Мақолада корхоналарни тугатиш жараёнида оралиқ тугатиш балансини тузишнинг услубий жиҳатларини такомиллаштириш масалалари ёритилган. Тугатилаётган корхонанинг оралиқ тугатиш балансини шакллантириш мақсадида мажбуриятларни аниқлаш босқичлари, ҳар бир босқичда амалга ошириладиган ишлар, кредиторлар талаблари реестри ва оралиқ тугатиш балансининг шакллари таклиф қилинган.

Maqolada “pul oqimlari” mazmuniga muallifning taʼrifi kiritildi va pul oqimlarining qoʻshimcha sifat koʻrsatkichlari taklif qilindi: intensivlik, likvidlik, muvozanatlilik. Xoʻjalik yurituvchi subyektlarda pul oqimlarini tahlil qilish metodologiyasining nazariy qoidalari toʻldirildi. Yaʼni, “pul oqimlari” mazmuniga muallifning taʼriflari berildi hamda pul oqimlarining qoʻshimcha sifat koʻrsatkichlari ochiqlandi. Tadqiqot natijasida intensivlik, likvidlik, muvozanatlilik formulalari yordamida pul oqimlarini boshqarish, tahlil qilish tushunchalari takomillashtirildi.

Ушбу мақолада мажбуриятлар ҳисобини юритиш ва ҳисоботда акс эттирилиши масалалари ўрганилган. Узоқ муддатли мажбуриятларнинг жорий қисми ҳисоботда акс эттирилиши, бухгалтерия балансида мажбуриятлар тўғрисидаги маълумотларни шакллантирилиши, шунингдек, инвесторларнинг қарорлари учун аҳамиятлилиги ва молиявий ҳолатни ифодаловчи кўрсаткичларнинг ўзгаришига таъсири бўлганда жорий мажбуриятлар ҳисобини юритиш ҳамда ҳисоботда акс эттириш бўйича таклифлар шакллантирилган

Мақолада Ўзбекистон иқтисодиётининг ўсишига энергетика ресурсларининг таъсири таҳлил қилинади. Электр станцияларининг ўрнатилган қуввати ва турли иқтисодий соҳаларда электр энергиясининг истеъмол қилиниши бўйича маълумотлар таҳлил қилинади. Алтернатив энергия манбаларининг ўсиши ва уларнинг умумий энергетика балансига қўшган ҳиссаси кўриб чиқилади.

Iqtisodiy mutanosiblikning buzilish sabablarini o‘rganish dastlab uning makro, mikro darajadagi ko‘rsatkichlari va mezonlarini ilmiy tadqiq etishni talab etadi. Shu nuqtai nazardan ko‘plab makro darajadagi hisob-kitoblarni tahlil qiluvchi milliy iqtisodiyot mustaqil va tashkiliy jihatdan o‘zaro bog‘liq xo‘jalik yurituvchi subyektlardan iborat bo‘lib, turli mulk shakllari ko‘rinishida jamiyatdagi ijtimoiy va individual mehnat taqsimotining rivojlanishi hamda iqtisodiy manfaatlar tizimining bir-biriga mos ravishda amalga oshirilishini aks ettiradi. Agar iqtisodiy manfaatlar bir-biriga zid kelsa, iqtisodiy faollik susayadi, yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish sur'atlari pasayadi, aholi daromadlari kamayadi va bu holatni mutanosiblikning buzilish alomatlari deb qarash lozim bo‘ladi.

Ushbu maqola moliyaviy xizmatlar bozorida raqobatni rivojlantirish vektorlaridan biri sifatida davlat ishtirokini kamaytirish mavzusini ko'rib chiqqan. Mualliflar moliya bozorlariga davlat aralashuvini oshirish yoki saqlab qolishning salbiy oqibatlarini tahlil qildilar. Maqolada raqobat va moliyaviy barqarorlik o'rtasidagi muvozanatni hisobga olgan holda qanday choralar davlat aralashuvini kamaytirishga yordam berishi mumkinligi muhokama qilingan.

Ушбу мақолада макроиқтисодий барқарорликни таъминлашда бюджет қоидаларидан фойдаланиш бўйича хорижий мамлакатлар тажрибаси ва уни Ўзбекистон иқтисодиётида тадбиқ этиш имкониятлари ўрганилган. Шунингдек, мақолада дунё мамлакатлари бўйича фискал қоидаларнинг умумий хусусиятига ҳамда белгиланиш миқёсига кўра турлари бўйича динамик таҳлили келтирилган.

