TA’LIM TIZIMIDA “SCHOOL-BASED MANAGEMENT”NI JORIY QILISHNING NAZARIY ASOSLARI, AMALIY SHAKLLARI VA O‘QUVCHILAR YUTUQLARIGA TA’SIRINING TAHLILI
DOI:
https://doi.org/10.60078/3060-4842-2025-vol2-iss5-pp162-169Annotasiya
Maktabga asoslangan boshqaruv (SBM) markaziy hukumat vakolatlarini maktab darajasiga markazsizlashtirish shakli bo‘lib, ta’lim tizimining samaradorligi va raqobatbardoshligini oshirishga qaratilgan. SBM nazariy jihatdan uchta asosiy institutsional rag‘batlantirishga asoslanadi: tanlov va raqobat, maktab avtonomiyasi va hisobdorlik. Amaliy shakllari vakolatlar doirasi (zaif/kuchli) va qaror qabul qiluvchi subyektlarga (ma’muriy, professional, jamiyat, muvozanatli) ko‘ra farqlanadi. O‘zbekiston umumiy o‘rta ta’lim maktablari (UO‘TM) boshqaruviga marketing xizmatlari va strategik menejmentni tatbiq etish bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotlar rahbar kadrlarning boshqaruv faoliyati samaradorligini 15% dan 22% gacha oshirish mumkinligini ko‘rsatadi. SBM islohotlarining o‘quvchilar yutuqlariga sezilarli ijobiy ta’sir ko‘rsatishi uchun uzoq muddat (5 yildan 8 yilgacha) talab etilishi hamda rahbarlarning boshqaruv kompetensiyasini oshirish zarurligi ta’kidlanadi.
Kalit so‘zlar:
maktabga asoslangan boshqaruv (SBM) markazsizlashtirish ta’lim iqtisodiyoti strategik menejment raqobatbardoshlik marketing xizmatlari rahbar kompetensiyasi o‘quvchilar yutuqlariBibliografik manbalar
Bush, T. (2011). Theories of Educational Leadership and Management. Sage.
Caldwell, B. J. (2005). School-Based Management. UNESCO.
Chui, H. S., Ho, S. K. M., & Fung, A. L. K. (2024). Development of a School-Based Management Excellence Model (SBMEM). International Journal of Education, 5(2), 41–64.
Ergasheva, S. X. (2024). Umumiy o‘rta ta’lim maktablari boshqaruv tizimini optimallashtirishning ijtimoiy-psixologik xususiyatlari. Psixologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Qarshi davlat universiteti.
Hoy, W., & Miskel, C. (2013). Educational Administration. McGraw-Hill.
Khujakulov, B. A. (2024). Strategic planning and strategy selection techniques in the processes of improving the management of general secondary schools. Science and innovation International scientific journal, 3(4), 370-372.
Kotler, P., & Keller, K. (2016). Marketing Management (15th ed.). Pearson.
Malen, B., Ogawa, E., & Kranz, J. (1990). School-based management: Institutional variation, implementation issues, and research agenda. Educational Administration Quarterly, 26(3), 299-332.
Mamanazarova, N. K. (2023). Xalq ta’limi tizimi boshqaruvida marketing xizmatlarini tashkil etish mexanizmini takomillashtirish. Fan doktori (DSc) dissertatsiyasi annotatsiyasi. Toshkent.
Mirziyoyev Sh. (2020) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev. “Ta’lim-tarbiya – bu bizning kelajagimiz.” Prezident nutqi, 2020-yil 23-yanvar. – Toshkent: Prezident.uz rasmiy sayti.
Taraqqiyot strategiyasi. (2022) O‘zbekiston Respublikasi. “2022–2026-yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning Taraqqiyot strategiyasi.” – Toshkent: Adliya vazirligi, – Rasmiy hujjat.
The World Bank. (2007). What Is School-Based Management?. Human Development Network. Washington, DC: The World Bank. (Manbalar 364-390, 430-456, 478-519).
The World Bank. (2009). Decentralized Decision-Making in Schools: The Theory and Evidence on School-Based Management. Washington, DC: The World Bank. (Manbalar 457-477, 495-502).
Xo‘jaqulov, B. A. (2024). Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida strategik boshqaruvni takomillashtirish. Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Toshkent davlat pedagogika universiteti. (Manbalar 260-362).
Yuklashlar
Nashr qilingan
Qanday qilib iqtibos keltirish kerak
Nashr
Bo'lim
Litsenziya
Ushbu ish Creative Commons Attribution 4.0 Worldwide.
