Mazkur maqolada aholi daromadlari va iste’mol tovarlariga bo‘lgan talabni ekonometrik tahlil qilishda, aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan energiya sarfini baholash, elektr energiyasi tejamkorligini taʼminlashdagi muammolar, ularni bartaraf etish jarayonlari hamda elektr energiya resurslaridan samarali foydalanish kabi yo‘nalishlarda olib borilgan tadqiqotlar o‘rganildi. O‘zbekiston Respublikasining elektr energiya sarfini baholash bo‘yicha Iqtisodiyot tarmoq va sohalarida energiya iste’moli sarfi korrelyatsion tahlil qilindi va elastiklik koeffitsiyentlari orqali 1 foizga aholini daromadini oshishi necha foizga elektr energiya sarflanishi o‘rganildi.
Maqolada so‘nggi yillarda qiziqish tobora ortib borayotgan islom kapital bozoriga oid tadqiqot natijalari aks ettirilgan. Unda islom kapital bozori instrumetnlarining tashqi shok omillarga bardoshlilik darajasi an’anaviysiga nisbatan taqqoslab o‘rganilgan. Hills baholash va OLS log-log regressiya metodlaridan foydalanib amalga oshirilgan tahlillar natijasi asosida muallif tomonidan muhim xulosalar olingan.
Ушбу мақолада электрон тижоратнинг иқтисодий ривожланишга таъсири ривожланган, ўсаётган бозорлар ва ривожланаётган мамлакатлар тоифаларида ўрганилади. Таҳлил иқтисодий кўрсаткичлар, электрон тижоратни қабул қилиш даражалари ва ўсиш метрикаларидан фойдаланиб, ушбу мамлакатларнинг электрон тижоратни иқтисодий тараққиёт учун қандай фойдаланишини баҳолайди. Натижалар шуни кўрсатадики, ривожланган мамлакатлар илғор электрон тижорат инфратузилмалари билан таъминланган бўлса-да, ўсаётган бозорлар тезда ривожланмоқда, ривожланаётган мамлакатлар эса муаммоларга дуч келишса ҳам, ўсиш учун катта имкониятларга эга.
Maqolada bank sektorini raqamlashtirishning zamonaviy tendensiyalari ko‘rib chiqiladi, xalqaro tajribani tahlil qilish va O‘zbekistonda raqamli texnologiyalarni joriy etishning o‘ziga xos xususiyatlariga e’tibor qaratiladi. Tinkoff Bank, WeBank va Monzo kabi banklarning muvaffaqiyatli o‘zgarishi misollari keltirilgan, ular mobil ilovalar, sun’iy intellekt, blockchain texnologiyalari va CRM tizimlaridan foydalanish samaradorligini namoyish etadi. Kapitalbank ATBni raqamlashtirish kontekstida rivojlantirish istiqbollari, shu jumladan yangi texnologiyalarni joriy etish, mijozlar xizmatini takomillashtirish va axborot xavfsizligini mustahkamlash o‘rganildi. Tahlil asosida milliy xususiyatlar va xalqaro tajribani hisobga olgan holda O‘zbekiston bank tizimining raqamli transformatsiyasini jadallashtirish bo‘yicha tavsiyalar berildi.
Islom moliya tizimida uning ajralmas bir qismi bo'lmish sukuk moliyalashtirish manbai aktivlarga asoslanganligi sababli an’anaviy qimmatli qog‘ozlar bozori qatorida o'zining raqobatbardoshligini koʻrsatib kelmoqda. Mazkur maqolada islom qimmatli qog'ozlari (sukuk)ning tarixi, rivojlanish tendensiyalari, davlatlar miqyosida uni chiqarish bo'yicha yo'l-yo'riqlar kabi bir qator masalalarga bag'ishlangan tadqiqotchilarning ilmiy izlanishlari ko'rib chiqilgan. Tahlillar jamlanib, maqola so'nggida bir necha qo'shimcha takliflar berilgan.
Ўзбекистонда сўнгги пайтларда амалга оширилган солиқ ислоҳотлари инвестицияларни рағбатлантириш, истеъмолни кўпайтириш, тадбиркорликни ривожлантириш, рақобатбардошликни ошириш, тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилиш, норасмий секторни расмийлаштиришни рағбатлантириш, давлат инвестициялари учун даромадларни шакллантириш ва давлат инвестицияларини ривожлантириш орқали мамлакат иқтисодий ўсишига ижобий таъсир кўрсатди. Солиқ ислоҳотлари ва уларнинг турли иқтисодий кўрсаткичларга таъсирини чуқур таҳлил қилиш орқали ушбу тадқиқот Ўзбекистонда иқтисодий ўсишни таъминлашда солиқ сиёсатининг ўрни ҳақида қимматли фикрларни беради.
