Hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan barqaror rivojlantirish, hududlar o‘rtasidagi tafovutlarni qisqartirish, mahalliy byudjetlarning daromad bazasini mustahkamlash bugungi kunda O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan davlat iqtisodiy siyosatining muhim yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Jumladan, Taraqqiyot strategiyasida ham hududlar iqtisodiyotini yaqin istiqbolda 1,6 baravar oshirish vazifasining belgilab berilishi hududlarni rivojlantirish imkoniyatlarini chuqur tahlil qilishni talab qiladi. Shundan kelib chiqqan holda, mazkur maqolada mahalliy byudjetlarning daromad bazasini mustahkamlash yo‘llari tahlil qilingan.
The article examines strategic approaches to sustainable agricultural development in conditions of water resource scarcity. The main focus is on adapting the agro-industrial complex of the region through the implementation of innovative technologies, optimization of water resource use, and the development of institutional support. An analysis of the current state of agricultural production has been conducted, development scenarios have been proposed, and recommendations for ensuring sustainable growth have been provided. The presented results can be used to develop regional strategies and practical solutions in the agro-industrial sector
Mazkur maqolada innovatsiyalarni iqtisodiyotda qoʻllashning xorij va oʻzbek olimlari talqinlari tahlil qilingan. Innovatsion iqtisodiyot xususiyatlari, davlatlar milliy iqtisodiyotining innovatsionlik darajasini aniqlash koʻrsatkichlari, innovatsiyalar, iqtisodiy oʻsish va bandlik oʻrtasida yuqori darajadagi izchil bogʻlanish yoritilgan. Axborot kommunikatsion texnologiyalarining rivojlanishi bilan bogʻliq ish bilan bandlikning innovatsion shakllari kengayishi jumladan, Ye-bandlikning rivojlanishi, virtual ish joylari, frilansing kabi bandlik turlari haqida maʼlumotlar berilgan. Anʼanaviy va virtual ish joylarining xususiyatlari aniqlanib, qiyosiy tahlil qilingan.
Maqolada mamlakatimizdagi sanoat tarmog’ining o’zgarish tendensiyasi va uning yalpi ichki mahsulotdagi hissasini oshirish imkoniyatlari atroflicha o’rganilgan. Bunda sanoat mahsuloti o’sish sur’atiga ta’sir ko’rsatuvchi 25 turdagi ko’rsatkichlarning 6 yillik dinamikasi panel ma’lumotlari sifatida tanlab olinib, 4 xil model bo’yicha parametr qiymatlari aniqlangan va ularning iqtisodiy mazmuni tushuntirilgan.
Ushbu maqolada sanoat korxonalarida barqaror amaliyotni joriy etishning roli iqtisodiy salohiyatni taraqqiyotga erishish yo'li sifatida ko'rib chiqiladi. Barqaror amaliyotlar atrof-muhitga ta'sirni kamaytirish, resurslardan maksimal darajada foydalanish va sanoat operatsiyalarida ijtimoiy mas'uliyatni oshirishga qaratilgan keng ko'lamli strategiyalarni o'z ichiga oladi. Nazariy dalillar doirasida ushbu maqola barqarorlikni biznes strategiyalariga qanday integratsiya qilish, raqobatbardoshlikni oshirish, xarajatlarni tejash va uzoq muddatli qiymat yaratishga olib kelishi mumkinligini o'rganadi.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston iqtisodiyotida axborotlashtirish sohasining ahamiyati tobora ortib bormoqda. Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va ularning iqtisodiy tizimga integratsiyasi, mamlakatning iqtisodiy oʻsishi, samaradorlikning oshishi va raqobatbardoshlikni taʼminlashda muhim rol oʻynaydi. Axborotlashtirish, ayniqsa, davlat boshqaruvi, biznes va taʼlim sohalarida zamonaviy texnologiyalarni joriy etish orqali iqtisodiy jarayonlarni yanada soddalashtirish va tezlashtirish imkonini yaratadi. Xususan, raqamli iqtisodiyot, elektron tijorat, onlayn xizmatlar, hamda maʼlumotlar bazalari va sunʼiy intellekt texnologiyalarining qoʻllanilishi orqali resurslarni samarali boshqarish, ishlab chiqarish va xizmat koʻrsatish jarayonlarini optimallashtirishga erishilmoqda. Shuningdek, axborotlashtirishning rivojlanishi ishbilarmonlik muhitini yaxshilash, yangi ish oʻrinlarini yaratish va iqtisodiy barqarorlikni taʼminlashda ham oʻz taʼsirini koʻrsatmoqda. Mazkur maqolada axborot texnologiyalarining iqtisodiyotga integratsiyalashuvi, raqamli transformatsiya jarayonlari va ular bilan bogʻliq iqtisodiy natijalarni oʻrganishni taqozo etadi. U, shuningdek, Oʻzbekistonning raqamli iqtisodiyotga oʻtish jarayonida yuzaga kelayotgan imkoniyatlar va muammolarni tahlil etadi.
