Мақолада хўжалик жамиятлари фаолиятини давлат томонидан тартибга солишнинг назарий асослари тадқиқ этилган. Ишда иқтисодий мактабларнинг етакчи намоёндаларининг давлатнинг иқтисодиётдаги роли, иқтисодий фаолиятни тартибга солиш бўйича мақсад ва вазифалари бўйича фикрлари хамда қарашлари таҳлил қилинган. Мақолада хўжалик жамиятларининг хусусиятларидан келиб чиқиб хўжалик жамиятларини давлат томонидан тартибга солиш тушунчасига муаллифнинг таърифи берилган. Мақола доирасида олиб борилган тадқиқотлар натижалари юзасидан хўжалик жамиятларини давлат томонидан тартибга солиш механизмларини такомиллаштириш бўйича хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.

Maqola zamonaviy huquq va iqtisodiyotning eng dolzarb va jadal rivojlanayotgan yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan raqamli aktivlar va kriptovalyutalar bozorini huquqiy tartibga solishni o‘rganishga bag‘ishlangan. Ish turli mamlakatlarda raqamli aktivlarni tartibga solishning asosiy yondashuvlarini o'rganadi, mavjud huquqiy normalarning afzalliklari va kamchiliklarini tahlil qiladi va ularni takomillashtirish bo'yicha takliflar beradi. Tahlillar asosida raqamli aktivlar va kriptovalyutalar bozorining barqaror rivojlanishini ta’minlash, potentsial risklarni minimallashtirish mumkin bo‘lgan samarali huquqiy bazani shakllantirish bo‘yicha tavsiyalar taklif etiladi

Мазкур илмий мақолада Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги мамлакатларида рақамли активлар ва криптовалюталар муомаласининг жорий ҳолати ва тартибга солиш масалалари таҳлил қилинган. Қиёсий таҳлил асосида МДҲ мамлакатларида асосан мавжуд қонунчилик нормаларининг қўлланилиши ёки мустақил ҳуқуқий асосларнинг шакллантирилиши ёндашувлари амал қилаётгани аниқланди ҳамда бу соҳада устувор бўлган давлатлар белгилаб олинди. МДҲ мамлакатларида рақамли активлар муомаласини тартибга солиш бўйича тажриба алмашиш ва ўзаро ҳамкорликни кучайтириш лозимлиги ҳақида хулоса шакллантирилди.

Банк хизматлари бозорини бевосита ёки билвосита тартибга солиш юзага келиши мумкин бўлган салбий ҳолатлар олдини олиш ва уни минималлаштиришга хизмат қилади. Банк хизматлари бозорини Марказий банк томонидан тартибга солиш ва уни назорат қилиниши, мамлакатда банклараро рақобатни ривожлантириб қолмасдан, балки банк хизматларининг миқдор ва сифат жиҳатидан ошишига замин яратилади. Шу жиҳатдан, Ўзбекистон Республикасида банк хизматлари бозорининг тартибга солиш амалиётларини тадқиқ этиш ва уни такомиллаштириш банк тизимининг барқарор ривожланиш омили ҳисобланади. Мазкур мақолада, Ўзбекистон Республикаси банк хизматлари бозорини тартибга солиш масалалари тадқиқ этилган ва тегишли тавсиялар ишлаб чиқилган.

Мазкур тадқиқотда молиявий секторни солиқлар воситасида тартибга солишга оид назарий-амалий ёндашувлар кўриб чиқилган. Солиқлар воситасида самарали тартибга солишда молиявий фаолиятга солиқни қўлланиши масалалари ўрганилган. Таҳлил натижасида молиявий фаолиятга солиқ бўйича хулосалар шакллантирилган.

Hozirgi vaqtda valyuta tizimi muayyan mamlakatlarda valyuta munosabatlarini tashkil etishning turli shakllari majmuidir. Asosiy elementlar - milliy valyuta, valyutani tartibga solish uchun mas’ul bo‘lgan milliy organlar, milliy valyuta kursi rejimi, milliy valyutaning konvertatsiyasini tartibga solish, muayyan mamlakatning oltin va valyuta bozorlari rejimi. Zamonaviy pul tizimi hech qanday qat’iy ishlash qoidalariga bo‘ysunmaydi.