Iqtisodiy o‘sishni ta’minlagan holda barqaror rivojlanishga erishish O‘zbekistonning resursni ko‘p talab qiladigan tarmoqlari va qazib olinadigan yoqilg‘iga tayanishini hisobga olgan holda muhim vazifa hisoblanadi. Ushbu maqola qayta tiklanadigan energiyaga o‘tish, energiya samaradorligini oshirish, yashil texnologiya va innovatsiyalarni rag‘batlantirish va mustahkam ekologik siyosatni amalga oshirish kabi asosiy chora-tadbirlarga e’tibor qaratib, iqtisodiy o‘sishni atrof-muhitga zarar yetkazishdan ajratish strategiyalarini o‘rganadi. Tadqiqot barqaror qishloq xo‘jaligi amaliyoti va xalqaro hamkorlikning ushbu o‘tishni osonlashtirishda muhimligini ta’kidlaydi. O‘zbekistonning quyosh, shamol va gidroenergetika salohiyati sanoat va qishloq xo‘jaligi tarmoqlarini modernizatsiya qilish bilan birgalikda atrof-muhitga ta’sirni yumshatish yo‘llarini taklif etadi. Global sheriklik va to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar yordamida mamlakat yashil texnologiyalarni o‘zlashtirishi va rivojlanish maqsadlarini xalqaro barqarorlik standartlari bilan muvofiqlashtirishi mumkin. Bunday yondashuv iqtisodiy farovonlik va atrof-muhitni muhofaza qilish o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlaydi, barqaror kelajakka hissa qo‘shadi.

Ушбу мақолада Республикамиз тижорат банклари фаолиятида мажбуриятлар ҳисоби ва аудити муаммоларни аниқлаш ва унинг муаммоларининг ечимини топиш, мамлакатимизда банкларда мажбуриятлар ҳисобини халқаро стандартлар асосида юритиш натижасида халқаро банк амалиётига мос келувчи банкларда мажбуриятлар ҳисобини ташкил қилиш орқали банк мажбуриятларини оптимал даражада шаклланиши, ҳисобини юритишни такомиллаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.
Тижорат банкларида мажбуриятлар ҳисобини юритишни тўғри ташкил этилиши тижорат банкларининг самарали ишлаши ва иқтисодий жиҳатдан барқарор бўлишини таъминлайди. Тижорат банклари баланси пассивининг асосий қисмини мажбуриятлар ташкил этиб, улар деярли 85-90 фоиздан иборат бўлади. Мазкур мақолада тижорат банкларида банк мажбуриятлари ҳисобининг тўғри юритилиши бўйича методикасини ишлаб чиқишга қаратилган тадқиқотлар баёни келтирилган. Бу бўйича берилган таклиф ва тавсиялар ТИФ “Миллийбанк” АЖ да бухгалтерия ҳисоб сиёсатини ишлаб чиқишда қўллаш учун қабул қилинган. Тадқиқотлар натижасида тижорат банкларида мажбуриятлар ҳисобини ташкил қилишга доир муаллиф томонидан тавсиялар ишлаб чиқилган.

Ijtimoiy va axloqiy marketing konseptsiyasining asosiy yondashuvi maqsadli bozorlarning ehtiyojlari, istaklari va manfaatlarini aniqlash, isteʼmolchi va butun jamiyat farovonligini saqlab qolish hamda oshirishga qaratilgan samarali usullar bilan kerakli darajada qoniqishni taʼminlashdir. Ijtimoiy va axloqiy marketing konseptsiyasini amalga oshirish uchta omilning muvozanatini talab qiladi: ishlab chiqaruvchi tashkilotning foydasi (sanoat, davlat), sotib olish ehtiyojlari va jamiyat manfaatlari. Shuningdek, axloqiy marketing beshta asosiy tamoyili mavjud. Axloqiy marketing boʻyicha keltirib oʻtilgan asosiy prinsiplarga moslik holatini barcha korxonalar amaliyotida foydalanish holatini tahlil qilish uchun baholash metrikalarini tuzish talab etiladi.

