Ushbu maqolada nodavlat notijorat tashkilotlari buxgalteriya hisobining o‘ziga xos xususiyatlari, bunda xorij tajribasining ilg‘or yondoshuvlari va samarali tajribasi haqida fikr yuritilgan. Bundan tashqari mamlakat ijtimoiy hayotida nodavlat notijorat tashkilotlarining ahamiyati hamda mamlakat iqtisodiyotida tutgan o‘rni ham tahlil qilingan. Qolaversa, nodavlat notijorat tashkilotlarining buxgalteriya hisobini xalqaro standardlarga muvofiq tayyorlash va tegishli organlarga taqdim qilish amaliyoti haqida ham mulohazalar bayon qilingan, nodavlat notijorat tashkilotlari uchun xarajatlar, dasturiy vazifalarni amalga oshirish bilan amalaga oshiriladigan hamda saqlash xarajatlari bo‘yicha xorijiy tajriba asosida shakllantirilgan hisobot shakllari to‘g‘risida takliflar ilgari surilgan. Yakunda, nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatini buxgalteriya hisobining xorij tajribasi asosida rivojlantirish istiqbollari va xulosalar keltirib o‘tilgan.
Ushbu maqola dengizga chiqa olmagan Markaziy Osiyoning savdo dinamikasini oʻrganadi, bunda Oʻzbekistonga alohida eʼtibor beriladi. Ikki dengizga chiqish imkoniyati mavjud bo‘lmagan O‘zbekistonning geografik kamchiliklari yuqori transport xarajatlari va uzoq tranzit vaqtlari tufayli uning savdo raqobatbardoshligiga sezilarli darajada to‘sqinlik qiladi. Tarixan paxta, oltin va tabiiy gaz kabi mahsulotlar eksportiga qaram bo‘lgan O‘zbekiston iqtisodiyoti jahon bozoridagi tebranishlarga nisbatan zaifligicha qolmoqda. Ushbu muammolarni yumshatish va uning savdo salohiyatini oshirish uchun tadqiqot qo‘shimcha qiymat qo‘shadigan sektorlarda diversifikatsiya qilish va savdo logistika infratuzilmasini yaxshilash zarurligini ta’kidlaydi. Savdoning tortishish modelidan foydalangan holda, maqola Markaziy Osiyo mintaqasidagi ikki tomonlama savdo hajmiga savdoni yengillashtirish choralarining ta’sirini baholaydi. Natijalar O‘zbekistonning savdo samaradorligini oshirishda infratuzilmani rivojlantirish, bojxona modernizatsiyasi va mintaqaviy hamkorlikning muhim rolini ta’kidlaydi
Tahlil shuni ko‘rsatadiki, savdoni yengillashtirish bo‘yicha ilg‘or chora-tadbirlarga ega bo‘lgan mamlakatlar O‘zbekiston bilan savdo hajmini oshirmoqda, bu esa transport infratuzilmasi va tartibga soluvchi islohotlarga strategik sarmoya kiritish muhim ahamiyatga ega ekanligini ko‘rsatmoqda. Bu sa’y-harakatlar O‘zbekistonning jahon bozorlariga yanada samarali integratsiyalashuvi va mintaqada iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.
Ушбу мақолада электрон тижоратнинг иқтисодий ривожланишга таъсири ривожланган, ўсаётган бозорлар ва ривожланаётган мамлакатлар тоифаларида ўрганилади. Таҳлил иқтисодий кўрсаткичлар, электрон тижоратни қабул қилиш даражалари ва ўсиш метрикаларидан фойдаланиб, ушбу мамлакатларнинг электрон тижоратни иқтисодий тараққиёт учун қандай фойдаланишини баҳолайди. Натижалар шуни кўрсатадики, ривожланган мамлакатлар илғор электрон тижорат инфратузилмалари билан таъминланган бўлса-да, ўсаётган бозорлар тезда ривожланмоқда, ривожланаётган мамлакатлар эса муаммоларга дуч келишса ҳам, ўсиш учун катта имкониятларга эга.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda turizmni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillarning ekonometrik tahlili amalga oshirilib, so‘nggi yillardagi yillik statistik ma’lumotlarni eng kichik kvadratlar usuli asosida regression tenglamalar tuizilib turli testlarga tekshirishldi.
Klaster strategiyalarini amalga oshirish va hududiy-innovatsion tarmoqlarni shakllantirish transmilliy o‘zaro aloqalarni rivojlantirish va hududlararo tarmoq tuzilmalarini shakllantirishga imkon berdi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada innovatsion klasterlar salohiyatidan foydalanishning iqtisodiy mazmuni ochib berilgan.
