Ушбу мақолада фонд бозорини индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор капиталлашуви, иккиламчи қимматли қоғозлар бозоридаги битимлар сони ва иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси таъсирини баҳолашда авторегрессив тақсимланган лаг (ARDL) модели тадим этилган. Шу билан бирга, фонд бозори индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси ўзгариши ўртасида узоқ ва қисқа муддат боғланишлари эконометрик таҳлил асосида баён қилинган.

Мақолада эквивалент айирбошлаш назарияси муҳокама қилинади,
олимларнинг ушбу назария бўйича турли позициялари таҳлил қилинади. Эквивалент
алмашинувнинг умумий ва махсус хусусиятлари аниқланди. Эквивалент айирбошлаш
таъминлаш ва шу асосда тартибга солинадиган бозор муносабатлари механизмини
шакллантиришнинг илмий ва амалий тамойиллари баён этилган. Тартибга солинадиган
бозор муносабатларининг методологик асослари ва моҳияти энг умумий маънода ялпи
маҳсулот қийматини ва унинг тузилишини нархнинг кодлаштирувчи тақсимловчи
элементларига айлантириш усулларини билиш, илмий тушуниш ва шакллантириш,
ишлаб чиқаришга таъсир кўрсатадиган бозор механизмининг воситаси сифатида
намоён бўлади

Мазкур мақолада технологик стартаплар учун венчур капиталини жалб қилишнинг самарали стратегиялари батафсил таҳлил қилинган. Стартапларнинг ривожланишида молиявий ёрдамни жалб қилиш, бозор салоҳиятини баҳолаш ва ишончли бизнес-режа яратиш каби муҳим жиҳатлар ёритилган. Шунингдек, венчур капитал сармоядорларини жалб қилишда таваккалчиликларни камайтиришга ёрдам берувчи усуллар кўрсатилган. Ўзбекистон шароитида венчур сармояларининг ўрни ва иқтисодий имкониятлари таҳлил қилинган. Ушбу стратегиялар янги технологик компанияларнинг муваффақиятли ривожланишини таъминлаш учун аҳамиятли ҳисобланади.

Ушбу тадқиқотда 2024 йил июнь ойида тасдиқланган қимматли қоғозлардан даромадлар тўловларининг янги тартиби Ўзбекистон Республикасининг қимматли қоғозлар бозори ликвидлигига қандай таъсир кўрсатиши кўриб чиқилади. 2024 йилнинг биринчи ярим йиллиги ва август ойидаги биржа фаолияти маълумотларидан фойдаланган ҳолда бозорнинг ҳозирги ҳолати баҳоланди ва янги тартибга солиш тизими шароитидаги ўзгаришлар бўйича прогноз яратилди. Тадқиқотда янги тартибнинг асосий жиҳатлари, яъни тўловларни Марказий депозитарий орқали марказлаштириш ва инвестиция воситачиларининг иштирок этиши таҳлил қилинди. Янги тартибни жорий этиш тўловларни тезлатиш ва операциявий хатарларни камайтириш ҳисобига ликвидликни оширишга ёрдам бериши мумкинлиги аниқланди. Бироқ, дастлабки босқичда вақтинчалик операциявий кечикишлар юзага келиши мумкин, бу бозор фаолиятига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Тадқиқот ликвидликка таъсир кўрсатувчи тартибга солувчи ўзгаришларнинг ривожланган ва ривожланаётган бозорлардаги таъсирини ўрганиш бўйича мавжуд ишларни таҳлил қилишга асосланади. Илгари олиб борилган тадқиқотлардан фарқли ўлароқ, ушбу иш янги регламент жорий этилгандан кейинги қисқа муддатли ўзгаришларга урғу беради ва Ўзбекистон бозори хусусиятларини ҳисобга олади. Хулосада ликвидликни ошириш учун тўлов тизимини такомиллаштириш бўйича амалий тавсиялар берилган.

Мазкур мақолада рақамли иқтисодиёт иқтисодий категориясининг мазмун-моҳияти илмий ва назарий жиҳатдан тадқиқ этилган бўлиб, рақамли иқтисодиёт шароитида иқтисодий субъектларнинг роли, уларнинг ижтимоий-иқтисодий ва хўжалик фаолияти, рақамли технологияларнинг бозор субъектларига таъсири, хусусан хўжалик юритувчи субъектларда ушбу шароитда бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш ва юритишнинг аҳамияти каби масалалар ёритилган.

Монопол тармоқни хусусан нефт-газ тармоғини давлат томонидан тартибга солиш мақсадида, тарифларни бозор тамойиллари асосида қайта кўриб чиқиш, нефть базалар ва ҳудудий газ таъминоти хизматларини босқичма-босқич давлат-хусусий шериклик асосида инвесторларнинг ишончли бошқарувига бериш бўйича аниқ чоралар кўриб чиқилган.

