Ushbu maqolada tannarx buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisob o‘rtasidagi aloqalar, farqlar va ularning tashkilot boshqaruvidagi o‘rni tahlil qilinadi. Tannarx buxgalteriya hisobi tashkilot ichida strategik va operatsion qarorlar qabul qilish uchun ma’lumotlar taqdim etsa, moliyaviy hisob tashqi tomonlarga korxonaning moliyaviy holatini aks ettiradi. Maqolada tannarx buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobning foydalanuvchilari, maqsadi, yo‘nalishlari va hisobot standartlari bo‘yicha taqqoslanishi keltirilgan. Shuningdek, ularning bir-birini qanday to‘ldirishi va korxonaning umumiy samaradorligini oshirishga xizmat qilishi ochib berilgan. Maqola menejerlar, buxgalterlar va tadqiqotchilar uchun dolzarb va amaliy ahamiyatga ega.

Ushbu maqola savdo korxonalarida buxgalteriya hisobini milliy standartdan xalqaro standartga transformatsiya qilish jarayoni haqida bo‘lib. Unda milliy standartda tuzilgan hisobotlarni xalqaro standartlarga transformatsiya qilish boshqichlari, qiyinchiliklari, afzalliklari va dolzarb masalalari, shuningdek amalga oshirilishi zarur bo‘lgan ishlar bayon qilingan.

Bugungi kunda buxgalteriya hisobining haqaro standarti sifatida ikkita etalon – Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari - MHXS (International Financial Reporting Standards - IFRS) hamda AQSHning Buxgalteriya hisobining umumqabul qilingan qoidalari - BHUQ (Generally Accepted Accounting Principles - GAAP) tan olinmoqda. Tahlillarga ko‘ra, jahonda MHXS haqida xabardor bo‘lmagan buxgalter deyarli yo‘q. Shuningdek, dunyo miqyosida kun sayin xalqaro standartlarni eʼtirof etuvchi mamlakatlar soni oshib bormoqda. U dunyo mamlakatlari o‘rtasida o‘zaro hamkorlikda, jumladan iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishda, ayniqsa, investitsiya muhitini yaxshilashda muhim vosita bo‘lib xizmat qilmoqda. Mazkur maqolada MHXS, xalqaro tajriba, dunyo mamlakatlarida qo‘llanilishi kabi bir qator jihatlar yoritib o‘tilgan.

Ushbu mаqolаdа buxgаlteriуа hisobi tizimini уаnаdа tаkomillаshtirish vа bundа MHXSni milliу buxgаlteriуа hisobidа qo’llаshning аmаliу аhаmiуаti, hаmdа ushbu hisobotlаrni qo’llаsh orqаli iqtisodiуotimizgа xorijiу investitsiуаlаr oqimini ko’pауtirish vа bu orqаli iqtisodiуotimizni уаnаdа rivojlаntirish mаsаlаlаri, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikаsi Prezidentining  “Buxgаlteriуа hisobi tizimini уаnаdа tаkomillаshtirish vа uni Moliуаviу hisobotning xаlqаro stаndаrtlаrigа o‘tkаzishni rаg‘bаtlаntirish chorа-tаdbirlаri to‘g‘risidа”gi qаrori loуihаsi MHXSni mаmlаkаtimiz iqtisodiуotidа qo’llаnilishini  rivojlаntirish uchun muhim аsos bo’lib xizmаt qilgаnligi hаqidа keltirib o’tilаdi.

