Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish koʻrsatkichlarini prognozlash zamonaviy iqtisodiyot va ijtimoiy sohalarda muhim ahamiyatga ega. Bu jarayon davlatlar, korxonalar va xalqaro tashkilotlar tomonidan uzoq muddatli strategiyalarni ishlab chiqish, resurslarni samarali taqsimlash va ijtimoiy tengsizlikni kamaytirish uchun qoʻllaniladi. Mazkur tadqiqot ishida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish koʻrsatkichlarini prognozlashning nazariy jihatlari va metodologiyasi koʻrib chiqiladi.
Ўзбекистонда баҳолаш хизматлари бозори (БХБ)нинг ривожланишида мустақил (холис) рейтинг баҳолаш институтлари (РБИ)нинг ролини ошириш иқтисодий шаффофлик, инвестицияларни жалб этиш ва корхоналарнинг глобал рақобатбардошлиги учун асосий омилдир. Мақолада Ўзбекистон Республикасининг баҳолаш соҳасидаги қонунчилик ишлари, РБИларининг мустақиллигини таъминлашнинг долзарб муаммолари, халқаро стандартларга (RICS, REV) мослаштириш зарурлиги, шунингдек, Давлат активларини бошқариш агентлигининг амалиётидаги баҳолаш тизимларининг натижадорлиги таҳлил қилинади. Янги баҳолаш мезонларининг жорий этилиши (KPI асосида) ва ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришда рейтинг тизимининг аҳамияти назарда тутилади. Тадқиқот натижаларига кўра, мустақил баҳолашнинг самарадорлигини ошириш учун кадрлар тайёрлаш, электрон ахборот платформаларини (БФЯАП) ривожлантириш ва халқаро тажрибалардан фойдаланиш таклиф этилади.
Ushbu maqola shahar aholisining tezlik bilan o‘sishi, aholining yirik va katta shaharlarda to‘planishi, shaharlar chegarasi kengayishida demografik jarayonlar va ularning rivojlanishi masalalariga bag‘ishlangan. Bunda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish maqsadida olib borilgan siyosat mahsuli bo‘lgan mavjud shahar aholi manzilgohlari shakllanishi, unda aholi tabiiy va mexanik harakatlari ko‘lami, xususan aholining tashqi va ichki migratsiya natijasida shakllanishi asoslangan. Shuningdek, dunyoning barcha mamlakatlarida bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham aholining demografik rivojlanish tendensiyalari boshqa ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar qatori urbanizatsiyaga bevosita ta’sir ko‘rsatayotganligi ilmiy asoslab berilgan.
Ushbu maqolada Oʻzbekistonning barqaror rivojlanish koʻrsatkichlari tahlil qilinadi. Tadqiqot muvozanatli ijtimoiy-iqtisodiy oʻsishga erishish uchun qayta tiklanadigan energiya va raqamli transformatsiyaning dolzarbligi ortib borayotganini taʼkidlaydi. Tadqiqot 2014-yildan 2023-yilgacha boʻlgan milliy maʼlumotlarni baholovchi Barqaror Rivojlanish Maqsadlari (BRM) asosida indeks tahlilini qoʻllaydi. Topilmalar masʼuliyatli isteʼmol va iqlim choralari boʻyicha sezilarli yutuqlarni koʻrsatadi, shu bilan birga, qashshoqlikni qisqartirish va sanoat innovatsiyalarida muammolar saqlanib qolmoqda. Barqarorlikni oshirish uchun Oʻzbekiston qayta tiklanadigan energiyadan foydalanishni kengaytirishi, chiqindilarni boshqarishni yaxshilashi va raqamli islohotlarni ragʻbatlantirishi kerak.
Ushbu maqola nafaqat O‘zbekistondagi eksport tuzilmasining tarixiy ahamiyatini taqdim etishga, balki eksport shartlari, nisbiy narxlar va iqtisodiy o‘sish o‘rtasidagi potensial aloqalarni nazariy va tahliliy tarzda chuqur o‘rganishga qaratilgan. Avval, Markaziy Osiyo mamlakatlarining, xususan O ‘zbekistonning turli yo‘llarini batafsil tahlil qilib, tarixiy va ijtimoiy-iqtisodiy kontekstni to‘liq tushunishga harakat qilinadi. So‘ngra, iqtisodiy omillar, o‘zgaruvchilar va ularning o‘zaro aloqalarini hisobga olib, qiziqishlar kompleksining rivojlanishi yaxshilab tahlil qilinadi.
Ushbu maqolada aholi turmush darajasining dolzarb masalalarini tahlil qilish bilan birga, ular oladigan daromadlar dinamikasi va hukumat tomonidan bu borada amalga oshiralayotgan islohotlar atroflicha o‘rganilgan. Shuningdek, “Oʼzbekiston – 2030” strategiyasi doirasida amalga oshiralayotgan chora-tadbirlar va aholining moddiy hamda ma’naviy farovonligini oshirishga qaratilgan dolzarb vazifalarga e’tibor qaratiladi. O’z navbatida kam ta’minlangan aholi qatlamini moddiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarini ishlab chiqish borasida kelgusidagi rivojlanish yo‘nalishlari muhokama qilinadi.
Ushbu maqolada mamlakatimizda ziyorat turizmini rivojlantirishning nazariy asoslari o‘rganilgan bo‘lib, unda uning ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni va mohiyati xorijiy va mahalliy olimlar qarashlari asosida yoritib berilgan.