Yoqilg‘i-energetika kompleksi (YEK) global iqtisodiy barqarorlik va o‘sishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu maqolada YEK korxonalarining innovatsion salohiyatini oshirish uchun maqsadli strategiyalar orqali konsepsiya ko‘rib chiqiladi va mavjud tendentsiyalar hamda natijalarni aks ettiruvchi statistik ma’lumotlar bilan qo‘llab-quvvatlanadi.
Ushbu maqolada tijorat banklarida ularning raqobatbardoshligi, samaradorligi va qiymat taklifini oshirish maqsadida moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish strategiyalari koʻrib chiqiladi. Global texnologik rivojlanish va mijozlarning xohish-istaklarining oʻzgarishi bilan ajralib turadigan davrda tijorat banklari oʻzgaruvchan bozor talablariga javob berish uchun innovatsiyalar va moslashish zarurligiga duch kelishmoqda. Maqolada barqaror oʻsishga erishish va mijozlar ehtiyojlarini maksimal darajada qondirish uchun banklarning asosiy strategiyalari aniqlangan. Ushbu strategiyalar orasida raqamli transformatsiya, mahsulot takliflarini kengaytirish, mijozlar tajribasini yaxshilash, moliyaviy xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish, risklarni boshqarish tizimini mustahkamlash, inson kapitalini oshirishga investitsiyalar va barqaror moliyalashtirish amaliyoti mavjud. Ushbu strategiyalarni amalga oshirish tijorat banklariga moliyaviy xizmatlar sohasida yetakchi oʻrinlarni egallashga, biznesning oʻsishini ragʻbatlantirishga va kengroq maqsadlarda iqtisodiy farovonlik va ijtimoiy farovonlikka erishishga yordam beradi.
Ushbu maqola Oʻzbekiston tijorat banklari samaradorligini aniqlashda aktivlar rentabelligi (ROA) koʻrsatkichini tahlil qilishga bagʻishlangan. Banklar samaradorligi moliyaviy tizim barqarorligi va iqtisodiy oʻsish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotda 1999-2023 yillarda mamlakat tijorat banklari faoliyati statistik maʼlumotlar asosida tahlil qilinib, banklarning mulkchilik shakliga qarab samaradorlik darajalari farqlari oʻrganildi. Davlat banklarining ROA koʻrsatkichi xususiy va xorijiy banklarga nisbatan past boʻlishi aniqlangan boʻlsa-da, xususiy banklar eng yuqori darajadagi samaradorlikni namoyish etgan. Bundan tashqari, bank faoliyatidagi beqarorlik va pandemiya taʼsiri samaradorlikka salbiy taʼsir koʻrsatgani qayd etilgan. Tadqiqot natijalari tijorat banklari faoliyatini yaxshilash va resurslardan samarali foydalanish boʻyicha amaliy tavsiyalarni ilgari suradi.
Bugungi kunda barcha sohalarda, xususan to‘qimachilik korxonalarida ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etish eng samarali hisoblanadi. Bozor sharoitida ishlab chiqarishni doimiy ravishda rejalashtirish maqsadga muvofiqdir. Yurtimizda to‘qimachilik sanoatida yuqori hamda barqaror o‘sish sur'atlarini ta'minlash, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va o‘zlashtirish, raqobatbardosh mahsulotlarni ishlab chiqarish va eksport qilish, modernizatsiya qilishning strategik muhim ahamiyatga ega bo‘lgan loyihalarini amalga oshirish hisobiga yuqori texnologiyali yangi ish o‘rinlarini yaratish, korxonalarni texnik va texnologik yangilash, ilg‘or «klaster modeli»ni joriy etishga qaratilgan tarkibiy qayta tashkil etishni yanada chuqurlashtirish bo‘yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Ushbu maqolada to‘qimachilik korxonalariga investisiyalar oqimini samaradorligini oshirish omillari va usullari haqida so‘z yuritiladi hamda tahlil qilinadi.
Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasida barcha sanoat tarmoqlarini jadal rivojlantirish chora-tadbirlariga ko‘ra, har bir tumanda 2 ta faoliyat turi aniq “o‘sish nuqtalari” etib belgilandi. Shu tariqa, Ellikqal’a viloyatida turizm va issiqxona xo‘jaliklari yetakchi tarmoqlar sifatida belgilandi. Bu bejiz emas. Zero, hududdagi tarixiy maskanlar – qal’alar Ellikqal’aning asosiy sayyohlik maskanlaridan biriga aylanishi kutilmoqda. Ulardan 21 ta qasr meʼmoriy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan boʻlib, bugungi kunda xalqaro sayyohlik yoʻnalishiga kiritishga munosib sanaladi. Koronavirus pandemiyasi tufayli sayyohlar oqimi sezilarli darajada kamaygan 2020-yilda hududga ichki turizm yoʻnalishida, Norinjon bobo, Kechirmas ota ziratgohi va Shifo maskani, arxeologik yodgorliklar va boshqa yoʻnalishlarda 40 mingdan ortiq ziyoratchi va sayohatchilar tashrif buyurdi. turistik joylar.
