Ушбу мақолада инвестициявий кўчмас мулкларни бошланғич ва адолатли қийматда баҳолашнинг хусусиятлари ва фарқли жиҳатлари, ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган кўчмас мулкларни инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказиш ёки унинг таркибидан чиқариш ҳолатлари баён қилинган. Шунингдек, мақолада инвестициявий кўчмас мулкнинг фойдаланиш усули ўзгарган тақдирда таркибидаги ўзгаришлар, унинг фойда ва зарарларига таъсири ўрганилган. Ўз эҳтиёжларида фойдаланилаётган, захиралардаги кўчмас мулклар таркибидан инвестициявий кўчмас мулк таркибига ўтказилган ҳамда инвестициявий кўчмас мулкни бошқа категориядаги мулкка ўтказиш жараёнларини бухгалтерия ҳисоби счётларида акс эттириш, уларнинг асосий бухгалтерия ёзувлари ишланмалари корхоналар амалий мисолларида келтирилган. Бундан ташқари мақолада ўз эҳтиёжлари учун фойдаланиладиган инвестициявий кўчмас мулкларнинг адолатли қиймати ва баланс қиймати ўртасидаги фарқ суммаларини ҳисобларда акс эттириш тартиби келтирилган. Ушбу жараёнларни халқаро стандартларга мувофиқ ҳисобга олиш мақсадида бухгалтерия счётларини очиш ва уларни қўллаш тартиблари келтирилган.
Мақолада кўчмас мулк солиғи базаси ва ставкаси билан боғлиқ асосий сиёсий қарорлар, ҳамда, солиқ маъмуриятчилигидаги муҳим функциялар – баҳолаш, ҳисоб-китоб қилиш ва ундирув жараёнлари кўриб чиқилган. Шунингдек, анъанавий кўчмас мулк солиғи (бинолар ва ер участкаларининг баҳоланган қиймати учун йиллик тўланадиган солиқ) ва кўчмас мулк битими бўйича транзакция солиқлари (кўчмас мулк эгалигининг ўзгариши билан солиқ ёки давлат божи (герб тўлови) сифатида ундирилади) турларини ислоҳ қилишга эътибор қаратган ҳолда кўчмас мулк солиғи ислоҳотларини муваффақиятли амалга ошириш ҳамда солиқ маъмуриятчилиги бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган. Илмий адабиётларни таҳлил қилиш ҳамда халқаро тажрибага асосланган ҳолда берилган таклифлар асосида Ўзбекистонда кўчмас мулк солиқларини ислоҳ қилишнинг амалий жиҳатлари бўйича батафсил тавсиялар берилган.
This article discusses the macroeconomic aspects of leasing investment as a mechanism of modernization of reproduction of the real sector of the economy, as well as its development in the conditions of transformation of the national economy.
Ushbu maqolada inflyatsiyaning aholining xarid qobiliyatiga ta'siri, shuningdek, bu jarayonning turli ijtimoiy guruhlarning uy xo'jaliklari uchun oqibatlari ko'rib chiqiladi. Mavjud adabiyotlar tahlili va o‘zimizning tadqiqotimiz asosida inflyatsiyaning asosiy sabablari, uning fuqarolarning real daromadlariga ta’siri va iste’mol shakllarining o‘zgarishi aniqlandi. Maqolada, shuningdek, inflyatsiyaning salbiy oqibatlaridan davlat tomonidan ham, individual darajada ham himoya qilish choralari taklif etiladi. Tadqiqot natijalari inflyatsiya mexanizmlarini va uning uy xo'jaliklari iqtisodiyotiga ta'sirini tushunish muhimligini ta'kidlaydi, shuningdek, inflyatsiya jarayonlari bilan bog'liq risklarni minimallashtirishga yordam beradigan strategiyalarni amalga oshirishni tavsiya qiladi.
Ushbu maqolada ko‘chmas mulklarning iqtisodiy ahamiyati ko‘rsatilib, ko‘chmas mulklarni bozor narxiga yaqin narxlarda baholash uning raqobatbardoshligini oshirishi, soliq solish bazasini belgilashda muhim ahamiyatga ega ekanligi tahliliy asoslanib, tegishli tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Tadqiqotning asosiy maqsadi Turkiyada 2002-2022-yillarda 2002-2022 yillarda uch yillik davrda qabul qilingan inflyatsiyani nishonlash (IT) strategiyasining makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga (haqiqiy inflyatsiya, valyuta kursi va foizlar) ta’sirini o‘rganishdan iborat. stavkalari) va Turkiyadagi iqtisodiy o'sish (real YaIM bo'yicha). Ushbu tadqiqotning ekonometrik va empirik tekshiruvi inflyatsiyani nishonlashning tanlangan makroiqtisodiy o'zgaruvchilarga ta'siriga qaratilgan bo'lib, pul-kredit siyosatidan keyingi davr uchun ma'lumotlardan foydalangan holda chiziqli kvadrat usuli (LSM) regressiyasi yordamida o'tkazildi. Bunday holda, inflyatsiyani maqsadlilashtirishning mustaqil o'zgaruvchisi har bir tanlangan makroiqtisodiy o'zgaruvchiga nisbatan, strategiya amalga oshirilgandan keyingi davr mobaynida ushbu o'zgaruvchilarning o'zgarishiga chiziqli ta'sirini aniqlash uchun to'rt xil modelda alohida baholandi. Empirik natijalar shuni ko'rsatdiki, pul-kredit siyosatini nishonga olgan inflyatsiya inflyatsiya darajasini pasaytirish, real YaIM o'sishini rag'batlantirish orqali iqtisodiyotni rag'batlantirish, valyuta kurslarini barqarorlashtirish va nominal depozit foiz stavkalarini pasaytirish nuqtai nazaridan Turkiyaning makroiqtisodiy ko'rsatkichlariga ta'sir ko'rsatish uchun etarlicha kuchli.
