Xizmatlar eksporti Markaziy Osiyo davlatlarining eksport salohiyatini oshirish va eksport portfelini diversifikatsiya qilishda muhim rol o‘ynamoqda. Maqolada 2000-2021 yillarga moʻljallangan Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistonning statistik maʼlumotlaridan foydalanish va belgilangan effektlar, tasodifiy effektlar, umumlashtirilgan OLS va Driscoll-Kraay standart xatolari bilan belgilangan effektlar usullaridan foydalanish asosida xizmatlar eksportini rivojlantirishning asosiy omillarining ekonometrik tahlili natijalari bayon qilingan. Tahlil natijalariga ko‘ra, AKT indeksi va UNCTADning “Xususiy sektor” indikatori aholi jon boshiga YaIM bilan bir qatorda Markaziy Osiyo mamlakatlari xizmatlari eksporti hajmiga ijobiy ta’sir ko‘rsatuvchi muhim omillardir. Aksincha, aholi soni tahlil qilinayotgan mamlakatlarning xizmatlar eksporti hajmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Olingan natijalar asosida Markaziy Osiyo davlatlaridan anʼanaviy va zamonaviy xizmatlar eksportini yanada rivojlantirish boʻyicha takliflar keltirildi.
Mazkur ishda tijorat banklarining barqarorligini ta’minlovchi aktivlar tarkibi va ularga ta’sir qiluvchi omillar ekonometriya usullari yordamida tahlil qilingan. Tadqiqotda banklarning aktiv sifati, likvidlik ko‘rsatkichlari, kredit portfeli tuzilishi hamda tashqi iqtisodiy omillar kabi omillarni o‘rganish asosiy maqsad qilib olingan. Ekonometriya usullari orqali olingan natijalar tijorat banklari barqarorligini oshirishda muhim qarorlarni qabul qilishda yordam beradi. Tadqiqotning amaliy ahamiyati shundaki, u bank faoliyatini rivojlantirishga yo‘naltirilgan strategiyalarni shakllantirishda metodik asos vazifasini bajaradi.
O‘zbekiston soliq tizimining asosiy ishtirokchilari soliqchilar va soliq to‘lovchilar sifatida qarash muhim hisoblanib, soliq tizimidagi soliqchilarning huquq va majburiyatlari, zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalari va ilg‘or avtomatlashtirilgan tahlil uslublarini keng joriy etish orqali takomillashtirish, soliq solinadigan bazani kengaytirish bo‘yicha tahlil qilish va ta’sirchan choralar ishlab chiqish.
Мазкур мақолада озиқ-овқат хафсизлиги муаммосини бартараф этишда аҳоли томорқа ерларидан самрали фойдаланишда давлат томонидан бериладиган имтиёзларнинг муҳим рол ўйнаши маълум бўлди. Хусусан, аҳоли томорқалари ва деҳқон хўжаликларига оид статистик маълумотлар таҳлили ўрганилди. Мамлакатимизда аҳолига ажратиладиган ерларни иккиламчи тақсимлаш амалиёти ўрганилган ҳолда, маҳсулот ишлаб чиқариш динамикасига таъсири аниқланди. Аҳоли томорқа ерларидан фойдаланишга ижобий ва салбий таъсир қилувчи омиллар аниқланди. Томорқа хўжалигини молиявий қўллаб-қувватлаш механизмлари ва ер унумдорлигини ошириш, янги суғориш технологияларини жалб қилиш ва сувдан оқилона, тежаб-тергаб фойдаланишни аҳоли даромадларини оширишдаги таъсири бўйича асосланган хулосалар шакллантирилган.
Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi hududlarining innovatsion salohiyati, jumladan, uni baholash usullari, natijalarni tahlil qilish va mintaqaviy rivojlanish uchun ahamiyatini muhokama qilish ko‘rib chiqiladi. Iqtisodiy, ilmiy, kadrlar, texnik va axborot-kommunikatsiya omillarini hisobga olgan holda normallashtirilgan ko‘rsatkichlarga asoslangan integral hisoblash usuli taqdim etiladi. Sirdaryo mintaqasining innovatsion salohiyati tahlil qilinadi va uning boshqa mintaqalar orasidagi mavqei aniqlanadi.
Ushbu maqolada raqamli aktivlarni shakllanish omillari, raqamli aktivlarni muomalasini takomillashtirish natijasida banklar faoliyatini rivojlantirish asoslari, tijorat banklarida raqamli aktivlarni boshqarish bo‘yicha xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, ma’lumotlarning solishtirma tahlillari olib borildi.
