Ушбу мақолада муаллиф томонидан “Фойда ёки зарар ва бошқа умумлашган даромад тўғрисида” ҳисоботнинг шаклидаги кўрсаткичлар бошланғич кўрсаткич, жорий кўрсаткичлар, оралиқ кўрсаткичлар ва якуний кўрсаткичга ажратилиб, ушбу гуруҳдаги кўрсаткичларнинг мазмун моҳияти очиб берилди. Тадқиқот жараёнида оралиқ кўрсаткичларни ҳисоблаш тартиби ва формулалари ишлаб чиқилди. Тадқиқотда сотиш ва хизматлар таннархи кўрсаткичини аниқлаш мақсадида савдо, ишлаб чиқариш ҳамда хизмат кўрсатувчи корхоналарнинг хусусиятларини инобатга олиш зарурлиги таъкидланди. Ишлаб чиқариш корхоналарида даврий ҳисоб тизимида тайёр маҳсулотларни сотиш таннархи тўғрисидаги ҳисоботи шакли ишлаб чиқилди. Фойда солиғи бўйича ҳисоб-китобларга келтирилган 2.1 (а) – иловадаги ҳисоб-китобларни такомиллаштириш бўйича таклифлар тавсия этилди.
Boshqaruv samaradorligini oshirish ko‘p jihatdan boshqaruv xodimlarining mehnatini munosib baholash masalalariga bog‘liq. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada boshqaruv samaradorligini baholash ko‘rsatkichlarini joriy qilish masalalari muhokama qilingan.
Мақолада ходимлар иш фаолияти самарадорлигини аниқлашда KPI кўрсаткичларининг афзалликлари ва камчиликлари тизимлаштирилиб, Ўзбекистонда маҳалла раиси томонидан ҳоким ёрдамчиси, ёшлар етакчиси, хотин-қизлар фаоли, профилактика инспектори, ижтимоий ходим ва солиқ инспекторларининг фаолиятини энг муҳим самарадорлик кўрсаткичлари (KPI) бўйича баҳолаш индикаторларининг таҳлили амалга оширилган. Шунингдек, маҳалла раиси томонидан ходимнинг ўз хизмат вазифаси доирасидаги фаолияти учун бериладиган баллни аниқлаш услубини такомиллаштириш юзасидан таклиф берилган.
В статье проведен теоретический и практический анализ оценки трудовой деятельности работников на основе системы важных показателей эффективности (KPI) на промышленных предприятиях Кашкадарьинской области, проанализированы материальное и нематериальное стимулирование, влияющие на систему оценки эффективности трудовой деятельности работников, организованная система труда и управления, а также текучесть кадров по результатам социального опроса, рассматриваемая как конечный результат, разработаны соответствующие выводы и предложения.
Ushbu maqolaning maqsadi balanslangan ko'rsatkichlar tizimini (BSC) ommaviy savdo kompaniyalari faoliyatini o'lchash uchun kompleks tizim sifatida qo'llashni o'rganishdir. Balanslangan ko'rsatkichlar tizimi strategik boshqaruv vositasi bo'lib, moliyaviy va nomoliyaviy ko'rsatkichlarni o'z ichiga olgan holda tashkilot faoliyatining yaxlit ko'rinishini ta'minlaydi. Ushbu tadqiqot ochiq ma'suliyatli kompaniyalar kontekstida BSC tizimining afzalliklari, muammolari va amaliy qo'llanilishini o'rganadi.
Ушбу мақолада хорижий ривожланган мамлакатларда ва мамлакатимизда фаолият юритаётган акциядолрлик жамиятларида корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини оширишда рақамли технолгиялардан фойдаланишдаги имлий қарашлар, бу борадиги жаҳон тажарибасини ўрганиш, мамлакатимизда корпоратив бошқарув ва унинг самарадорлигини оширишнинг хуқуқий асослари, самарадорлик кўрстаткичларига илмий таърифлар ва уларнинг таҳлили, самарадорлик кўрсаткичларининг корпоратив бошқарувга таъсири, самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари, корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини бахолаш омилларини ҳамда корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини ошииришда рақамли технолгияларнинг ролини ошириш масалалари таҳлил қилинган ва муаллифлик қарашлар ифода қилинган.
