниқлаш тартиби ва бу борада Ўзбекистон тажрибаси бўйича ўрганишлар ўтказилган. Тадқиқотлар асосида, қўлланилган қўшилган қиймат солиғи бўшлиғини ҳисоблашдаги камчиликни асослаб, хулоса шакллантирилган.
Maqolada bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat moliyasining ahamiyatiga e’tibor qaratiladi, rivojlangan xorijiy mamlakatlar hukumati tomonidan iqtisodiyotning hozirgi bosqichida davlat moliyasini boshqarish samaradorligini oshirish sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning mohiyati aks ettiriladi, xalqaro moliya tashkilotlari tomonidan amalga oshirilayotgan byudjet ko‘rsatkichlarining ochiqligi sohasidagi reyting natijalari tahlil qilinadi. Tahlil shuni ko‘rsatdiki, davlat moliyasini boshqarishning istiqbolli xorijiy tajribasi sifatida natijalarga yo‘naltirilgan byudjetni faol joriy etish, davlat moliyasini boshqarish samaradorligini baholash modelini ishlab chiqish, fiskal qoidalarni shakllantirish, byudjetni rejalashtirishni takomillashtirish, byudjet shaffofligini oshirish va boshqalar keltirib o‘tilgan.
Ushbu maqolada kreativ iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha milliy va xorijiy tajriba tahlili, uning mamlakat eksport salohiyatini oshirish jarayonlari va fuqarolar farovonligini oshirishdagi ahamiyati, turli mamlakatlarda ko‘rilayotgan huquqiy, tashkiliy va amaliy chora-tadbirlar ko‘rib chiqiladi, jahon boʻyicha, shuningdek, davlat organlari faoliyatini mazkur yoʻnalishda yanada takomillashtirish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqadi.
Ушбу мақолада Ўзбекистон ва айрим хорижий давлатларда ўрта тадбиркорлик тушунчаси, ўрта тадбиркорлик субъектларини солиққа тортиш бўйича халқаро тажрибалар, меъёрлар ва механизмлар ҳақида фикр юритилган
Мазкур мақолада мамлакатда солиқ соҳаларида тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, бизнес доираларнинг ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар ёритилган. Шу билан бирга, Ўзбекистон солиқ тизимида амалга оширилаётган айрим муҳим ислоҳотлар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Мақола тижорат банкларини солиққа тортишнинг хориж тажрибасига бағишланган бўлиб, тадқиқот доирасида хорижлик ва маҳаллий олимларнинг тадқиқотлари ўрганилган. Шунингдек, хорижий мамлакатлар томонидан амалга оширилган солиқ сиёсати ва ундан олинадиган сабоқларнинг қиёсий таҳлили келтирилган ҳамда якунида хулоса шакллантирилган.
Ушбу мақолада инвестиция кредити ва лойиҳани молиялаштириш тушунчаси ва моҳияти, банкларнинг инвестиция лойиҳаларини молиялаштиришдаги хорижий тажрибаси кўриб чиқилган. Маълумки, мамлакатдаги йирик корхоналарни молиялаштириш ЯИМ ўсиши ва барқарор иқтисодий ривожланишга ёрдам беради. Бугунги кунда Ўзбекистон молия-банк соҳасини такомиллаштиришга катта еътибор қаратмоқда, давлат улушига ега банклар хусусийлаштириш йўлида. Банк секторини хусусийлаштириш жараёнида Халқаро молия корпорацияси (ХМК), Европа тикланиш ва тараққиёт банки (ЕТТБ) ва Осиё тараққиёт банки (ОТБ) каби халқаро молия институтлари иштирок етмоқда. Ушбу тадқиқотда инвестиция лойиҳаларини молиялаштиришда хорижий тажрибани қўллаш имкониятлари ўрганилди