Maqolada mamlakatimizda eksport va importning iqtisodiy oʼsishga ijobiy taʼsirini qoʼllab-quvvatlash tizimini takomillashtirish ahamiyati oʼsganligining sabablari hamda yangi jihatlarini yoritishga harakat qilingan. Samarali tashqi iqtisodiy faoliyatga oid jahon amaliyoti va eksport va importni soliqlar orqali ragʼbatlantirish mexanizmining zamonaviy trendlari tajribalarini oʼzlashtirish asosida uning samarali vosita va usullarini qoʼllash xususiyatlari va vazifalari bayon etilgan. Oʼzbekiston Respublikasini 2030-yilgacha ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish istiqbollarida samarali eksportning iqtisodiy oʼsishga ijobiy taʼsirini qoʼllab-quvvatlash yoʼnalishlari asoslab berilgan.
Ushbu tadqiqotda Oʻzbekiston Respublikasida aholining ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash tizimi statistik tahlil asosida oʻrganildi. Mamlakatda ijtimoiy himoya siyosati aholining turmush darajasini yaxshilash, bandlikni oshirish va kambagʻallikni kamaytirishga qaratilgan boʻlib, uning samaradorligini baholashda rasmiy statistik maʼlumotlar muhim ahamiyat kasb etadi. Tadqiqot davomida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi, Moliya vazirligi, BMT va Jahon banki tomonidan taqdim etilgan ochiq maʼlumotlardan foydalangan holda deskriptiv va dinamik tahlil metodlari qoʻllanildi.
Mazkur maqolada raqamli iqtisodiyotning nazariy jihatlari, raqamli iqtisodiyotga xos bo‘lgan texnologik o‘zgarishlar, mamlakatimizda xizmat ko‘rsatish sohasini rivojlantirish bo‘yicha olib borilayotgan islohotlar, raqamlashtirish sohasidagi o‘zgarishlar masalalari yoritib berilgan, olib borilgan tadqiqot natijasida muallif tomonidan amaliy tavsiyalar ilgari surilgan.
Tijorat banklari aktivlar portfellarining sifatini taʼminlash ularning moliyaviy barqarorligi va likvidiligini taʼminlashning zarurligi hozirgi kundagi dolzarb masalalardan biri boʻlib hisoblanadi. Ushbu ilmiy maqolada tijorat banklari aktivlarini samaradorligini oshirish yoʻllari boʻyicha ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishga harakat qilindi.
Мақолада мамлакатда инвестициялар ва иннοвациοн фаοлият самарадοрлигини οшириш мақсадида хοрижий мамлакатларнинг илғοр тажрибалари ўрганилган ва улардан фοйдаланиш йўналишлари белгилаб берилган. Шу билан бирга ўрганилган хοрижий мамлакатлар (Хитοй, Ҳиндистοн, Чили, Таиланд) инвестиция сиёсатидаги фарқлар ва ўзига хοс хусусиятлари таҳлил этилиб, бу давлатларнинг инвестиция стратегияси ва механизмлари тадқиқ этилган.
Bozor iqtisodiyoti erkin tadbirkorlikka, sohibkorlikka asoslangan iqtisodiyotdir. Shuning uchun ham xususiy sektorda tadbirkorlik faoliyatining shakllanishi va rivojlanishi uchun iqtisodiyotda tadbirkorlik muhitini yaxshilashga hamda shu orqali iqtisodiyot tarmoqlarini yanada daromadligini oshirish, aholini ish bilan bandligini yaxshilash, farovonligini yuksaltirishga erishishdir. Bunday ustuvor natijalarga erishishda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar xususiy sektorda tadbirkorlikning rivojlanishiga hamda shu asosda, iqtisodiy o‘sishga va milliy iqtisodiyotni barqaror rivojlanishini ta’minlashga qaratilgandir.
Ushbu maqolada mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning istiqbollari, xorijiy modellar orqali tadbirkorlikni rivojlantirish asosida kambag‘allikni qisqartirish yo‘nalishlari, bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, qiyosiy tahlil natijalari berilgan. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga doir muammolar ochib berilib va bu muammolarni yechishga doir xulosa va takliflar keltirib o‘tilgan.
Maqolada MICE turizmi rivojlanishining ijtimoiy sohaga taʼsiri masalalari koʻrib chiqiladi. MICE turizmini rivojlantirish orqali mamlakatni ijtimoiy sohasini rivojlantirish, Oʻzbekistonda MICE turizmini rivojlantirish orqali erishiladigan natijalar, infratuzilmaning rivojlanishi oʻz navbatida ijtimoiy hayotning yaxshilanishiga olib kelishi, jamiyat hayotiga taʼsiri, yangi ish oʻrinlarini yaratilishi orqali mahalliy aholining bandligini taʼminlash toʻgʻrisida fikr va mulohazalar keltirildi.