Zamonaviy moliya fani fiskal siyosatning ijtimoiy rivojlanishga ta’sirini oʻrganishga katta e’tibor beradi. Byudjet siyosatini shakllantirish va amalga oshirish boʻyicha qarorlarni sifatli va oʻz vaqtida qabul qilish davlat moliyasi balansiga, ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish samaradorligi darajasiga ta’sir qiladi. Byudjet siyosati davlat moliya tizimidagi moliyaviy-iqtisodiy oʻzgarishlarning samaradorligiga ta’sir qiladi, iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishni moliyalashtirishni ta’minlaydi, uning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirishni ragʻbatlantiradi, ishlab chiqarishni jadallashtirish va jamiyatning rivojlanish darajasini tezlashtiradi.

В этом исследовательском документе исследуется взаимосвязь между государственным внешним долгом и экономическим ростом, уделяя особое внимание его характеру и влиянию. Полученные данные свидетельствуют о том, что характер государственного внешнего долга, включая его состав, условия и устойчивость, существенно влияет на его влияние на экономический рост. Кроме того, в ходе анализа рассматриваются уровни долга, обязательства по обслуживанию долга и эффективность стратегий управления долгом. Документ завершается обсуждением последствий для политики и предложением мер по обеспечению устойчивых методов управления долгом, которые способствуют долгосрочному экономическому росту.

Ушбу мақолада инвестициявий кўчмас мулкларни бошланғич ва адолатли қийматда баҳолашнинг хусусиятлари ва фарқли жиҳатлари, ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган кўчмас мулкларни инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказиш ёки унинг таркибидан чиқариш ҳолатлари баён қилинган. Шунингдек, мақолада инвестициявий кўчмас мулкнинг фойдаланиш усули ўзгарган тақдирда таркибидаги ўзгаришлар, унинг фойда ва зарарларига таъсири ўрганилган. Ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган, захиралардаги кўчмас мулклар таркибидан инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказилган ҳамда инвестициявий кўчмас мулкни бошқа категориядаги мулкка ўтказиш жараёнларини бухгалтерия ҳисоби счётларида акс эттириш, уларнинг асосий бухгалтерия ёзувлари ишланмалари корхоналар амалий мисолларида келтирилган. Бундан ташқари мақолада ўз эҳтиёжлари учун фойдаланиладиган инвестициявий кўчмас мулкларнинг адолатли қиймати ва баланс қиймати ўртасидаги фарқ суммаларини ҳисобларда акс эттириш тартиби келтирилган. Ушбу жараёнларни халқаро стандартларга мувофиқ ҳисобга олиш мақсадида бухгалтерия счётларини очиш ва уларни қўллаш тартиблари келтирилган.

Ушбу мақола Европа Иттифоқи, АҚШ ва Хитойнинг рақамли тўловлар соҳасида тез суръатда ривожланаётган технологиялар шароитида тартибга солиш муаммоларини қандай ҳал қилишини ўрганади. Аралаш тадқиқот усулларидан фойдаланиб, мақола маълумотларни ҳимоя қилиш, фирибгарликнинг олдини олиш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини таъминлаш бўйича турли хил стратегияларни таҳлил қилади ҳамда инновациялар ва хавфсизлик ўртасидаги мувозанатни сақлайдиган мослашувчан қонун-қоидалар зарурлигини таъкидлайди. Тавсияларга халқаро ҳамкорликни кучайтириш ва трансчегаравий операциялар учун стандартларни уйғунлаштириш киради.

Ушбу мақолада ер қаъридан қазиб олинаётган углеводород хом ашёсини ҳисобга олиш ва ҳисобот балансларини шакллантириш бўйича Қозоғистон Республикаси тажрибаси асосида таклиф ва тавсиялар шакллантирилган.
Калит сўзлар: Углеводород, ер қаъри, табиий газ, конденсат