Ushbu maqola O‘zbekiston ta’lim tizimida, ayniqsa, maktab ta’limida moliyaviy savodxonlik darajasini oshirishning muhim masalalarini ko‘rib chiqish, ilg‘or xorijiy tajribalarni o‘rganishga bag‘ishlangan. Maqolada Finlandiyaning moliyaviy savodxonlik dasturlari tahlil qilinib, ularni O‘zbekiston hamda boshqa mamlakatlar sharoitlariga moslashtirish yo‘llari o‘rganiladi. Moliyaviy savodxonlik aholining iqtisodiy barqarorligi va farovonligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ta’kidlagan holda, tadqiqotda davlat va xususiy sektor hamkorligi, ta’lim muassasalarida maxsus kurslar va malaka oshirishlar tashkil etish, shuningdek, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish zarurligi qayd etilgan. Finlandiya tajribalari asosida ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalar O‘zbekiston maktab ta’limi tizimida moliyaviy savodxonlikni oshirishga qaratilgan amaliy dasturlarni shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Bugungi kunda mamlakatlar pedagoglari e’tiboridagi o‘qitish tajribasi Finlandiya ta’lim tizimida mujassam. Zero, o‘n yildan ortiq vaqt davomida bu davlatdagi 15 yoshli o‘quvchilar PISA xalqaro baholash dasturida muntazam juda yaxshi natijalarni ko‘rsatmoqda.Finlandiyaning muvaffaqiyati o‘qituvchilardir. Yuqori sifatli mashg‘ulot o‘tkazishi uchun ularning maqomi va mustaqilligi ta’minlangan. Ta’lim siyosati maqsadli ravishda tenglikka yo‘naltirilgan. Shuni aytib o‘tish lozimki, Finlandiya joylashuvi va iqlimi uning iqtisodiyotiga o‘z ta’sirini o‘tqazadi. Ushbu maqolamda, Finlandiyaning moliyaviy ta’lim tizimini boshqa mamlakatlarga taqbiq etishni maqsadga muvofiq deb bildim.
Ushbu maqolada islomiy moliyasi insturmentlari va loyihalarni islom moliyasi orqali moliyalashtirish hamda uning an’anaviy moliyalashtirish tizimidan farqlari va afzalliklari bayon qilingan hamda turli ilmiy ishlar o’rganib chiqilgan va tahlil qilingan. Ilmiy ishlarni o’rganish va tahlil qilish jarayonida xalqaro tajribalar o‘rganilib, loyihalarni islom insturmentlari orqali moliyalashtirishni yanada takomillashtirish yo’llari keltirib o’tilgan. Bunda ScienceDirect, Google Scholar va Researchgate doirasida amalga oshirilgan ilmiy ishlarndan mavzuga doir 54 ta maqola o’rganib qiligan hamda ulardan 24 tasi ushbu maqolada o’z aksini topgan.
Мазкур мақола фойда солиғи билан боғлиқ солиқ маъмуриятчилигини такомиллаштиришга бағишланган. Фойда солиғи давлат учун муҳим даромад манбаи бўлиб, самарали солиқ маъмуриятчилиги бюджет даромадларини самарали йиғиш ва солиқ тўловчилар томонидан риоя этилишини таъминлаш учун жуда муҳимдир. Ушбу таҳлил жараённи соддалаштириш, солиқ тўлашдан бўйин товлаш ҳолатларини камайтириш ва тадбиркорлик субйектлари учун янада қулай муҳит яратиш мақсадида такомиллаштирилиши мумкин бўлган солиқ маъмуриятчилигининг турли жиҳатларини ўрганади. Таҳлил турли мамлакатлардаги тегишли адабиётлар, тадқиқотлар ва тажрибаларни кўриб чиқишни ўз ичига олади. Шу билан бирга, иқтисодиётда яширин айланма савдо ва умумий овқатланиш, автотранспортда ташиш, уй-жой қурилиши ва таъмирлаш, тураржой хизматларини кўрсатиш каби соҳалар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар шакллантирилган.