Bugungi kunda iqtisodiy resurslar hajmining qisqarib borayotganligi, xalqaro iqtisodiyotning globallashuvi mamlakatda barqaror iqtisodiy oʻsishni ta'minlashda innovatsion iqtisodiyotni joriy etilishi dolzarbligini yanada oshirmoqda. Oʻzbekiston iqtisodiyoti oʻtgan asrning 90 yillariga qadar xomashyo va qishloq xoʻjaligiga asoslangan xoʻjalikdan, bugungi kunda ishlab chiqarish resurs tejamkor va ilmsigʻimli boʻlgan tayyor iste'mol mollari ishlab chiqaradigan va xizmatlar koʻrsatadigan innovatsion xoʻjalik yuritish tizimiga bosqichma-bosqich oʻtmoqda. Xoʻjaliklar faoliyatini innovatsion tizim ta'siridagi samaradorligi innovatsiyalarning ahamiyatli chuqur anglash, ularni iqtisodiyotning turli tarmoq va sohalari doirasida tegishli kombinatsiyasini ta'minlashni taqozo etadi. Oʻz oʻrnida mazkur kombinatsion tizim ta'siriga ega boʻlgan jarayon innovatsion faollikka qaratilgan moliyaviy-iqtisodiy munosabatni toʻgʻri tashkil etishga yoʻnaltirilgan qator vazifalar ijrosini ta'minlash zaruriyatini yuzaga keltiradi.
Mazkur maqolada soliq siyosati va strategiyasining ilmiy-nazariy mazmuni va yuzaga kelish iqtisodiy shart-sharoitlari soliq-byudjet tizimini samaradorligini taʼminlash hisoblanadi. Har qaysi mamlakatning iqtisodiy siyosatida soliq siyosati oʻta muhim rol oʻynaydi. Soliq siyosati davlatning boshqa iqtisodiy siyosatining yoʻnalishlariga kuchli uzviy bogʻliqligi bilan bir qatorda, ularga taʼsir qilib boradi. Soliq siyosatini toʻgʻri ishlab chiqish va uning strategik hamda taktik yoʻnalishlarini belgilab olish oʻta dolzarb va murakkab jarayon hisoblanadi
Мазкур мақолада тадбиркорлик субъектларига хизмат кўрсатишни янги босқичга чиқариш, аҳолининг солиқ маъмурчилиги бўйича саводхонлигини янада ошириш, тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш, тенг рақобат шароитини яратиш ва истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини кафолатлаш ҳамда яширин иқтисодиётни жиловлашда кенг жамоатчиликнинг фаол иштирокини рағбатлантиришга асосланган маъмурчиликни такомиллаштириш ёритилган. Кейинги йилларда дунё мамлакатлари қисқа ва узоқ муддатли бюджет-солиқ сиёсатига оид стратегиясини ишлаб чиқишда солиқ тўловчилар томонидан солиқдан қочиш ҳолатлари олдини олиш ва уни камайтиришнинг турли хил механизмларини жорий этишга алоҳида эътибор бермоқда. Шу билан биргаликда ноқонуний молиявий оқимларни камайтириш, солиқ тўловчилар томонидан солиқдан қочиш ҳолатларини келтириб чиқарувчи омилларни таҳлил қилиш, яширин иқтисодиётни камайтириш орқали солиқ тўлашдан бўйин товлаш жараёнларининг илмий-назарий жиҳатларига қаратилган илмий тадқиқот ишларини олиб бориш устувор йўналишлардан бири бўлиб қолмоқда. Шу билан бирга, соҳалар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар шакллантирилган.
Мазкур мақолада озиқ-овқат хафсизлиги муаммосини бартараф этишда аҳоли томорқа ерларидан самрали фойдаланишда давлат томонидан бериладиган имтиёзларнинг муҳим рол ўйнаши маълум бўлди. Хусусан, аҳоли томорқалари ва деҳқон хўжаликларига оид статистик маълумотлар таҳлили ўрганилди. Мамлакатимизда аҳолига ажратиладиган ерларни иккиламчи тақсимлаш амалиёти ўрганилган ҳолда, маҳсулот ишлаб чиқариш динамикасига таъсири аниқланди. Аҳоли томорқа ерларидан фойдаланишга ижобий ва салбий таъсир қилувчи омиллар аниқланди. Томорқа хўжалигини молиявий қўллаб-қувватлаш механизмлари ва ер унумдорлигини ошириш, янги суғориш технологияларини жалб қилиш ва сувдан оқилона, тежаб-тергаб фойдаланишни аҳоли даромадларини оширишдаги таъсири бўйича асосланган хулосалар шакллантирилган.
