Мақолада кўчмас мулк солиғи базаси ва ставкаси билан боғлиқ асосий сиёсий қарорлар, ҳамда, солиқ маъмуриятчилигидаги муҳим функциялар – баҳолаш, ҳисоб-китоб қилиш ва ундирув жараёнлари кўриб чиқилган. Шунингдек, анъанавий кўчмас мулк солиғи (бинолар ва ер участкаларининг баҳоланган қиймати учун йиллик тўланадиган солиқ) ва кўчмас мулк битими бўйича транзакция солиқлари (кўчмас мулк эгалигининг ўзгариши билан солиқ ёки давлат божи (герб тўлови) сифатида ундирилади) турларини ислоҳ қилишга эътибор қаратган ҳолда кўчмас мулк солиғи ислоҳотларини муваффақиятли амалга ошириш ҳамда солиқ маъмуриятчилиги бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган. Илмий адабиётларни таҳлил қилиш ҳамда халқаро тажрибага асосланган ҳолда берилган таклифлар асосида Ўзбекистонда кўчмас мулк солиқларини ислоҳ қилишнинг амалий жиҳатлари бўйича батафсил тавсиялар берилган.

Ушбу мақолада инвестициявий кўчмас мулкларни бошланғич ва адолатли қийматда баҳолашнинг хусусиятлари ва фарқли жиҳатлари, ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган кўчмас мулкларни инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказиш ёки унинг таркибидан чиқариш ҳолатлари баён қилинган. Шунингдек, мақолада инвестициявий кўчмас мулкнинг фойдаланиш усули ўзгарган тақдирда таркибидаги ўзгаришлар, унинг фойда ва зарарларига таъсири ўрганилган. Ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган, захиралардаги кўчмас мулклар таркибидан инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказилган ҳамда инвестициявий кўчмас мулкни бошқа категориядаги мулкка ўтказиш жараёнларини бухгалтерия ҳисоби счётларида акс эттириш, уларнинг асосий бухгалтерия ёзувлари ишланмалари корхоналар амалий мисолларида келтирилган. Бундан ташқари мақолада ўз эҳтиёжлари учун фойдаланиладиган инвестициявий кўчмас мулкларнинг адолатли қиймати ва баланс қиймати ўртасидаги фарқ суммаларини ҳисобларда акс эттириш тартиби келтирилган. Ушбу жараёнларни халқаро стандартларга мувофиқ ҳисобга олиш мақсадида бухгалтерия счётларини очиш ва уларни қўллаш тартиблари келтирилган.

Ушбу мақолада 40-сон БҲХС “Инвестициявий кўчмас мулк” стандарти асосида инвестициявий кўчмас мулкни (ИКМ) давомий баҳолаш долзарблиги асосланган. Илмий ишда ИКМнинг моҳияти, бошланғич қийматда баҳолаш ва давомий харажатлар ҳисоби ёритилган. ИКМни бошланғич қиймат модели ва адолатли қиймат моделида баҳолашнинг услубий тартиби амалий мисолларда кўрсатиб берилган. Счётлар режасига 0191 “Инвестициявий кўчмас мулк: ер участкаси”, 0192 “Инвестициявий кўчмас мулк: бино”, 9391 “ИКМ қиймати ошишидан даромад” счётларини киритиш таклиф этилди. Минимал ижара тўловларининг келтирилган қийматида ҳисоблаш тартиби асосланди. Адолатли қийматда баҳолаш моделини қўллаш бўйича айнан ўхшаш (аналогик) сотув методи, даромадларни капитализациялаш методи ва харажатли методларининг мазмун-моҳияти очиб берилди. Ушбу таклифларнинг амалиётга жорий этилиши мамлакатимизда ИКМларни халқаро стандартларга мувофиқлаштиришга хизмат қилади.

Мақолада иқтисодиётда солиқ юки кўрсаткичининг аҳамияти, уни белгилаш муаммолари, иқтисодиётда солиқ юкининг оптимал даражаларини белгилаш бўйича маҳаллий ва хорижий олимларнинг турли қаршлари назарий жиҳатдан ўрганилган ҳамда илмий хулоса ва таклифлар шакллантирилган, шунингдек, юридик ва жисмоний шахсларда солиқ юкини ҳисоблаш йўналишлари назарда тутилган.

Мақолада рақамли иқтисодиёт шароитида кўчмас мулкни баҳолаш ва бухгалтерия ҳисоби масалалари ёритилган. Кўчмас мулк объектлари бухгалтерия ҳисобини молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари асосида такомиллаштиришнинг йўналишлари кўрсатиб берилган.

Мақолада мулкий солиққа тортишнинг макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсирини моделлаштириш масалалари тадқиқ этилган. Мулкий солиқларни моделлаштиришнинг ўзига хос хусусиятлари, солиқ салоҳиятини баҳолаш усуллари ва уларнинг афзалликлари ҳамда камчиликлари таҳлил қилинган. Мулкий солиқларнинг ролини кўриб чиқиш бўйича хорижий тажриба ўрганилган ва уч гуруҳга бўлинган ёндашувлар тизимлаштирилган. Мулкий солиқнинг макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсири бўйича тадқиқотлар натижалари асосида таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

Мақолада жисмоний шахслар учун солиқ солинадиган базани белгилашдаги услубий муаммоларни кўриб чиқилади. Ҳуқуқий базаларни, даромадларни таснифлаш, чегирмалар ва риоя қилишни таҳлил қилиб, солиқ органлари дуч келадиган мураккабликларни ўрганади. Халқаро стандартларнинг қиёсий таҳлили ва келажакдаги тенденцияларга назар ташлаш сиёсатчилар ва солиқ мутахассислари учун қимматли тушунчаларни беради. Ушбу муаммоларни тушуниш адолатли ва самарали индивидуал солиқ тизимини ривожлантириш доирасида иқтисодчи олимларнинг тадқиқотлари ўрганилиб, хулоса ва таклифлар шакллантирилди.