Ushbu maqolada xorijiy investitsiyalarning mamlakatning makroiqtisodiy barqarorligida tutgan ahamiyati, xorijiy investitsiyalarni to’g’ridan-to’g’ri jalb qilishda kuzatilayotgan muammolar, yurtimizda ohirgi yillarda barqaror iqtisodiy o’sishga erishish uchun olib borilayotgan keng ko’lamli islohotlar haqida fikr yuritiladi. Aholi jon boshiga o’zlashtirilayotgan investitsiylar miqdorini oshirish yo’llari o’rganiladi. Tahlil qismida esa makroiqtisodiy barqarorlikga ta’sir o’tkazuvchi omillar qiyosiy va tanlanma usullar orqali chuqur tahlil qilinib natijalar olinadi. Olingan kuzatish va tahlillar orqali xulosa va takliflar beriladi.
Turistik qishloqlar madaniy, ekologik va agroturizm elementlarini o‘zida mujassam etgan hududiy rivojlanishning o‘ziga xos shaklidir. Tadqiqotning maqsadi turistik qishloqlar shakllanishining nazariy asoslarini, tuzilishini, jahon tajribasini o‘rganish va ularning O‘zbekistonda rivojlanish istiqbollarini baholash uchun ekonometrik tahlilni amalga oshirishdan iborat. 2015–2023 yillar uchun foydalanilgan maʼlumotlar Stat.uz tomonidan taqdim etilgan.
O‘zbekiston mehmonxona sohasi tez sur’atlar bilan kengayib bormoqda, ayniqsa, Toshkent, Samarqand va Buxoroda mehmonxonalar soni sezilarli darajada oshdi. Mamlakatning barqaror rivojlanish sa’y-harakatlari doirasida Atrof-muhit, ijtimoiy va korporativ boshqaruv (ESG) tamoyillari tartibga soluvchi hujjatlar va biznes amaliyotlariga integratsiya qilinmoqda. Ushbu maqola O‘zbekiston mehmonxona sohasida ESGni joriy etishning hozirgi holati, milliy siyosatning ta’siri va ESG strategiyalarini amalga oshirishning afzalliklarini o‘rganadi. Adabiyotlar sharhida global ilg‘or tajribalar va ESG talablariga rioya qilishning moliyaviy ustunliklari ko‘rsatilgan. Tadqiqot ESGni joriy etish muammolarini tahlil qiladi va O‘zbekiston mehmonxona sohasida barqarorlikni oshirish bo‘yicha tavsiyalarni taqdim etadi.
Мазкур мақолада аҳоли фаровонлигини таъминлашда пенсия тўловларини индексациялашнинг ўзига хос хусусиятлари очиб берилган, амалдаги ҳолати таҳлил қилинган. Шунингдек, пенсияларни индексациялаш бўйича хорижий мамлакатлар тажрибалари ўрганилган ҳамда мамлакатимизда илғор хориж тажрибаларини қўллаш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
Maqolada mintaqa iqtisodiyotida ishlab chiqarishni tizimlashtirishning eng maqbul yechimlaridan biri sifatida ko‘rilayotgan klasterlashtirish hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi, chunki bu jarayon bir qator omillarni birlashtirib, kompleks rivojlantirishning o‘ziga xos iqtisodiy tahlili, ularning ko‘rsatkichlarning guruhlangan tizimi keltirilgan. Hududlarda agrosanoatni klasterlashtirish hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishni tashkil etishda alohida e’tibor qaratiladigan ijtimoiy-iqtisodiy jihatlar tadqiqi keltirilgan.