Мазкур мақолада бозор иқтисодиёт шароитида унинг ўзгарувчанлигига мослашишни таъминлашга қаратилган стратегик бошқарув технологияларини такомиллаштириш масалалари ўрганилган.

Ушбу мақола мамлакатда амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларни изчиллик билан амалга оширилиши натижасида иқтисодиётнинг барча соҳаларида, жумладан моддий ишлаб чиқариш соҳаларида ҳам ўзгаришлар содир бўлиши ва бу ўзгаришларни юз беришида моддий ишлаб чиқариш соҳасининг муҳим таркибий қисми бўлган қишлоқ хўжалигининг ўрни ва роли алоҳида аҳамиятга эга бўлиб бораётганлигига бағишланган. Айниқса, бозор муносабатларини Ўзбекистонда  янада ривожланиб бориши шароитида қишлоқ хўжалигини кўп укладлилиги шароитида соҳани кадрлар билан таъминлаш муаммоларига эътиборни қаратиш объектив зарурият эканлиги ёритиб берилган

Ушбу мақолада давлат қимматли қоғозлар иккиламчи савдо ҳажми йиллар кесимида таҳлил қилинган. Шунингдек, мамлакатимиздаги давлат қимматли қоғозларини ривожлантириш билан боғлиқ муаммолар баён этилган. Шу билан бирга, давлат қимматли қоғозлар бозори ривожлантиришнинг илмий ва услубий таклифлар тақдим этилган.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик мамлакатимиз иқтисодиётининг энг йирик соҳаси бўлиб, ушбу соҳанинг барқарор ва замон талаблари даражасида ривожланиши ахолининг бандлиги ва турмуш фаровонлиги, бозорларнинг сифатли товар ва хизматлар билан тўйинганлиги, нархларнинг адолатли даражаларининг шаклланиши, мамлакат иқтисодиётининг ривожланиш суръатларини белгилаб беради. Кичик бизнес ва тадбиркорлик корхоналарининг самарали фаолиятини белгилайдиган бир қатор омиллар мавжуд бўлиб, ушбу омиллар таркибида рақобат ва рақобалашишнинг ўрни алоҳида аҳамият касб этади. Рақобат фаолиятининг самарали ташкил этилиши корхонани рақобатда устунлигини таъминлайди, бозорда мувафақиятли фаолият кўрсатишига шароит яратади. Шу боисдан бугунги кунда рақобатни кичик корхоналар фаолиятида номоён бўлиши, унинг ўзига хос хусусиятлари каби муаммоларни ўрганиш, самарали ташкил этиш бўйича маълум бир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш муҳим вазифалардан бўлиб ҳисобланади. Ушбу мақолада кичик корхоналар фаолиятида рақобатнинг намоён бўлиши ва унинг хусусиятларининг баъзи жиҳатларини ёритишга харакат қилинди.

Мақола давлат харидлари назариясига бағишланган. Услубий нуқтаи назардан, давлат харидлари мутаносиблик, мунтазамлик ва режалаштириш каби тоифалар билан мантиқий боғлиқликда кўриб чиқилади. Ва давлат харидлари ўз - ўзидан пайдо бўладиган бозордан тартибга солинадиган бозор иқтисодиётига босқичма-босқич ўтиш усули сифатида тақдим етилади, сўнгра-бозор иқтисодиётининг режалаштирилган иқтисодиётга ўсиши.

Мақолада рақамли иқтисодиёт шароитида хорижда ва мамлакатимизда солиқ органлар базасини кенгайтириш ахборотлашган жамиятга киришнинг ўзига хос хусусиятлари таҳлили, ахборот-коммуникациялар бозори иштирокчиларининг ташкилий-функционал алоқалари келтирилган.

Ушбу мақолада, Асосий фондлар қийматини баҳолашнинг вужудга келиши ва ривожланиши, бозор ислоҳотларининг барча иштирокчилари томонидан асосий фондлар ва уларга бўлган ҳуқуқларни фуқаролик-ҳуқуқий оборотга жалб қилиш ҳамда хўжалик юритиш бозор механизмларини барпо этиш масалалари тадқиқ этилган. Шунингдек, Баҳолаш ишларини математик моделлаштириш усулларини қўллаш шартлари, Активлар қийматини баҳолашни математик ва дастурий таъминлаш интерфаол жараёнининг механизми ва улар асосида таклиф ҳамда тавсиялар келтирилган.