Ушбу мақолада мамлакатимизда миллий иқтисодиётни ислоҳ қилиш борасида ташқи савдо, солиқ ва молия сиёсатини либераллаштириш, тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш ва хусусий мулк дахлсизлигини кафолатлаш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини чуқур қайта ишлашни ташкил этиш ҳамда ҳудудларни жадал ривожлантиришни таъминлаш бўйича таъсирчан чоралар кўрилаётганлигига алоҳида эътибор қаратилган. Хизмат кўрсатиш корхоналарининг самарадорлик кўрсаткичлари ва уларни ҳисоблаш йўллари ва фаолияти кўрсаткичларини системали таҳлил қилиш бўйича таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
Ушбу мақолада суверен фондлар фаолият самарадорлигини баҳолаш усуллари ўрганилган. Шунингдек, ҳар бир таклиф этилган мезон таркибида у ёки бу мезоннинг бажарилиш даражасини объектив баҳолайдиган комплекс кўрсаткичлар ўрганилган ва таҳлил қилинган. Суверен фондлар фаолияти, улар томонидан молиялаштириладиган инвестиция лойиҳалар самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичлари таҳлил этилган ва баҳолаш мезонлари тақдим этилган.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston fond bozori va fond bozorida faoliyat yuritayotgan investorlar uchun investitsiya portifelini tanlashda qimmatli qogʻozlarni CAPM modeli va boshqa koʻrsatgichlar asosida tahlil qilingan. Bunday tashqari, Oʻzbekiston fond bozorini rivojlanish istiqbollari, muammolari va ularning yechimlari atroflicha tadqiq etilgan. Investitsion portfel tahlili kapital bozorida investitsiya portfellarining samaradorligini baholash uchun qo'llaniladigan muhim vositadir. Ushbu tahlil portfeldagi aktsiyalar va boshqa moliyaviy vositalar kabi turli aktivlarni baholashni o'z ichiga oladi. Shuniningdek, maqolada investitsiyalarining riskini va daromadliligini baholash va daromadlarini maksimal darajada oshirish uchun investorlarga zarur tahlillar tadqiq etilgan.
Ushbu maqolada pishloq mаhsulotlаrini ishlаb chiqаrish vа korxonаdаgi yillik mаhsulot hаjmini o‘rtаchа ishlovchi xodimlаr, pishloq mаhsulotlаrini ishlаb chiqаrish vа qаytа ishlаsh korxonаlаridаgi аsosiy sаmаrаdorlik ko‘rsаtkichlаrining sаmаrаdorligini oshirish, fondlаr qаytimini shаkllаntirishi, infrаtuzilmаlаrni tаshkil etishi, аsosiy fondаlаrni kengаytirishi, аsosiy vostilаrni ko‘pаytirish vа mustаqil korxonа sifаtidа fаoliyаt yuritishi bayon etilgan.
Мақолада натижага йўналтирилган бюджетлаштириш масалалари тадқиқ этилган. Мураккаб чизиқли бўлмаган тизимда натижага йўналтирилган бюджетлаштириш молиявий аниқ мақсадни шакллантиришни талаб қилади. Улар билан ҳам бюджет даромадлари ва харажатларига айлантириш мумкин бўлган ҳатто молиявий бўлмаган омилларни, меъёрлар, баҳоларни аниқлаш учун ҳар қандай элементар кўрсаткичларни ҳам шакллантиришни талаб этади. Бюджетни шакллантириш ва ижро этишнинг мақсади давлат бюджети сиёсатининг стратегик йўналишлари, мақсадлари ва вазифаларига мувофиқ аниқ натижаларга эришишдир. Муаллиф бюджет бошқарувини “мақсадли гирдоб” усули билан бирлаштириш моделини таклиф қилади, бу эса бюджет харажатларини молиявий-иқтисодий маконда фойдаланиш самарадорлиги билан мақсадга йўналтиришни таъминлайди. Самарадорликни бошқариш, уларга эришиш учун ишларни ва ушбу ишни бажариш жараёнида сарфланиши керак бўлган ресурсларни талаб қилади. Ушбу учта компонентни бошқаришни бирлаштирган парадигма натижага йўналтирилган бюджетлаштиришдир. Натижага йўналтирилган бюджетнинг ўзига хос хусусияти мослашувчанликдир. Бу мосланувчанлик дастур маъмури йиллик молиявий режани бошқарув фаолиятини тизимли мониторинг қилиш натижалари, қарорлар қабул қилиш ва давлат бошқарувини янада такомиллаштириш чоралари асосида тузатиш киритиши мумкин. Шунингдек, энг яхши натижаларга эришган субъектларни рағбатлантириш имкони бўлади.