Maqolada islom bank faoliyati, uni iqtisodiyot o‘sishiga ta’siri, an’anaviy banklar bilan farqlari, ishlash prinsiplariga oid adabiyotlar o‘rganilib, ularning natijalari bayon etilgan. O‘zbekiston milliy iqtisodiyotini rivojlantirishda islom banklarini tashkil etish bo‘yicha muammo va yechimlar berildi.
Ушбу мақолада Ўзбекистонда ва Жаҳондаги таркибий ўзгаришларни назарий асослари таҳлил этилган. Шу билан бирга экoнoметpик таxлил натижалаpига кўpа юқopи ва ўpта теxнoлoгияли ва илм таълаб қиладиган таpмoқлаp маҳсулoтининг 2030 йилгача йиллик ўpтача ўсиш суpъати 5,1 фoизни ташкил этиб, ялпи ички маҳсулoт ишлаб чиқаpиш ҳажмининг (1,05110 = 1,64) 1,65 баpoбаpга яқин oшишига oлиб келиши тадқиқ этилган.
Ushbu maqolada sunʼiy intellekt va avtomatlashtirishning iqtisodiyotdagi oʻrni va taʼsiri tahlil qilinadi. Avtomatlashtirish jarayoni va sunʼiy intellekt texnologiyalarining rivojlanishi ishchi kuchining oʻzgarishi va iqtisodiy inqiloblarga olib kelishi mumkin. Biroq bu jarayonlar yangi ish oʻrinlarini yaratish bilan birga ayrim sohalarda ishchilarni yoʻqotishga ham sabab boʻlishi mumkin. Maqolada avtomatlashtirishning iqtisodiy va ijtimoiy jihatlari, ish oʻrinlarining yoʻqolishi va yangi imkoniyatlarning yaratilishi masalalari koʻrib chiqiladi.
Ushbu tadqiqot ishida “O‘zto‘qimachiliksanoat” uyushmasi tarkibidagi korxonalar tomonidan 2018-2023-yillarda ishlab chiqarilgan mahsulotlar hajmi va dinamikasi yoritilgan. Shuningdek “O‘zto‘qimachiliksanoat” uyushmasi tarkibidagi korxonalar bo‘yicha asosiy iqtisodiy ko‘rsatgichlar taqqoslangan. Emperik tadqiqotlar asosida to‘qimachilik korxonalarining eksport geografiyasi yillar va mamlakatlar kesimida tahlil qilingan. Iqtisodiy samaradorlik tushinchasining nazariy masalalari yoritilgan.
Ushbu maqolada tadbirkorlik subyektida strategik innovatsiyalarni boshqarish nazariy jihatlari, kompaniyaning o‘sishini ta’minlash va raqobatbardoshligini oshirish uchun zarur bo‘lgan innovatsion strategiyalarni ishlab chiqish hamda amalga oshirish bo‘yicha keng qamrovli tushunchalar taqdim etilgan. Shuningdek, strategik innovatsiya tushunchasining bir necha olimlarning qarashlari hamda innovatsiyaning yangi qiymat yaratishga ta’siri darajasi ko‘rib chiqilgan. Shu bilan bir qatorda Oslo qo‘llanmasi doirasida innovatsiyalarni tasniflash sxemasi ham tahlil qilingan
Mazkur maqolada O`zbekistonda aholini takror barpo etishning tabiiy harakatini o‘rganish hamda ko‘rsatkichlarini tahlil qilishga ois statistik ma’lumotlar keltirib o‘tilgan. Shuningdek, aholini takror barpo qilishda aholi dinamikasi, tug‘ilish va o‘lim, ayollar va erkaklar soni, mehnatga layoqatlilar qamrovi koeffisienti kabi omillar asosida o‘rganilgan tadqiqot natijalari xususida fikr-mulohazalar bildirib o‘tilgan
Мақолада замонавий ижтимоий-иқтисодий тадқиқотларнинг долзарб йўналишларидан бири – корпоратив бошқарувни ташкил этиш масалалари кўриб чиқилмоқда. Корпоратив бошқарув тизимини такомиллаштириш корхоналар фаолияти самарадорлигини ошириш, уларнинг ташқи молиялаштиришга имкониятларини кенгайтиришга хизмат қилади ва мамлакатимизнинг барқарор иқтисодий ўсишининг шартларидан бири ҳисобланади. Озиқ-овқат саноати корхоналари фаолиятининг жаҳон тажрибаси, бошқарувнинг корпоратив шакли миллий озиқ-овқат маҳсулотлари бозорини кенгайтириш ва йирик хорижий компаниялар экспанциясига қарши чиқиш воситаси эканлигини кўрсатмоқда.