Ушбу мақола ривожланаётган бозор динамикаси ва глобал муаммолар шароитида ўзбек тўқимачилик саноатида рақобатбардошликни ошириш бўйича турли стратегияларни ўрганади. Мақолада бозор талабининг ўзгариши, валюта курсининг ўзгарувчанлиги, технологик эскириш, инфратузилма чекловлари ва тартибга солиш чекловлари каби муаммолар кўриб чиқилади, шу билан бирга экспортни диверсификация қилиш, қўшилган қийматли маҳсулотларни ривожлантириш, барқарорлик, рақамлаштириш ва инвестициявий ҳамкорлик имкониятлари ёритилган. Муаллифлар соҳа муаммолари ва имкониятларини ҳар томонлама таҳлил қилиб, рақобатбардошлигини ошириш ва жаҳон бозорида барқарор ўсишга эришишга интилаётган ўзбек тўқимачилик фирмалари учун қимматли фикрлар ва амалий тавсиялар беради.

Мазкур мақолада мол-мулк солиқ тизими, унинг объекти ва базасининг назарий-методологик жиҳатлари ўрганилган бўлиб, ривожланган мамлакатлар ва мамлакатимизда мол-мулк солиғининг муҳим жиҳатлари ва ўзига хос хусусиятлари ёритиб берилган. Шунингдек, мамлакатимизда мол-мулк солиғининг ундирувчанлигини ошириш ҳамда мол-мулк солиғи объекти, базаси ва мол-мулк солиғи механизмининг оптималлаштириш йўналишлари келтириб ўтилган.

Мақолада қимматли қоғозлар бозори кўрсаткичлари таҳлили, жумладан қимматли қоғозлар даромадлилигини баҳолашнинг илмий-назарий жиҳатлари тадқиқ қилинган. Қимматли қоғозлар даромадлилигини баҳолаш коэффициентлари акциядорлик жамиятлари хусусиятларидан келиб чиқиб тизимлаштирилган. Қимматли қоғозлар ликвидлилигига таъсир қилувчи омиллар таҳлил қилинган ва уларни нархини барқарорлаштиришга қаратилган тегишли таклифлар ишлаб чиқилган.

Ўз фаолиятини амалга оширишда тижорат банклари, шунингдек, бозор иқтисодиёти шароитида фаолият юритувчи ҳар қандай хўжалик юритувчи суғбъектлар максимал фойда олишга интиладилар. Аммо шуни эътиборга олиш керакки, банклар томонидан амалга ошириладиган ҳар қандай операциялар рикснинг юқори таъсирига эга бўлишади. Мақолада банк рискларининг иқтисодий моҳияти, турли олим ва тадқиқотчиларнинг илмий қарашлари ва ёндашувлари таҳлил қилинган, шунингдек уларнинг классификациясига алоҳида тўхталиб ўтилган.

Акциз солиғи фискал сиёсатда ҳал қилувчи роль ўйнайди, истеъмол шаклларига, бозор ҳатти-ҳаракатларига ва даромадларни шакллантиришга таъсир қилади. Мақолада акциз солиғининг иқтисодий асослари, уларни ҳисоблаш методологияси ва уларнинг турли манфаатдор томонларга ва умуман иқтисодиётга таъсирини баҳолашнинг таҳлилий асослари кўриб чиқилди ва хулосалар шакллантирилди.

Ушбу мақолада кичик тадбиркорлик таркибий тузилмасининг шаклланишида объектив бозор қонунлари чегарасидан чиқишга ундовчи ҳолатлар аниқланиб, кичик тадбиркорликни иқтисодий фаолият турлари бўйича таркибий тузилмасининг самарадорлик даражасини баҳолашнинг муаллифлик услуби ишлаб чиқилган. Ўзбекистондаги кичик бизнеснинг иқтисодий фаолият турлари бўйича рентабеллик даражаси аниқланиб, Ўзбекистондаги кичик бизнеснинг иқтисодий фаолият турлари бўйича таркибий тузилманинг самарадорлик даражаси баҳоланган.

Ушбу мақолада, Ўзбекистонда баҳолаш фаолиятининг тадбиркорлик шакли сифатида шаклланиши, вужудга келиши ва ривожланиши, мамлакат иқтисодиётини изчил ва босқичма-босқич ислоҳ қилиш шароитида умуман тадбиркорлик ривожланишининг ўзига хос хусусиятлари, моддий ва номоддий асосий фондлар бозорининг инфратузилмавий таркибий қисми сифатида баҳолаш фаолияти ҳамда хўжалик юритиш бозор механизмалари ривожланишининг ўзига хоc жиҳатлари қаралган. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси баҳолаш фаолиятининг шаклланиши, вужудга келиши ва ривожланиши тенденциялари тадқиқ этилган.