Мақолада пул оқимлари ҳақидаги ҳисоботда ёритиладиган ахборотлар, ушбу ҳисобот шаклида капитал инвестицияларга оид моддаларнинг акс эттирилишининг амалдаги ҳолати тадқиқ қилинган, бўлиб капитал инвестицияларга доир ахборотларни пул оқимлари ҳақидаги ҳисоботда акс эттиришга доир тавсиялар ишлаб чиқилган. Шунингдек, халқаро тажрибаларда бухгалтерия ҳисоби юритиладиган инвестициявий мулк, биологик активлар каби узоқ муддатли активларни пул оқимлари ҳақидаги ҳисоботда ёритиш масалалари очиб берилган.

Maqolada yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan jismoniy shaxslar yoritib berilgan. Jismoniy shaxslar daromadlarini soliqqa tortish budjetlar daromadlarini shakllantirishdagi ahamiyatini oshirish yuzasidan tartib va amaliy tavsiyalar taklif etildi. Bundan tashqari, Yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan shaxslarni soliqqa tortishning amaldagi holati bo‘yicha tadqiqot olib borilgan bo‘lib, mavzu doirasida iqtisodchi olimlarning tadqiqotlari o‘rganilib, xulosa va takliflar shakllantirildi.

Ushbu maqolada ko‘chmas mulkning iqtisodiy ahamiyati, ko‘chmas mulkni soliqqa tortish mulkning raqobatbardoshligini oshirishi va soliq solinadigan bazani belgilashda muhim o‘rin tutayotgani tahlillar asosida ochib berilgan va tegishli tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Мазкур мақолада мол-мулк солиқ тизими, унинг объекти ва базасининг назарий-методологик жиҳатлари ўрганилган бўлиб, ривожланган мамлакатлар ва мамлакатимизда мол-мулк солиғининг муҳим жиҳатлари ва ўзига хос хусусиятлари ёритиб берилган. Шунингдек, мамлакатимизда мол-мулк солиғининг ундирувчанлигини ошириш ҳамда мол-мулк солиғи объекти, базаси ва мол-мулк солиғи механизмининг оптималлаштириш йўналишлари келтириб ўтилган.

Ушбу мақолада кўчмас мулкни баҳолаш ҳисоботини экспертизадан ўтказишда баҳолаш ташкилотларининг ўрни, кўчмас мулкка оид экспертизаларнинг асосий турлари, экспертиза хулосалари мулкни баҳолаш миллий стандарти талабларига мувофиқ тақдим этилиши тадқиқ этилган. Шу билан бирга, Ўзбекистонда кўчмас мулкни баҳолаш ҳисоботини экспертизадан ўтказишнинг амалдаги ҳолати таҳлил қилинган ҳамда баҳолаш ҳисоботларининг сифатига баҳо берилган. Кўчмас мулкни баҳолаш ҳисоботини экспертизадан ўтказишни такомиллаштиришга диор илмий таклиф ва амалий тавсиялар шакллантирилган.

Мазкур мақолада республикамизда сўнгги йилларда мамлакатда маркшейдерлик ишларини ташкил этган ҳолда солиқ базасини кенгайтириш масалалари, уларни аниқлаш механизмларини такомиллаштиришдан самарали фойдаланиш масалалари ҳамда солиқ идоралари томонидан солиқ маъмурчилиги инструментларидан фойдаланиш орқали ҳуқуқбузарликларни бартараф этиш, солиқ тўлашдан бўйин товлаш схемаларини ўз вақтида ошкор қилиш чора-тадбирларини амалга ошириш, солиқ маъмурчилигининг янада оптималлаштириш, қонун ҳужжатларидаги қарама-қаршиликларни бартараф этиш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган

Мақолада кўчмас мулк объектларини бухгалтерия ҳисоби мақсадида баҳолаш масалалари ёритилган. Кўчмас мулк объектларини баҳолаш усуллари молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларидан фойдаланиб кўрсатиб берилган.

Maqolada soliq ma’muriyatchiligi metodologiyasi har qanday soliq tizimining muhim jihati bo‘lib, uni doimiy ravishda takomillashtirish soliqlarning samarali undirilishi, ularga rioya etilishi va adolatliligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Ushbu мақолада soliq ma'muriyatchiligi metodologiyasida duch keladigan asosiy muammolarni ko'rib chiqadi va takomillashtirish strategiyasini taklif qiladi. Ushbu muammolarni hal qilish uchun soliq ma'muriyatchiligi metodologiyasini takomillashtirish bo'yicha bir qancha strategiyalar taklif etiladi. Mazkur muammolarni hal qilish va taklif qilingan strategiyalarni amalga oshirish orqali soliq ma'muriyatlari ularning samaradorligini oshirishi, ixtiyoriy rioya etilishini rag'batlantirishi va daromadlarni yig'ishni optimallashtirishi mumkin. Soliq ma'muriyatchiligining takomillashtirilgan metodologiyasi iqtisodiy o'sishni va barqaror rivojlanishni qo'llab-quvvatlovchi adolatli va samarali soliq tizimini yaratishga yordam beradi.