Maqolada O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyot sharoitida oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash, ish o‘rinlari yaratish, qashshoqlikni kamaytirish va aholi turmush darajasini oshirishga qaratilgan asosiy qonuniy hujjatlar va strategiyalar tahlil qilingan. Shuningdek, oilaviy korxonalar sonining o‘sishi va ularning mamlakat sanoat ishlab chiqarishiga qo‘shgan hissasi haqidagi statistik ma'lumotlar keltirilgan. Oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun raqamli texnologiyalarni tatbiq etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
Бугунги кунда сунъий интеллект, саноат роботлари, масофавий таълим, симсиз алоқа, блокчейн, улкан маълумотлар, виртуал ва тўлдирилган хаёт, ақлли иншоотлар, интернет товарлар каби рақамли технологиялар жамиятнинг турли сохаларида кенг қўлланилиб келинмоқда. Жаҳонда рақамлаштириш жараёнидан миллий иқтисодиётни инклюзив, барқарор иқтисодий ривожланишига бағишланга илмий-тадқиқот ишларида кенг кўлланилмоқда. Рақамлаштириш омили жамиятнинг барча жабҳаларига ўз таъсирини ўтказар экан, мамлакат иқтисодиётини барқарор ривожланишига кўрсатадиган таъсирини тизимли, чуқур таҳлил этиш талаб қилинади. Мақолада рақамлаштиришнинг миллий иқтисодиётга таъсирининг назарий асослари ўрганилган ва уни амал қилиш механизмини такомиллаштиришга қаратилган тегишли илмий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган
Maqolada O'zbekistondagi turizm tashkilotlarini moliyalashtirish sohasidagi hozirgi holat va asosiy tendentsiyalar muhokama qilinadi. Ham davlat, ham xususiy moliyalashtirish manbalari tahlil qilinib, imtiyozli kreditlash, soliq imtiyozlari va turizm infratuzilmasini rivojlantirishga qaratilgan loyihalarni subsidiyalash masalalariga alohida to‘xtalib o‘tildi. O Maqolada turizm sektori oldida turgan asosiy muammolar belgilab berilgan va muvaffaqiyatli amaliyot va strategiyalar tahlili asosida ularni bartaraf etish yo‘llari taklif qilingan.
Ушбу мақолада давлат қимматли қоғозлар иккиламчи савдо ҳажми йиллар кесимида таҳлил қилинган. Шунингдек, мамлакатимиздаги давлат қимматли қоғозларини ривожлантириш билан боғлиқ муаммолар баён этилган. Шу билан бирга, давлат қимматли қоғозлар бозори ривожлантиришнинг илмий ва услубий таклифлар тақдим этилган.
Ушбу мақолада мамлакатимизга кириб келаётган рақамли технологиялар таъсирида меҳнат бозорининг ҳолати, аҳолининг бандлик кўрсаткичлари, замонавий бандлик шакллари, бу борада хорижий ва маҳаллий олимларнинг қарашлари, АКТ соҳасида бандлик даражаси таҳлили ва соҳага оид бир қатор масалалар ўрганилди. Рақамли иқтисодиётга ўтиш шароитида аҳоли бандлиги таъминлаш бўйича тегишли тартибда хулоса ва таклифлар келтириб ўтилди.
Мақолада кўчмас мулк солиғи базаси ва ставкаси билан боғлиқ асосий сиёсий қарорлар, ҳамда, солиқ маъмуриятчилигидаги муҳим функциялар – баҳолаш, ҳисоб-китоб қилиш ва ундирув жараёнлари кўриб чиқилган. Шунингдек, анъанавий кўчмас мулк солиғи (бинолар ва ер участкаларининг баҳоланган қиймати учун йиллик тўланадиган солиқ) ва кўчмас мулк битими бўйича транзакция солиқлари (кўчмас мулк эгалигининг ўзгариши билан солиқ ёки давлат божи (герб тўлови) сифатида ундирилади) турларини ислоҳ қилишга эътибор қаратган ҳолда кўчмас мулк солиғи ислоҳотларини муваффақиятли амалга ошириш ҳамда солиқ маъмуриятчилиги бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган. Илмий адабиётларни таҳлил қилиш ҳамда халқаро тажрибага асосланган ҳолда берилган таклифлар асосида Ўзбекистонда кўчмас мулк солиқларини ислоҳ қилишнинг амалий жиҳатлари бўйича батафсил тавсиялар берилган.