Mazkur maqola Yevropa Ittifoqining "Yashil kelishuv" strategiyasining asosiy yo‘nalishlarini tahlil qiladi. Unda iqtisodiyotni dekarbonizatsiya qilish, qayta tiklanadigan energiya manbalariga o‘tish va ekologik xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar muhokama qilingan. Tahlil natijalariga ko‘ra, Yashil kelishuv iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va ekologik barqarorlikni mustahkamlash imkonini beradi. Shuningdek, strategiyani amalga oshirishdagi muammolar va takliflar keltirib o‘tilgan.
Ushbu maqolada xorijiy investitsiyalarni mamlakat iqtisodoyotiga jalb qilishda obligatsiyalarning rolini va ularning milliy iqtisodiy rivojlanishga ko'rsatadigan ko'p qirrali ta'siri tadqiq qilingan. Obligatsiyalar yirik xorijiy investorlar kapitalini jalb qilish, davlat moliyaviy ekotizimining barqarorlikgini ta’minlash va iqtisodiy o’sish rag’batlantirishning muhim vositasi hisoblanadi. Tadqiqotda davlat va korporativ obligatsiyalarning xalqaro kapitalni jalb qilishdagi ahamiyatni o’rganib, qarzlar bilan bog’liq risklarni kamaytirish va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda moliyaviy manbalarni diversifikatsiya qilishning ahamiyati o’rganilgan.
Мақолада савдо соҳасида кичик бизнесни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш ва ривожлантиришнинг ташкилий-иқтисодий асослари тадқиқ этилади. Ушбу жараёнда маркетинг тадқиқотларининг роли ва аҳамияти, кичик бизнесни ривожлантириш шарт-шароитлари, унга таъсир кўрсатувчи омиллар ўрганилади. Савдо соҳасида кичик бизнесни ривожлантириш, мижозларни сақлаб қолишда франчайзинг ва мерчандайзинг тизимидан фойдаланиш юзасидан таклифлар ишлаб чиқилади. Бу борада мижозга йўналтирилган стратегияга ўтиш бўйича тавсиялар киритилади.
Тадқиқотда тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг иқтисодий ўсиш, янги иш ўринлари яратиш ва технология тарқатишдаги ролини таъкидлаган ҳолда, уларнинг минтақавий номутаносибликларни бартараф этишдаги аҳамияти ёритилган.
Tadqiqotning asosiy maqsadi Turkiyada 2002-2022-yillarda 2002-2022 yillarda uch yillik davrda qabul qilingan inflyatsiyani nishonlash (IT) strategiyasining makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga (haqiqiy inflyatsiya, valyuta kursi va foizlar) ta’sirini o‘rganishdan iborat. stavkalari) va Turkiyadagi iqtisodiy o'sish (real YaIM bo'yicha). Ushbu tadqiqotning ekonometrik va empirik tekshiruvi inflyatsiyani nishonlashning tanlangan makroiqtisodiy o'zgaruvchilarga ta'siriga qaratilgan bo'lib, pul-kredit siyosatidan keyingi davr uchun ma'lumotlardan foydalangan holda chiziqli kvadrat usuli (LSM) regressiyasi yordamida o'tkazildi. Bunday holda, inflyatsiyani maqsadlilashtirishning mustaqil o'zgaruvchisi har bir tanlangan makroiqtisodiy o'zgaruvchiga nisbatan, strategiya amalga oshirilgandan keyingi davr mobaynida ushbu o'zgaruvchilarning o'zgarishiga chiziqli ta'sirini aniqlash uchun to'rt xil modelda alohida baholandi. Empirik natijalar shuni ko'rsatdiki, pul-kredit siyosatini nishonga olgan inflyatsiya inflyatsiya darajasini pasaytirish, real YaIM o'sishini rag'batlantirish orqali iqtisodiyotni rag'batlantirish, valyuta kurslarini barqarorlashtirish va nominal depozit foiz stavkalarini pasaytirish nuqtai nazaridan Turkiyaning makroiqtisodiy ko'rsatkichlariga ta'sir ko'rsatish uchun etarlicha kuchli.
Мақолада иқтисодий барқарорликни таъминлаш масалалари ҳамда иқтисодчи олимлар томонидан ушбу кўрсаткични аниқлаш бўйича ишлаб чиқилган ёндашувлар ўрганилган. Шунингдек, тадқиқ этилган маълумотлар асосида саноат корхоналарида иқтисодий барқарорликни баҳолаш тизими таклиф этилган