Ushbu maqolada davlat moliyasini boshqarishda shaffoflik, hisobdorlik va samaradorlikni oshirishning muhim vositasi sifatida Davlat sektori buxgalteriya hisobi xalqaro standartlarini (IPSAS) joriy etish masalalari ko‘rib chiqiladi. IPSASning maqsadlari va afzalliklari, jumladan, moliyaviy hisobot sifatini oshirish, investitsiyalarni jalb qilish va davlat institutlariga ishonchni oshirish masalalari muhokama qilinadi. O‘zbekistonda standartlarni moslashtirish, jumladan, milliy standartlarni ishlab chiqish, mutaxassislar tayyorlash, texnologiyalarni modernizatsiya qilish, huquqiy va me’yoriy jihatdan qo‘llab-quvvatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. IPSASni amalga oshirish bilan bog‘liq muammolar hamda ularni barqaror iqtisodiy rivojlanishga ko‘maklashishda qo‘llash istiqbollari ham tahlil qilinadi.

Maqola globallashuv jarayonida yuzaga keladigan muammolarni ko'rib chiqishga bag'ishlangan va O'zbekistonda Milliy Buxgalteriya Hisobi Standartlarini (MBS), shu jumladan nomoddiy aktivlar bilan bog'liq standartni Xalqaro Moliyaviy Hisobot Standartlariga (IFRS) muvofiq ravishda tuzatish tajribasiga bag'ishlangan, shuningdek, yechimlar taklif qilingan. Bu bilan muallif xalqaro standartlarga muvofiq nomoddiy aktivlarni tan olish, balans qiymatini baholash, amortizatsiyani hisoblash usuli, qayta baholash modeli, moliyaviy hisobotda nomoddiy aktivlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni oshkor qilish tartibi bo‘yicha ishlab chiqilgan tavsiyalarni taklif etadi (38-IFRS). Bundan tashqari, nomoddiy aktivlarning boshlang'ich qiymati, amortizatsiyasi, uzoq muddatli va ja’mi aktivlarga ta'sirini baholash uchun ularni qayta baholash modeli bo'yicha ba'zi fikrlar mavjud.

Ushbu maqolada bugungi kunda dunyo iqtisodiyotining integratsiyalashuvi jarayonida O‘zbekistonda moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga (MHXS) o‘tishning dolzarbligi va ahamiyati haqida so‘z yuritilgan. Shuningdek, BHMS asosida tuzilgan moliyaviy hisobotlarni MHXSga muvofiq uyg’unlashtirish masalalari, transformatsiya qilish bosqichlari keltirib o‘tilgan hamda milliy standartlar va xalqaro moliyaviy hisobot standartlari o‘rtasidagi farqlar tahlil qilingan

Mazkur maqolada temir yoʻl transporti korxonalari faoliyatida hisob siyosatini qoʻllashning ahamiyati tadqiq qilingan hamda taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Ushbu maqolada MHXS bo‘yicha qayta ijaraga olish uchun asosiy vositalarni sotish hisobi tartibi ko‘rsatilgan. Ushbu mavzuni muammosi shundan iboratki, sotib va qayta ijaraga olish masalasi O‘zbekiston amaliyotida hozir qo‘llanilmaydi va bizning amaliyotimizda yangi hisoblanadi. Mualliflar maqolada bu masalani misollar va buxgalterlik yozuvlar bilan batafsil ko‘rsatib chiqqanlar. Keltirilgan jadvallar mualliflar tomonidan ishlab chiqilgan. Moliyaviy holat va foyda va zararlar va boshqa umumiy daromadlar to‘g‘risidagi hisobotlar qisgartirilgan shaklda xalqaro amaliyotida qo‘llaniladigan shakllardan olingan. Masalani ochib berish uchun buxgalteriya hisobining ikki yoqlama usulidan foydalanilgan. Mualliflarning ilmiy va amaliy hissasi shundan iboratki muammoni o‘zbek sharoitiga moslashtirildi, jadval va hisobot shakllarida buxgalterlarga tanishtirdi.

Ushbu maqola telekommunikatsiya kompaniyalarida foyda solig‘i auditining o‘ziga xos xususiyatlari haqida  bo‘lib, unda telekommunikatsiya kompaniyalarida audit o‘tkazishning o‘ziga xos xususiyatlari, billing tizimining afzalliklari, shuningdek amalga oshirilishi zarur bo‘lgan vazifalar bayon qilingan.