Maqolada kambag'allikni qisqartirish va xalq farovonligini ta'minlash bo'yicha hozirgi strategik vazifani hal qilishda moliyaviy savodxonlikning ahamiyati muhokama qilinadi. Mamlakat hududlarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish tendentsiyalari tahlil qilingan. Moliyaviy savodxonlik darajasining ta'lim va yoshga bog'liqligi, shuningdek, moliyaviy savodxonlik darslarini o'tkazish bo'yicha xorijiy tajriba o'rganiladi. Muallif aholining turli qatlamlariga moliyaviy savodxonlikni o‘qitish bo‘yicha xulosalar chiqariladi.
Мақолада техник қўмакнинг тушунчаси ва моҳияти, унинг истиқболли лойиҳаларни баҳолашдаги роли, инвестицион лойиҳаларни молиялаштиришни ривожлантириш тенденциялари, маблағларни жалб қилиш масалалари ва уларни ўз вақтида ўзлаштирилишига таъсир етувчи омиллар кўриб чиқилган. Халқаро молия ташкилотларининг кредит ресурсларини жалб қилиш бўйича хорижий банкларнинг тажрибаси ўрганилди. Бундан ташқари, лойиҳаларни техник баҳолаш соҳасида халқаро тажрибани қўллаш имкониятлари, Халқаро молия корпорацияси (ХМК), Халқаро тикланиш ва тараққиёт банки (ХТТБ), Европа тикланиш ва тараққиёт банки (ЕТТБ), Осиё тараққиёт банки (ОТБ) каби молия институтлари билан ҳамкорлик йўллари кўриб чиқилди.
Мазкур мақолада мамлакатда солиқ соҳаларида тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, бизнес доираларнинг ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар ёритилган. Шу билан бирга, Ўзбекистон солиқ тизимида амалга оширилаётган айрим муҳим ислоҳотлар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Мақолада “банк назорати” тушунчаси, унинг моҳияти, иқтисодий аҳамияти, халқаро банк назорати, жаҳон тажрибаси, республикамиздаги банк тизими ва назорат қилиш тартиблари йиллар кесимида такомиллашиб боргани баён қилинган. Мақола якунида хулосалар келтирилган.
Mazkur maqola foyda soligʻi bilan bogʻliq soliq maʼmuriyatchiligini takomillashtirishga bagʻishlangan. Foyda soligʻi davlat uchun muhim daromad manbai boʻlib, samarali soliq maʼmuriyatchiligi byudjet daromadlarini samarali yigʻish va soliq toʻlovchilar tomonidan rioya etilishini taʼminlash uchun juda muhimdir. Ushbu tahlil jarayonni soddalashtirish, soliq toʻlashdan boʻyin tovlash holatlarini kamaytirish va tadbirkorlik subʼektlari uchun yanada qulay muhit yaratish maqsadida takomillashtirilishi mumkin boʻlgan soliq maʼmuriyatchiligining turli jihatlarini oʻrganadi. Tahlil turli mamlakatlardagi tegishli adabiyotlar, tadqiqotlar va tajribalarni koʻrib chiqishni oʻz ichiga oladi. Shu bilan birga, iqtisodiyotda yashirin aylanma savdo va umumiy ovqatlanish, avtotransportda tashish, uy-joy qurilishi va taʼmirlash, turarjoy xizmatlarini koʻrsatish kabi sohalar oʻrganilib, xorij tajribasi, mamlakatimizda uni qoʻllash boʻyicha ilmiy-amaliy xulosa va takliflar shakllantirilgan.
Мақолада иқтисодиёти ривожланган давлатлар ва Ўзбекистон Республикасида чиқиндиларни бошқариш ҳамда экологик хавфсизлигини таъминлаш билан боғлиқ жиҳатларини ёритилган. Шунингдек, чиқинди, унинг пайдо бўлиши, зарарли чиқиндиларни қайта ишлашдаги дунё тажрибаси ҳамда уларнинг зарарсизлантирилишига оид илмий мулоҳазалар баён қилиниб, мақола якунида таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