Ushbu maqola dengizga chiqa olmagan Markaziy Osiyoning savdo dinamikasini oʻrganadi, bunda Oʻzbekistonga alohida eʼtibor beriladi. Ikki dengizga chiqish imkoniyati mavjud bo‘lmagan O‘zbekistonning geografik kamchiliklari yuqori transport xarajatlari va uzoq tranzit vaqtlari tufayli uning savdo raqobatbardoshligiga sezilarli darajada to‘sqinlik qiladi. Tarixan paxta, oltin va tabiiy gaz kabi mahsulotlar eksportiga qaram bo‘lgan O‘zbekiston iqtisodiyoti jahon bozoridagi tebranishlarga nisbatan zaifligicha qolmoqda. Ushbu muammolarni yumshatish va uning savdo salohiyatini oshirish uchun tadqiqot qo‘shimcha qiymat qo‘shadigan sektorlarda diversifikatsiya qilish va savdo logistika infratuzilmasini yaxshilash zarurligini ta’kidlaydi. Savdoning tortishish modelidan foydalangan holda, maqola Markaziy Osiyo mintaqasidagi ikki tomonlama savdo hajmiga savdoni yengillashtirish choralarining ta’sirini baholaydi. Natijalar O‘zbekistonning savdo samaradorligini oshirishda infratuzilmani rivojlantirish, bojxona modernizatsiyasi va mintaqaviy hamkorlikning muhim rolini ta’kidlaydi
Tahlil shuni ko‘rsatadiki, savdoni yengillashtirish bo‘yicha ilg‘or chora-tadbirlarga ega bo‘lgan mamlakatlar O‘zbekiston bilan savdo hajmini oshirmoqda, bu esa transport infratuzilmasi va tartibga soluvchi islohotlarga strategik sarmoya kiritish muhim ahamiyatga ega ekanligini ko‘rsatmoqda. Bu sa’y-harakatlar O‘zbekistonning jahon bozorlariga yanada samarali integratsiyalashuvi va mintaqada iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.
Мазкур мақолада ер қаъридан фойдаланувчиларни солиққа тортишнинг маҳаллий ва хорижий мамлакатлар тажрибалари батафсил таҳлил қилинган. Ер қаъридан фойдаланганлиги учун солиқ объектлари ва солиқ ставкалари бўйича хорижий давлатлар тажрибалари ёритилган ва таҳлиллар олиб борилган.
Maqolada milliy iqtisodiyotni rivojlantrishni innovatsion faolligni oshirishda xorijiy investitsiyalarning o‘rni va ahamiyati ochib berilgan,investitsiyalarni jalb etish tamoyillari ko‘rib chiqilgan va yoritilgan. Shuningdek investitsiyaning mamlakat eksport va ipmortidagi tutgan o‘rni ma’lumotlar tahlilida tatbiq etilgan.
Мақолада иқтисодиётни ривожлантиришда бюджет даромадларининг шаклланиши муҳим омили эканлиги таъкидланган ҳолда, кейинги йилларда Ўзбекистон Республикасида бюджет даромадларининг прогноз қиймати таҳлилига бағишланган.
Maqolada “pul oqimlari” mazmuniga muallifning taʼrifi kiritildi va pul oqimlarining qoʻshimcha sifat koʻrsatkichlari taklif qilindi: intensivlik, likvidlik, muvozanatlilik. Xoʻjalik yurituvchi subyektlarda pul oqimlarini tahlil qilish metodologiyasining nazariy qoidalari toʻldirildi. Yaʼni, “pul oqimlari” mazmuniga muallifning taʼriflari berildi hamda pul oqimlarining qoʻshimcha sifat koʻrsatkichlari ochiqlandi. Tadqiqot natijasida intensivlik, likvidlik, muvozanatlilik formulalari yordamida pul oqimlarini boshqarish, tahlil qilish tushunchalari takomillashtirildi.
Maqolada savdo xizmatlarini rivojlantirishda ta’sir etuvchi omillarning hududiy jihatdan farqlanishi, rivojlanish tendensiyasining hududiy jihatdan o’ziga xos xususliyatlarga ega bo’lishi bilan o‘zviy bog’liqligi tadqiq etilgan. Shuningdek, tendensiya ko‘rsatkichlari tizimini shakllantirishda, hududiy indekatorlarning umumiy indekataorlarga mos belgisiga ega bo‘lishi keltirilgan. Tendensiya belgilari rivojlanishning ijtimoiy-iqtisodiy, texnik-texnologik qonuniyatlarni o‘rganish imkoniyatini berishi negizida ustuvor omillarni baholash mumkinligi asoslangan. Savdo xizmatlarining hududiy rivojlanish holati muayyan bir dinamikada hududiy yaxlitlik hamda tarkibiy hudud ko‘rsatkichlari taqqoslamasida tahlil qilingan. Savdo xizmatlari ko‘rsatish tarmog’ida resurs samaradorlik darajasi, tashqi savdo tizimidagi o‘zgarishlar, aholi sonining o‘zgarishi, turmush tarzidagi ijtimoiy-iqtisodiy, texnologik o‘zgarishlar, savdo muhitining innovatsiyalashuv darajasi va savdo korxonalarining kapital taqsimoti tendension rivojlanish qonuniyatlarini ochib berishda eng asosiy ta’sir elementlari sifatida baholangan.