Бозор иқтисодиёти шароитида ликвидлик ва тўлов қобилияти
корхоналарнинг молиявий-хўжалик фаолиятининг, хусусан нефтни қайта ишлашнинг муҳим
хусусиятлари ҳисобланади. Молиявий ҳолат корхонанинг рақобатбардошлигини, унинг
бизнес жараёнларидаги салоҳиятини, молиявий ва бошқа муносабатларда корхона ва унинг
контрагентларининг иқтисодий манфаатлари қай даражада ҳурмат қилинишини
белгилайди. Ликвидлик - бу активни бизнесда, иқтисодиётда сотиш ёки нархларни сезиларли
даражада ўзгартирмасдан ва қийматини озгина йўқотмасдан инвестиция қилиш
қобилияти. Енг ликвид актив-бу пул ёки нақд пул бўлиб, у дарҳол иқтисодий операцияларни
амалга ошириш, шу жумладан сотиб олиш, сотиш, қарзларни тўлаш ва шошилинч истак ва
еҳтиёжларни қондириш учун ишлатилиши мумкин. Ҳар қандай компаниянинг асоси
ликвидликдир. Ҳар бир компания учун ликвидликни ҳар томонлама баҳолаш зарур, чунки бу
келажакдаги хатти-ҳаракатларни башорат қилишга ёрдам беради. Мақолада ликвидлик ва
тўлов қобилиятининг назарий жиҳатлари кўриб чиқилади, асосий камчиликлар ва
муаммоларни баҳолашда нефтни қайта ишлаш заводи таҳлил қилинади ва молиявий
ҳолатни яхшилаш бўйича тавсиялар берилади

Ushbu tadqiqot bank aktivlari va passivlari o'rtasidagi munosabatlarning bank rentabelligiga ta'sirini o'rganadi, moliyaviy natijalarda aktiv-passivlarni samarali boshqarishning muhim rolini ko'rsatadi. Banklar, birinchi navbatda, kreditlar va investitsiyalar kabi aktivlar bo'yicha olingan foizlar hisobidan daromad oladilar, passivlar bo’yicha foizli xarajatlar, shu jumladan depozitlar va qarzlar bo’yicha to’lanadigan foizlar esa ushbu daromad keltiruvchi aktivlarning moliyalashtirish manbalari tannarxini ifodalaydi. Ushbu ikki element o'rtasidagi muvozanat sof foizli daromadni (NII-Net interest income) va sof foizli marjani (NIM-Net interest margin) aniqlaydi, bu ikkalasi ham rentabellikning asosiy ko'rsatkichlari. Foiz stavkalari spredlari, aktivlar sifati, muddatlarning mos kelmasligi va likvidlikni boshqarish kabi omillar bankning rentabelligiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Yaxshi boshqariladigan aktiv-passiv aralashmasi daromad barqarorligini oshiradi va foiz stavkalarining o'zgarishi va likvidlik cheklovlari bilan bog'liq risklarni kamaytiradi. Aksincha, noto'g'ri boshqaruv marjaning qisqarishiga, xavfning oshishiga va potentsial moliyaviy beqarorlikka olib kelishi mumkin. Aktivlar va passivlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni tushunish va optimallashtirish banklar uchun maksimal rentabellikni oshirish, risklarni boshqarish va raqobatbardosh va tartibga solinadigan muhitda uzoq muddatli o'sishni ta'minlash uchun juda muhimdir. Shu nuqtai nazardan, men ushbu maqolamda bank daromadligini oshirishda sof foizli marjaning ahamiyati, hamda O’zbekiston Respublikasi bank tizimi faoliyatida bank ativlari va passivlari boshqarilishi holati va bank tizimi samaradorligiga ta’sirini ochib berishga harakat qildim.

Mazkur maqolada Oʻzbekistonda makroiqtisodiy barqarorlikni taʼminlash jarayonida valyuta kursining roli va ahamiyati oʻrganilgan. Asosiy eʼtibor milliy valyutaning kurs o‘zgarishlari natijasida yuzaga keladigan iqtisodiy oqibatlarga, xususan, inflyatsiya darajasi, tashqi savdo balansi va iqtisodiy o‘sishga qaratilgan. Maqolada Markaziy bankning valyuta siyosati, milliy iqtisodiyotda valyuta zaxiralarini boshqarish usullari va tashqi iqtisodiy faoliyatga taʼsir etuvchi omillar tahlil qilingan. Maqolada valyuta kursining o‘zgaruvchanligi va uning iqtisodiy barqarorlikka bo‘lgan ta’siri xalqaro tajribalar asosida ko‘rib chiqilib, O‘zbekiston sharoitida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan samarali mexanizmlar taklif qilingan.

Iqtisodiy potensailni tahlil qilganda shuni ham nazarda tutish kerakki, korxonalarning iqtisodiy salohiyati nafaqat mavjud resurslar hajmi, balki shu resurslarning sifati, tuzilishi komponentlarning muvozanati, foydalanishning oqilonaligiiga ham bog’liq. Resurslarning sifat tarkibini yaxshilash mavjud salohiyatni oshiradi, ulardan samarali foydalanish boshqaruv qarorlarini mustahkamlaydi.