Ушбу тадқиқот Ўзбекистондаги тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни давлат томонидан тартибга солишни ўрганиб, унинг минтақавий хусусиятларини ҳамда миллий ва маҳаллий сиёсат ўртасидаги ўзаро боғлиқликни таъкидлайди. Унда Тошкент, Навоий ва Фарғона водийси каби ҳудудларда тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар контсентрацияси Қорақалпоғистон ва Сурхондарё каби ҳудудлардаги кам инвестициялар билан қандай фарқ қилишини ўрганади. Мамлакат бўйлаб мувозанатли иқтисодий ривожланишга кўмаклашиш мақсадида сиёсатни мувофиқлаштириш ва инвестиция шароитларини яхшилаш бўйича тавсиялар берилган

Ushbu maqolada, monopoliyaning kelib chiqishi, unga berilgan turli ta’riflar, monopoliyalarni tartibga solish va unda davlatning rolini oshirish, monopoliyaga qarshi boshqaruvning mazmun-mohiyati, nazariy asoslari, zarurati hamda mamlakatimizda raqobat muhitini rivojlantirishning ahamiyati haqida so‘z yuritilgan.

Мақолада Ички назорат ва аудитни ташкил этишни қонуний тартибга солишнинг халқаро тажрибаси назарий хиҳатдан ёритилган бўлиб, унда дунё бўйлаб ички назорат ва аудитни ташкил этишнинг меъёрий-ҳуқуқий таъминотини ривожлантириш босқичлари, Сарбейнес-оксли қонунининг ички назоратни ташкил этиш бўйича қоидалари, жумладан: корпоратив жавобгарлик, аудиторларнинг мустақиллиги ва манфаатлар тўқнашуви, молиявий ҳисоботларнинг шаффофлиги, ташкилотлар ва давлат даражасида тартибга солувчи органларни яратиш каби масалалар тадқиқ қилинган.
Мақолада шунингдек, Буюк Британияда ички назорат тизимини ўрнатиш ва сақлаш учун жавобгарлик янада кенгроқ кўриб чиқилиши ва директорлар кенгаши фаолиятига қўйиладиган талаблар ёритилган. Бундан ташқари, Европа Иттифоқи мамлакатларида ички назорат ва аудитни тартибга солиш соҳасидаги асосий ҳужжатлар тадқиқ қилинган. Хорижий мамлакатлардан фарқли ўлароқ, миллий қонунчилигимизда ички назорат ва аудитни ташкил этиш учун мавжуд норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар танқиқдий таҳлил қилинган

Maqolada barqaror tabiiy kapitalni makro darajada jamg‘arish yoki makroiqtisodiy usullar, avvalo, davlat tomonidan tartibga solish yo‘nalishlarida namoyon bo‘ladi. Davlat tomonidan tartibga solish tizimida qonunlar, me’yoriy-huquqiy va tashkiliy-iqtisodiy asoslar ishlab chiqish bo‘yicha taklif va tavsiyalar berilgan.

Мақолада норасмий бандликни легаллаштириш ва бизнесни “соя”дан чиқаришда ўзини ўз банд қилишнинг ўрни, яратилган шароит ва имкониятлар, бу борада чет эл тажрибаси ва мамлакатимизда амалга оширилаётган тадбирлар ёритилган. Шунингдек, ўзини ўзи банд қилишни солиқлар воситасида тартибга солишни янада такомиллаштириш масалалари бўйича таклифлар келтириб ўтилган.

Мазкур мақолада аҳоли даромадларини фискал воситалар орқали тартибга солиш масаласи кўриб чиқилган. Тадқиқотда аҳоли даромадлари тенгсизлиги даражасини камайтиришга солиқлар таъсирини баҳолашга оид назарий ва эмпирик илмий адабиётлар ўрганилган. Шунингдек, мақолада аҳоли даромади таркиби, аҳоли даромадлар тенгсизлигига фискал воситаларни таъсири тадқиқ қилинган. Аҳоли даромадларининг нотекис тақсимланишига (Жини коэффициенти) таъсир этувчи омилларни регрессион таҳлили амалга оширилган. Ўтказилган ўрганишлар ва таҳлиллар натижасида аҳоли даромадларини фискал воситалар орқали тартибга солиш бўйича хулосалар шакллантирилган.