Мақолада солиқ солиш жараёнида кўчмас мулкни баҳолашнинг асосий ўрни кўриб чиқилади. Солиқларни ҳисоблаш учун асос бўлган кўчмас мулк объектлари қийматини аниқлашда қўлланиладиган усул ва ёндашувлар батафсил таҳлил қилинган. Индивидуал ва оммавий баҳолаш ўртасидаги фарқлар, уларнинг ахборот ҳажми ва сифатига боғлиқ ҳолда қўлланилиши, шунингдек, ушбу ёндашувларнинг солиқ мажбуриятларининг аниқлигига таъсири муҳокама қилинади.
Шунингдек, мақолада баҳолаш усуллари ва қўллаш билан боғлиқ муаммо ҳамда қарашлар ўрганилиб, солиқ тизимининг адолатлилиги ва самарадорлигини таъминлаш учун ишончли, долзарб маълумотларнинг муҳимлиги таъкидланган. Солиқ тизимини молиялаштириш ва бу жараёнда маҳаллий бюджетларнинг ўрни масалаларига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Тадқиқот кўчмас мулкни баҳолаш ва солиқни тартибга солиш ўртасидаги ўзаро боғлиқликни такомиллаштиришга, шунингдек, уларнинг шаффофлиги ва адолатлилигини ошириш учун жараёнларни оптималлаштиришнинг мумкин бўлган йўлларини аниқлашга қаратилган.
Ushbu maqola turizm sohasida xizmat sifatining mohiyati, unga ta’sir qiluvchi omillar va turizm kompaniyalari uchun strategik ahamiyatini o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda xizmat sifati tushunchasi evolutsiyasi, nazariy asoslari va SERVQUAL modeli kabi asosiy tushunchalar batafsil tahlil qilingan. Maqola xizmat sifatining madaniy, ijtimoiy va texnologik jihatlarini hamda insoniy hissiyotlar va zamonaviy texnologiyalarning integratsiyasi orqali takomillashib borayotganini ko‘rsatib o‘tgan.Maqolada xizmat sifati o‘lchovlari va ularga ta’sir qiluvchi omillar nazariy va empirik adabiyotlar asosida tahlil qilinib, xizmat sifatini yaxshilash orqali turizm sohasining barqaror rivojlanishiga erishish mumkinligi ta’kidlangan.
Мақолада хорижий мамлакатларда чақалоқлар ўлими, 5 ёшгача бўлган болалар ўлими ва аёллар ўлими ўртасидаги мураккаб муносабатларни тушунишга интилиш учун илғор эконометрик моделлардан фойдаланган ҳолда инновацион тадқиқот олиб борилди. Дунё бўйлаб 121 та мамлакатнинг маълумотларини таҳлил қилган ҳолда, ўлимнинг ушбу муҳим кўрсаткичларига таъсир этувчи омилларнинг мураккаб ўзаро таъсирини аниқлаш учун оддий энг кичик квадратлар (OLS) ва структуравий тенгламаларни моделлаштиришнинг (SEM) регрессион усулларидан фойдаланилди. Шунингдек, оналар ва болалар саломатлиги натижаларини шакллантирувчи нозик динамикани ёритишга ҳамда ўлим даражасини пасайтиришга қаратилган ёндошувлар ишлаб чиқилди. Тадқиқотда муаллифлар ёндашувлари ва таклифлари келтирилган.
