Moliyaviy hisobot xalqaro standartlari bugungi kunda global iqtisodiyotning ajralmas qismiga aylangan. Ularning asosiy maqsadi moliyaviy hisobotlarni ishlab chiqishda yagona yondashuvni taʼminlash, xalqaro miqyosda taqqoslashni osonlashtirish va investorlar uchun shaffoflikni oshirishdir. Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari koʻplab mamlakatlar tomonidan qabul qilingan boʻlib, bu biznes jarayonlarini muvofiqlashtirish, kompaniyalar faoliyatining samaradorligini baholash, va moliyaviy axborotni standartlashtirish uchun katta ahamiyatga ega. Shu bilan birga, hisob tizimining xalqaro standartlarga moslashishi, kompaniyalar uchun nafaqat qonuniy talablarni bajarish, balki biznes jarayonlarida raqobatbardoshlikni oshirish uchun ham muhimdir. Ushbu maqolada, moliyaviy hisobot xalqaro standartlarining hisob tizimidagi integratsiyasi, uning mohiyati va foydalari, shuningdek, joriy qilish jarayoni va xalqaro mamlakatlar tajribasi haqida soʻz yuritiladi.

Mazkur maqolada joriy majburiyatlarning tasnifi va ularni hisobga olish prinsiplariga qaratilgan boʻlib, majburiyatlarni aniq va toʻgʻri hisoblash, ularning moliyaviy hisobotlarda aks ettirilishini taʼminlash orqali moliyaviy axborotning ishonchliligini oshirish zarurligi taʼkidlangan. Joriy majburiyatlar hisobida qoʻllaniladigan zamonaviy usullar va ularning ahamiyati tahlil qilinib, bu jarayonlarni soddalashtirish va natijada moliyaviy tahlilni takomillashtirish yoʻllari koʻrib chiqilgan.

Ushbu ishning mavzusi Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari (IFRS) va Buxgalteriya hisobining milliy standartlari (BHMS) boʻyicha asosiy vositalar hisobini taqqoslashga bagʻishlangan. Asosiy vositalar tashkilotning moliyaviy holatida muhim rol oʻynaydigan eng muhim uzoq muddatli aktivlardir. Tadqiqotda ikki tizim oʻrtasidagi aktivlarni hisobga olish, baholash, oʻlchash, amortizatsiya qilish va hisobdan chiqarish yondashuvlaridagi asosiy farqlar oʻrganiladi. Asosiy vositalarni qayta baholashga, eskirish usullariga, shuningdek taʼmirlash va modernizatsiyaga xarajatlarni hisobga olish yondashuvlariga alohida eʼtibor qaratilgan. Maqolada turli standartlar moliyaviy hisobot va boshqaruv qarorlarini qabul qilishga qanday taʼsir qilishi, shuningdek, bir buxgalteriya tizimidan ikkinchisiga oʻtishda qanday muhim jihatlarni hisobga olish kerakligi tahlil qilinadi. Tadqiqot turli huquqiy va iqtisodiy muhitda ishlaydigan buxgalterlar, moliya mutaxassislari va menejerlar uchun muhim boʻlgan IFRS moslashuvchanligi va cheklovlarini tahlil qilishga qaratilgan.

Ushbu mаqolаdа bugungi kundа dunуo iqtisodiуotining integrаtsiуаlаshuvi jаrауonidа O‘zbekistondа moliуаviу hisobotning xаlqаro stаndаrtlаrigа (MHXS) o‘tishning dolzаrbligi vа аhаmiуаti hаqidа so‘z уuritilgаn. Shuningdek, BHMS аsosidа tuzilgаn moliуаviу hisobotlаrni MHXSgа muvofiq uуg‘unlаshtirish mаsаlаlаri, trаnsformаtsiуа qilish bosqiсhlаri keltirib o‘tilgаn. Hаmdа milliу stаndаrtlаr vа xаlqаro moliуаviу hisobot stаndаrtlаri o‘rtаsidаgi fаrqlаr tаhlil qilingаn.

Maqolada asosiy vositalar hisobini uslubiy va tashkiliy jihatdan takomillashtirish masalalari yoritilgan. Jumladan, asosiy vositalarni BHMS va MHXS asosida tan olish mezonlari, asosiy vositalarning kirimi, turkumlanishi, chiqib ketishi, moliyaviy hisobotlarda asosiy vositalar toʻgʻrisidagi axborotlarni to‘g‘ri yetkazib berish haqida toʻxtalib oʻtilgan.

Ushbu maqolada MHXS bo‘yicha qayta ijaraga olish uchun asosiy vositalarni sotish hisobi tartibi ko‘rsatilgan. Ushbu mavzuni muammosi shundan iboratki, sotib va qayta ijaraga olish masalasi O‘zbekiston amaliyotida hozir qo‘llanilmaydi va bizning amaliyotimizda yangi hisoblanadi. Mualliflar maqolada bu masalani misollar va buxgalterlik yozuvlar bilan batafsil ko‘rsatib chiqqanlar. Keltirilgan jadvallar mualliflar tomonidan ishlab chiqilgan. Moliyaviy holat va Foyda va zararlar va boshqa umumiy daromadlar to‘g‘risidagi hisobotlar qisgartirilgan shaklda xalqaro amaliyotida qo‘llaniladigan shakllardan olingan. Masalani ochib berish uchun buxgalteriya hisobining ikki yoqlama usulidan foydalanilgan. Mualliflarning ilmiy va amaliy hissasi shundan iboratki muammoni o‘zbek sharoitiga moslashtirildi, jadval va hisobot shakllarida buxgalterlarga tanishtirdi.