Ushbu ilmiy maqolada turizm industriyasining O‘zbekiston iqtisodiyotidagi ahamiyati ta’kidlangan, joriy tashabbuslar, hozirgi tendensiyalar, iqtisodiy ko‘rsatkichlar, shuningdek, yashil turizmni iqtisodiyotning yuqori rentabelli tarmog‘iga aylantirish, Yangi O‘zbekistonda yashil turizm salohiyatini rivojlantirish muammolarini muhokama qiladi.
Ushbu maqola Oʻzbekiston tijorat banklari samaradorligini aniqlashda aktivlar rentabelligi (ROA) koʻrsatkichini tahlil qilishga bagʻishlangan. Banklar samaradorligi moliyaviy tizim barqarorligi va iqtisodiy oʻsish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotda 1999-2023 yillarda mamlakat tijorat banklari faoliyati statistik maʼlumotlar asosida tahlil qilinib, banklarning mulkchilik shakliga qarab samaradorlik darajalari farqlari oʻrganildi. Davlat banklarining ROA koʻrsatkichi xususiy va xorijiy banklarga nisbatan past boʻlishi aniqlangan boʻlsa-da, xususiy banklar eng yuqori darajadagi samaradorlikni namoyish etgan. Bundan tashqari, bank faoliyatidagi beqarorlik va pandemiya taʼsiri samaradorlikka salbiy taʼsir koʻrsatgani qayd etilgan. Tadqiqot natijalari tijorat banklari faoliyatini yaxshilash va resurslardan samarali foydalanish boʻyicha amaliy tavsiyalarni ilgari suradi.
Mazkur maqolada O‘zbekiston sug‘urta bozori ishtirokchilarining moliyaviy hisobotlari asosida ularning moliyaviy ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi munosabat, xususan, kapital qaytimi, foyda rentabelligi, sug‘urta zaxirasi o‘rtasidagi munosabatlar o‘rganilgan. Nazorat omili sifatida kompaniyalarning onlayn qidiruv tizimlaridagi optimizatsiyasi (SEO) ning moliyaviy ko‘rsatkichlarga ta’siri ham baholangan. Shuningdek, maqolada ushbu munosabatlar ikki xil model yordamida statistik tahlil qilingan.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda davlat xizmatida faoliyat yuritayotgan har bir rahbar va xodim faoliyatining samarali bo‘lishiga alohida eʼtibor qaratilib, davlat xizmatchisi ishini ana shu tamoyillar asosida tashkil etishi zarurligi yoritilgan.
Ushbu maqolada O‘zbekiston tijorat banklarining foyda samaradorligi Stoxastik Chegara Tahlili (SFA) usuli asosida baholanadi. Tahlil 1999-2023 yillar oralig‘ida O‘zbekistonda faoliyat yuritgan tijorat banklari ma’lumotlariga asoslangan. Tadqiqot natijalari tijorat banklarining foyda samaradorligi yillar davomida ortib borganini, lekin global moliyaviy inqiroz va pandemiya davrida pasayganini ko‘rsatdi. Mulkchilik shakliga qarab, davlat banklari o‘rtacha eng yuqori foyda samaradorligiga ega bo‘lgan, xorijiy banklar esa yuqori tebranuvchanlikka ega bo‘lishiga qaramay, ba’zi yillarda eng yuqori natijalarga erishgan. Xususiy banklar va aksiyadorlik tijorat banklarining foyda samaradorligi o‘zgaruvchan bo‘lib, bozor sharoitlariga bog‘liq holda keskin tebrangan.