Мақолада корхоналар фойдасини солиққа тортишнинг аҳамияти, солиқ базасини шакллантиришнинг хусусиятлари, ҳозирги шароитда фойда солиғи базасини тартибга солиш муносабатлари, фойда солиғи муносабатларини ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштириш йўналишлари ёритилган. Шунингдек, корхона фойдасини тартибга солиш қонун ҳужжатлари таркиби, фойда солиғи моҳиятини ўрганишда унга нафақат даврлар нуқтайи-назаридан, балки ҳуқуқий жиҳатдан баҳо бериш лозимлиги асосланган.

Maqolada mintaqalarni ijtimoiy -iqtisodiy rivojlanishini davlat tomonidan tartibga solish tizmini transformatsiya jarayonlari tahlil qilingan hamda hududlarni boshqaruv qarorlarini qabul qilish imkoniyatlarini kengaytirish masalalari koʼrilgan.

Мақолада эркин хўжалик юритиш шароитида деҳқон бозорининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, деҳқон бозори фаолиятининг ижтимоий-иқтисодий самарадорлигини ошириш масалалари кўрилган бўлиб, муомала соҳасида тижорат муносабатларини янада самарали тартибга солиш учун деҳқон бозори имкониятларидан самарали фойдаланишга эътибор қаратилган, шунингдек, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотувчилар билан харидорлар ўртасидаги муносабатларнинг жорий ва стратегик мақсадларини ҳисобга олган ҳолда, бу операцияларни амалга ошириш учун энг қулай шарт-шароитлар яратишга эътибор қаратилган.

Ушбу мақолада Марказий банклар орқали тижорат банкларини
назорат қилувчи турли нормативлар орқали уларни реййтингини баҳолаш масалалари
ўрганилган. Шунинг билан бирга турли хорижий давлатлардаги банкларни бошқариш ёки
уларни назорат қилувчи органларни иқтисодий нормативлар кўрсаткичлари орқали
банк рейтингларини баҳолашнинг турли усуллари таҳлил қилинган

Мақолада халқаро Базел қўмитасининг банк тизимини тартибга солиш ва назорат қилиш бўйича тавсиялари ҳамда тегишли талаблари муҳокама қилинган. Мамлакат банк тизимининг халқаро стандартлар бўйича фаолияти таҳлил қилинган ҳамда тегишли хулосалар берилган

Zamonaviy global iqtisodiyot sharoitida O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari, ijtimoiy soha va boshqa faoliyat yo‘nalishlariga ilg‘or innovatsion texnologiyalarni tezkor joriy etish barqaror va dinamik rivojlanishni ta’minlash uchun muhim omil sifatida namoyon bo‘lmoqda. Mamlakatning ijtimoiy va davlat hayotidagi barcha jabhalarining tezkor o‘zgarishi olib borilayotgan islohotlarni eng so‘nggi innovatsion g‘oyalar, ishlanmalar va texnologik yechimlarga asoslangan holda tizimli qo‘llab-quvvatlashni talab qilmoqda. Ushbu sa’y-harakatlar O‘zbekistonni raqamlashtirish va bilimlarga asoslangan iqtisodiyotga o‘tish jarayonida jahon sivilizatsiyasi yetakchilari qatoriga olib chiqishga qaratilgan sifatli o‘tishni ta’minlashga yo‘naltirilgan. Ushbu mavzuning yuqori dolzarbligi xalqaro tajribani O‘zbekistonning milliy sharoitlariga moslashtirish va samarali innovatsion ekotizimni shakllantirish zaruratidan kelib chiqadi. Mazkur tadqiqotda iqtisodiy jihatdan rivojlangan va dinamik rivojlanayotgan mamlakatlarda innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning turli yondashuvlari tahlil qilinadi. Ushbu tahlilga asoslanib va O‘zbekiston milliy iqtisodiyoti hamda hozirgi ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hisobga olgan holda, mualliflar tomonidan O‘zbekiston Respublikasida innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan rag‘batlantirish mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqilgan. Taklif qilingan yo‘nalishlar mamlakatning global miqyosdagi raqobatbardoshligini mustahkamlashga qaratilgan.