Саноат 4.0 даврида барча саноат тармоқлари янги муҳитга мослашувчан бўлиши, ижтимоий ва технологик ўзгаришлардан хабардор бўлиши керак. Тўқимачилик саноати, асосий саноат сифатида, одатда Тўқимачилик 4.0 деб аталадиган, рақамли трансформация ва технологик эволюциядан хабардор бўлиши зарур. Ушбу мақоланинг асосий мақсади тўқимачилик саноатининг ўтмиш, ҳозир ва келажакдаги тавсифини, соҳанинг асосий муаммолари технологик ҳамда ижтимоий ўтишларга алоҳида урғу берилган. Тадқиқотда, айрим мамлакатлар ва мамлакатимиз тўқимачилик саноатида эришган ютуқлар мавжуд муаммолар, уларни ҳал этиш ҳамда ривожлантириш бўйича қабул қилинган режалар таҳлил қилинади.
Maqolada mamlakatning iqtisodiy o‘sishida hamda barqarorlikka erishsishida tashqi savdo, eksport tarkibi va diversifikatsiyasini oshirishda kichik biznes subyektlarining o‘rni, ularning mamlakat eksportidagi ulushi tahlil qilingan. Shuningdek, kichik biznes hamda xususiy tadbirkorlik subyektlarining eksport salohiyatidan samarali foydalanish hamda eksport diversifikatsiyasini oshirishdagi mavjud muammolar va ularni bartaraf etish bo‘yicha ilmiy asoslangan amaliy taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan
Мақола Ўзбекистон иқтисодиётини диверсификация қилишда жалб қилинган инвестицияларнинг замонавий тенденцияларини таҳлил қилиш ва инвестиция салоҳиятини ошириш бўйича таклифлар беришга бағишланган. Унда 2017-2023 йилларда мамлакат ҳудудларида инвестицияларнинг ўсиш суръатлари таҳлил қилинган. Инвестиция фаоллигини ошириш бўйича хулосалар берилган.
Iqtisodiyot va jamiyatning raqamli transformatsiyasi dinamikasi, raqamli rivojlanishning ko‘p qirraliligi va ko‘rsatkichlarining ko‘pligi, ularning iqtisodiyot tarmoqlari va mamlakat hududlari bo‘yicha sezilarli darajada farqlanishi raqamli rivojlanishni integral baholash usullarini ishlab chiqish zarurligini taqozo etmoqda. Maqolada raqamli iqtisodiyotni shakllantirish qonuniyatlarini o‘rganish asosida raqamli rivojlanish bosqichlari, maqsadli mezonlar hamda iqtisodiyot va jamiyatni raqamlashtirish bosqichlari uchun integral, umumlashtiruvchi va qisman ko‘rsatkichlar tizimi belgilab berildi. Raqamli rivojlanish holatining integral koeffitsienti haqiqiy ko‘rsatkichlarning normallashtirilgan qiymatlari asosida qo‘shimcha model yordamida hisoblanadi. Raqamli rivojlanish potentsialini baholash uchun xususiy ko‘rsatkichlarning potensial qiymatlaridan foydalaniladi.
Ушбу мақолада мамлакатимизга кириб келаётган рақамли технологиялар таъсирида меҳнат бозорининг ҳолати, аҳолининг бандлик кўрсаткичлари, замонавий бандлик шакллари, бу борада хорижий ва маҳаллий олимларнинг қарашлари, АКТ соҳасида бандлик даражаси таҳлили ва соҳага оид бир қатор масалалар ўрганилди. Рақамли иқтисодиётга ўтиш шароитида аҳоли бандлиги таъминлаш бўйича тегишли тартибда хулоса ва таклифлар келтириб ўтилди.
Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasining o‘rta muddatli davrda inflyatsiyani pasaytirib, iqtisodiyotni rivojlantirishga qaratilgan inflyatsion targetlash rejimiga o‘tishining mamlakatdagi holati, bu maqsad yo‘lida amalga oshirilgan ishlar va kelgusidagi amaliy tajribalar to‘g‘risida tahlillar keltirilgan. Shuningdek, mamlakatimizning yaqin istiqbolida inflyatsiyaning yuqori ko’rsatkichlarini pasaytirish va uni rivojlangan mamlakatlar darajasiga yetkazishga qaratilgan choralar samaradorligi bo’yicha ilmiy xulosalar chiqarilgan.
Мақолада нодавлат таълим ташкилотларининг мамлакат миллий иқтисодиётидаги аҳамияти, ушбу тармоқ соҳаларини ривожлантиришда ҳукумат томонидан олиб борилаётган ижтимоий-иқтисодий сиёсат, нодавлат ташкилотлар томонидан кўрсатилаётган таълим хизматлари сифатини назорат қилувчи ташкилотларнинг вазифалари, шунингдек, таълим фаолияти билан шуғулланувчи нодавлат ташкилотларда бухгалтерия ҳисобини юритишнинг долзарб масалалари ёритилган.