Сўнгги йилларда Ўзбекистон Республикасида янги инвестицион лойиҳаларнинг аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда махсус иқтисодий зоналарни ташкил этиш, уларни ривожлантириш, шунингдек, амалга ошириладиган лойиҳаларга инвестицияларни жалб этиш борасида аниқ мақсадга йўналтирилган кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Лекин махсус иқтисодий зоналарда амалга оширилаётган янги лойиҳаларнинг барчасида ҳам кўзланган мақсадга эришилмаяпди, бундан ташқари баъзи лойиҳалар эса ўз вақтида фойдаланишга топширилмаяпди. Бу эса, махсус иқтисодий зоналарда амалга оширалаётган янги лойиҳаларга сарфланган харажатлар аудитини тўғри ташкил этиш, шунингдек, аудит жараёнида лойиҳаларнинг самарадорлигини баҳолаш нақадар долзарб эканлигини қўрсатади. Мазкур мақолада махсус иқтисодий зоналарнинг бир тури – эркин иқсодий зоналарда янги лойиҳалар харажатлари аудитини ташкил этиш ҳамда уларнинг самарадорлигини таҳлилий амаллар орқали баҳолаш масалалалари ёритилган
Ushbu maqolada oliy ta'lim muassasalarini moliyalashtirish tizimini barqaror boshqarish strategiyasi sifatida moliyaviy monitoringning mumkin bo'lgan natijalari tahlili, bugungi kun talablarini inobatga olgan holda oliy ta'lim muassasalarini moliyalashtirish jarayonini rivojlantirishga yordam berish yo'llari ko’rib chiqildi
Ushbu tadqiqot bank aktivlari va passivlari o'rtasidagi munosabatlarning bank rentabelligiga ta'sirini o'rganadi, moliyaviy natijalarda aktiv-passivlarni samarali boshqarishning muhim rolini ko'rsatadi. Banklar, birinchi navbatda, kreditlar va investitsiyalar kabi aktivlar bo'yicha olingan foizlar hisobidan daromad oladilar, passivlar bo’yicha foizli xarajatlar, shu jumladan depozitlar va qarzlar bo’yicha to’lanadigan foizlar esa ushbu daromad keltiruvchi aktivlarning moliyalashtirish manbalari tannarxini ifodalaydi. Ushbu ikki element o'rtasidagi muvozanat sof foizli daromadni (NII-Net interest income) va sof foizli marjani (NIM-Net interest margin) aniqlaydi, bu ikkalasi ham rentabellikning asosiy ko'rsatkichlari. Foiz stavkalari spredlari, aktivlar sifati, muddatlarning mos kelmasligi va likvidlikni boshqarish kabi omillar bankning rentabelligiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Yaxshi boshqariladigan aktiv-passiv aralashmasi daromad barqarorligini oshiradi va foiz stavkalarining o'zgarishi va likvidlik cheklovlari bilan bog'liq risklarni kamaytiradi. Aksincha, noto'g'ri boshqaruv marjaning qisqarishiga, xavfning oshishiga va potentsial moliyaviy beqarorlikka olib kelishi mumkin. Aktivlar va passivlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni tushunish va optimallashtirish banklar uchun maksimal rentabellikni oshirish, risklarni boshqarish va raqobatbardosh va tartibga solinadigan muhitda uzoq muddatli o'sishni ta'minlash uchun juda muhimdir. Shu nuqtai nazardan, men ushbu maqolamda bank daromadligini oshirishda sof foizli marjaning ahamiyati, hamda O’zbekiston Respublikasi bank tizimi faoliyatida bank ativlari va passivlari boshqarilishi holati va bank tizimi samaradorligiga ta’sirini ochib berishga harakat qildim.
Мазкур мақолада 1995-2023 йилларда жаҳон амалиётида амалга оширилган қимматли қоғозларнинг бирламчи таклифи (IPO) жараёнлари тенденденциялари ўрганилган. Жаҳон фонд бозорларида амалга оширилган IPO жараёнлари сони ва улар асосида жалб қилинган маблағлар динамикаси тадқиқ этилган. Жаҳон миқёсида йирик консалтинг компаниялари, инвестиция банклари тажрибаларини ўрганиш асосида IPO жараёнларида миллий компаниялар учун корхона адолатли қийматини таъминлаш омиллари ҳамда самарали IPO жараёнлари ўтказиш бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган.