Maqolada aksiz toʻlanadigan soliqlar aksiz toʻlanadigan mahsulotlar narxiga kiritiladi va shu tariqa yakuniy isteʼmolchilarga oʻtkaziladi. Shu bilan birga, aksiz soligʻi miqdori soliqqa tortiladigan tovarlar narxlari darajasini sezilarli darajada belgilaydi, shuningdek, isteʼmol talabiga taʼsir qiladi. Aksiz soligʻi davlat daromadlarini shakllantirishda va muayyan tovar va xizmatlar isteʼmolini tartibga solishda muhim rol oʻynaydi. Ushbu maqolada aksiz soligʻi maʼmuriyatchiligi boʻyicha mavjud adabiyotlar koʻrib chiqiladi, ilgʻor xalqaro tajribalardan xulosalar olinadi. Unda nazorat mexanizmlarini takomillashtirishning asosiy yoʻnalishlari belgilab berilgan, asosiy eʼtibor soliq organlarida siyosat islohotlari, texnologik integratsiya va salohiyatni oshirishga qaratilgan.

Мазкур мақолада банкларнинг корпоратив фойда солиғи кўриб чиқилган. Олиб борилган эмпирик тадқиқотларда корпоратив фойда солиғини банкларнинг капитал ва мажбуриятлари структурасига, кредит леверажи ва кредит портфелларига нисбатан таъсири муҳимлиги аниқланган. Таҳлил натижасида банклар фойдасига солиқ солиш бўйича хулосалар шакллантирилган.

Ushbu maqolada muallif davlat biznes faoliyatini boshqarish va tartibga solish uchun soliqlardan qanday foydalanishini hamda “Tadbirkorlik subyektlarining barqarorlik reytingi”ni biznes muhitining turli jihatlariga ta’sir ko‘rsatishini ko‘rib chiqamiz. Soliqlar orqali tadbirkorlik faoliyatini tartibga solish mexanizmlarini tushunish soliq siyosatining iqtisodiy rivojlanish va ishbilarmonlik muhitini yaxshilashdagi ahamiyatini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.

Ushbu maqolada Oʻzbekistondagi sugʻurta kompaniyalari uchun kapital talablarini optimallashtirish yondashuvlari oʻrganiladi. Mavjud normativ-huquqiy bazalar va xalqaro standartlar, jumladan Solvency II, tahlil qilinadi. Yetarli darajada kapitalizatsiyalanmaganlik bilan bogʻliq xavflar koʻrib chiqilib, kapital va zaxiralarni boshqarish mexanizmlarini takomillashtirish boʻyicha choralar taklif etiladi. Tadqiqot ilgʻor tartibga solish tajribalarini milliy sugʻurta bozoriga moslashtirishga qaratilgan boʻlib, uning barqaror rivojlanishini taʼminlashga xizmat qiladi.

Мақолада акциз солиғи маъмуриятчилигини такомиллаштириш билан боғлиқ муҳим масалаларни ўрганилади. Aкциз солиғи давлат даромадларини шакллантиришда ва муайян товар ва хизматлар истеъмолини тартибга солишда муҳим рол ўйнайди. Муаммоларни таҳлил қилади ва акциз солиғини ундиришни кучайтириш, маъмурий жараёнларни соддалаштириш ва риоя этилишини таъминлаш бўйича потенциал ечимларни таклиф қилади. Ушбу муаммоларни ҳал қилиш орқали мамлакатлар акциз солиғи тушумларини оптималлаштиришлари ва яхши фискал ва тартибга солиш натижаларига эришишлари мумкин.

Ushbu maqolada, vinochilik sanoati korxonalarida moliyaviy natijalar hisobi, moliyaviy natijalarni tartibga solish va unda foydani oshirish, vinochilik sanoati korxonalarida moliyaviy natijalar hisobining mazmun-mohiyati, nazariy asoslari, hamda vinochilik sanoati korxonalarida foydani oshirish imkoniyatlari haqida so’z yuritilgan.

Zamonaviy moliya fani fiskal siyosatning ijtimoiy rivojlanishga ta’sirini oʻrganishga katta e’tibor beradi. Byudjet siyosatini shakllantirish va amalga oshirish boʻyicha qarorlarni sifatli va oʻz vaqtida qabul qilish davlat moliyasi balansiga, ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish samaradorligi darajasiga ta’sir qiladi. Byudjet siyosati davlat moliya tizimidagi moliyaviy-iqtisodiy oʻzgarishlarning samaradorligiga ta’sir qiladi, iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishni moliyalashtirishni ta’minlaydi, uning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirishni ragʻbatlantiradi, ishlab chiqarishni jadallashtirish va jamiyatning rivojlanish darajasini tezlashtiradi.