Мақолада акциз тўланадиган солиқлар акциз тўланадиган
маҳсулотлар нархига киритилади ва шу тариқа якуний истеъмолчиларга ўтказилади.
Шу билан бирга, Ўзбекистонда алкоголь ва тамаки маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва
сотиш бўйича олиб борилган таҳлиллар ҳақида умумий маълумот берилган. Тадқиқот
бозор динамикаси, меъёрий-ҳуқуқий базалар, саноат иштирокчилари ва ушбу икки
секторга таъсир қилувчи ижтимоий-иқтисодий омилларни ҳар томонлама
текширишни ўз ичига олади.
Aкциз солиғи давлат даромадларини шакллантиришда ва муайян товар ва
хизматлар истеъмолини тартибга солишда муҳим рол ўйнайди. Ушбу мақолада акциз
солиғи маъмуриятчилиги назорат механизмларини такомиллаштиришнинг асосий
йўналишлари белгилаб берилган, асосий эътибор солиқ органларида сиёсат ислоҳотлари
интеграция ва салоҳиятни оширишга қаратилган

Мазкур мақолада молиявий ресурсларни прогнозлаш ҳудудий корхоналар учун стратегик режалаштиришнинг муҳим жиҳатлари ҳамда ҳудудий даражада ишлайдиган корхоналарнинг молиявий ресурсларини башорат қилиш билан боғлиқ мураккабликлар ва муаммоларни ўрганади. Молиявий прогнозлаш жараёни келажакдаги молиявий кўрсаткичлар тўғрисида маълумотли прогнозлар қилиш учун тарихий маълумотлар, бозор тенденциялари ва иқтисодий кўрсаткичларни ҳар томонлама таҳлил қилишни ўз ичига олади. Ушбу мақолада аниқ молиявий прогнозлашнинг муҳимлигини, унинг қарорларни қабул қилишдаги оқибатларини ва ҳудудий корхоналар ушбу жараёнда дуч келиши мумкин бўлган тўсиқларни таъкидлайди. Ушбу муаммоларни ҳал қилиш орқали корхоналар ўзларини турли сценарийларга яхшироқ тайёрлашлари, ресурсларни самарали тақсимлашлари ва узоқ муддатли муваффақият ва барқарорликка ҳисса қўшадиган стратегик қарорларни такомиллаштириш бўйича таклиф ишлаб чиқилган.

Мақола венчурли молиялаштириш рискларини таҳлил қилиш ва уларни минималлаштириш усулларига бағишланган. Венчур капитал қўйилмалари стартаплар ва инновацион лойиҳаларни молиялаштиришнинг муҳим шаклидир, лекин у технологик носозликлар, ликвидлик муаммолари, рақобат ва бозор беқарорлиги каби юқори даражадаги ноаниқлик ва рисклар билан боғлиқ. Тадқиқот мақсади инвесторлар стартапларга сармоя киритишда дуч келадиган асосий рискларни аниқлаш, шунингдек, уларни юмшатишнинг самарали стратегиялари ва усулларини ўрганишдан иборат.

Ушбу мақолада қишлоқ хўжалигида сув ресурсларининг танқислиги масалалари, суғорма деҳқончилик қилинадиган барча экин майдонларини тўлиқ сув тежайдиган технологияларга ўтказишнинг долзарблиги, соҳага бозор механизмларини кенг татбиқ этиш, сув тежайдиган технологияларни жорий этган фермер ва деҳқонлар учун рағбатлантириш механизмларини янада кўпайтириш чоралари ва буғдой майдонида ёмғирлатиб суғоришнинг иқтисодий самарадорлиги ҳамда сув танқислигини тюмушатиш билан бирга ҳосилдорликни ошириш, маҳсулот таннархини пасайтириш илмий-техник хулослари аниқ мисоллар билан баён қилинган ҳамда зарурий хулоса ва таклифлар бериб ўтилган.

Мақола мазмунида Ўзбекистоннинг бугунги кунда ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш, илм-фан соҳаларида малакали кадрларни тайёрлаш ва уларни жойлаштириш ёшларни ҳаётда ўз ўринларни топиш масаласида ечим вазифасини бажаради. Ҳозирда бозор иқтисотиётининг шиддат билан ўсиб бораётганлиги, аҳоли сонинин кескин ошиб бориши ва уларни эҳтиёжларини қондирилишида замон талабига мас юқори малакали кадрларга муҳтож сезилмоқда. Юқорида келтирилган маълумотларга кўра бугунги кунда олий таълим муассасаларини янгича ёндашиш, таълим тизимига ўзгартирили киритилиши давр талабига айланмоқда. Мақола олий таълим тизимига ўгартириш киритиш орқали юқори малакали кадрларга тайёрлашда қаратилган.