Ushbu keng qamrovli maqolada O‘zbekistondagi ishsizlik vaziyatiga alohida e’tibor qaratilgan holatda muhokama qilinadi. Maqolada ishsizlikning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari, uning sabablari hamda shaxs va jamiyatga ta'siri o'rganiladi. Unda statistik ma’lumotlar asosida O‘zbekistondagi ishsizlik darajasining chuqur tahlili va kelajakdagi tendensiyalarning prognozi taqdim etilgan. Bundan tashqari, maqolada strategik rejalashtirish va aralashuv zarurligiga oydinlik kiritib, muammoni hal qilish uchun bir qator profilaktika choralarni ham taklif qiladi. Maqolada mavzuning yaxlit ko‘rinishini taklif qiluvchi miqdoriy va sifat tadqiqot usullarining kombinatsiyasini ifodalaydi
Maqolada O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyot sharoitida oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash, ish o‘rinlari yaratish, qashshoqlikni kamaytirish va aholi turmush darajasini oshirishga qaratilgan asosiy qonuniy hujjatlar va strategiyalar tahlil qilingan. Shuningdek, oilaviy korxonalar sonining o‘sishi va ularning mamlakat sanoat ishlab chiqarishiga qo‘shgan hissasi haqidagi statistik ma'lumotlar keltirilgan. Oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun raqamli texnologiyalarni tatbiq etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
Ushbu maqolaning maqsadi kichik biznesning Qoraqalpoǵıston milliy iqtisodiyotidagi rolini aniqlashdir. Ushbu maqsadni hal qilish uchun 2015-2022 yillar uchun statistik ma'lumotlardan foydalanildi. maqolada rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarning milliy iqtisodiyotlari uchun kichik biznesning roli ko'rsatilgan, bandlik, makroiqtisodiy ko'rsatkichlardagi kichik biznesning tuzilishi, byudjet va byudjetdan tashqari jamg'armalarni to'ldirishda kichik biznesning hissasi kabi xususiyatlar bo'yicha qiyosiy tahlil o'tkazildi. Qoraqalpoǵıstonda kichik tadbirkorlik bo'yicha statistik ma'lumotlarni taqqoslash muammolari ko'rsatilgan. Maqolaning o'ziga xos xususiyati o'z-o'zini ish bilan ta'minlashni Qoraqalpoǵıstondagi kichik biznesning tarkibiy elementi sifatida ko'rib chiqishdir
Мақола Ўзбекистон иқтисодиётининг ҳудудий ва тармоқ тузилиши таҳлилига бағишланган. Ушбу тадқиқот иши доирасида ўтказилган таҳлилларга таяниб саноат ишлаб чиқариши маълумотлари ва ҳудудий имкониятлардан келиб чиққан ҳолда, стратегик режалаштириш воситалари ва салоҳиятли хомашёни чуқур таҳлил қилиш орқали хорижий ва маҳаллий инвесторларни жалб этиш таклиф этилган
Raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi bilan moliyaviy nazorat innovatsiyalarni qo‘llashning asosiy sohasiga aylandi. Ushbu maqolada qarorlar qabul qilishni optimallashtirish va takomillashtirishda sun’iy intellekt, katta hajmdagi ma’lumotlar tahlili va blokcheyn kabi raqamli innovatsiyalardan foydalanishning ahamiyati ko‘rib chiqilgan. Jarayonlarni avtomatlashtirish, tahliliy imkoniyatlarni takomillashtirish, shuningdek, elektron to‘lovlar va moliyaviy texnologiyalarning moliyaviy boshqaruv samaradorligiga ta’siri o‘rganilgan. Moliyaviy nazorat sohasida raqamli texnologiyalarni joriy etish bilan bog‘liq muammolar baholanib, ushbu sohada ilmiy izlanishlar olib borish va innovatsiyalarni muvaffaqiyatli qo‘llash bo‘yicha takliflar keltirilgan.
Ushbu tadqiqotda Oʻrta Osiyo davlatlari suv tanqisligining iqtisodiy oʻsishga taʼsiri ekonometrik panel modellari orqali tahlil qilindi. Uzoq muddatli panel maʼlumotlarini tahlil qilish uchun biz Pooled regression model, fixed effect model va random effect modellari orqali 1990-2023 yillar va 5 ta davlat yillik maʼlumotlarini modellashtirdik. Model qurib boʻlgach ularni turli statistik testlar orqali diagnostik testlar bilan tekshirdik. Yuqoridagi modellarni solishtirish natijasida panel maʼlumotlarimizga eng mos keladigan model bu Pooled regression model ekanligini aniqladik. Ushbu model koʻrsatkichlari asosida Oʻrta Osiyo mamlakatlarida suv tanqisligining oshib borishi iqtisodiy oʻsishga salbiy taʼsir etayotganligi aniqlandi. Suv tanqisligining har bir birlikka oshishi yalpi ichki mahsulotni 0.0166 birlikka kamayishiga olib keladi. Natijalar yuqori suv tanqisligiga uchrayotgan davlatlar suv resurslarini boshqarishni ustuvor yoʻnalish sifatida belgilab, tanqislikni kamaytirish infratuzilmalarini yaratib, suvni tejash siyosatini amalga oshirishi kerakligini ko‘rsatdi.
Ushbu ilmiy maqolada rivojlanayotgan davlatlarda ayollarning innovatsion bank xizmatlarining ommalashishidagi o‘rni tahlil qilingan. Tahlilda rivojlanayotgan davlatlar sifatida O‘zbekistan, Turkiya, Malaysia, Saudiya Arabistoni davlatlari olingan. Tahlil 2014-2021 yillardagi statistik maʼlumotlar asosida olib borilgan. Tahlil natijalariga ko‘ra, mamlakatimizda ayollar o‘rtasida innovatsion bank xizmatlarining yetarli darajada rivojlanmaganligi hamda qolgan davlatlardan farqli ravishda raqamli bank xizmatlaridan ayollarimiz keng foydalanmayapti.