Мақолада солиқ солиш жараёнида кўчмас мулкни баҳолашнинг асосий ўрни кўриб чиқилади. Солиқларни ҳисоблаш учун асос бўлган кўчмас мулк объектлари қийматини аниқлашда қўлланиладиган усул ва ёндашувлар батафсил таҳлил қилинган. Индивидуал ва оммавий баҳолаш ўртасидаги фарқлар, уларнинг ахборот ҳажми ва сифатига боғлиқ ҳолда қўлланилиши, шунингдек, ушбу ёндашувларнинг солиқ мажбуриятларининг аниқлигига таъсири муҳокама қилинади.
Шунингдек, мақолада баҳолаш усуллари ва қўллаш билан боғлиқ муаммо ҳамда қарашлар ўрганилиб, солиқ тизимининг адолатлилиги ва самарадорлигини таъминлаш учун ишончли, долзарб маълумотларнинг муҳимлиги таъкидланган. Солиқ тизимини молиялаштириш ва бу жараёнда маҳаллий бюджетларнинг ўрни масалаларига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Тадқиқот кўчмас мулкни баҳолаш ва солиқни тартибга солиш ўртасидаги ўзаро боғлиқликни такомиллаштиришга, шунингдек, уларнинг шаффофлиги ва адолатлилигини ошириш учун жараёнларни оптималлаштиришнинг мумкин бўлган йўлларини аниқлашга қаратилган.
Ushbu maqolada ko‘chmas mulkning iqtisodiy ahamiyati, ko‘chmas mulkni soliqqa tortish mulkning raqobatbardoshligini oshirishi va soliq solinadigan bazani belgilashda muhim o‘rin tutayotgani tahlillar asosida ochib berilgan va tegishli tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Maqolada O‘zbekiston respublikasining janubiy mintaqasi Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlari tabiiy xom-ashyo resurslari-investitsiyalarni jalb qilish omili sifatida o’rganilgan, investitsiyalarni jalb qilish, investitsiya imkoniyatlarini tahlil qilingan hamda tegishli xulosalar keltirilgan. Mintaqalarda tabiiy, yer, suv, mehnat resurslardan samarali foydalanilgan holda innovatsion ishlab chiqarishni tashkil etish, ixtisoslashgan tarmoqlarga investitsiyalarni diversifikatsiyalash va uni oʼzaro kooperatsiya aloqalari asosida muvozanatli rivojlantirish strategik rejalashtirishga moslashtirilgan yondashuvni taqozo etadi. Oʻzbekistonga xos boʻlgan nazariy asoslar, metodologik yondashuvlar va real amaliyotlarni tahlil qilib, ushbu maqola mamlakat mintaqalarida iqtisodiy oʻsishni va barqaror rivojlanishni ragʻbatlantirish uchun strategik rejalashtirishdan qanday samarali foydalanish mumkinligi haqida tushuncha beradi
Ushbu maqolada hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini tahlil qilishda raqamli texnologiyalardan foydalanishning nazariy va amaliy jihatlari o‘rganiladi. GAT texnologiyalari yordamida Namangan viloyatining ijtimoiy rivojlanish ko‘rsatkichlari tendentsiyalari va dinamikasi tahlil qilindi.
Jahon iqtisodiyoti taraqqiyotining hozirgi bosqichida hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan barqaror holda rivojlantirishga yordam beruvchi iqtisodiy siyosat xususiyatlarini ishlab chiqish va ularni real hayotga tubdan tatbiq etish kun sayin muhim ahamiyat kasb etib bormoqda. Iqtisodiyot tarmoq va sohalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish imkoniyatlarini oshirish, sanoat korxonalarini modernizatsiya qilish, ishlab chiqarishga ilg‘or xorijiy texnika va texnologiyalarni joriy etish ko‘p jihatdan maxsus iqtisodiy hududlar, shu jumladan kichik sanoat zonalarini tashkil qilish bilan uzviy bog‘liq. Shundan kelib chiqqan holda, tanlangan tadqiqot mavzusi bugungi kun uchun dolzarb ahamiyat kasb etadi.
Bozor sharoitida kichik va O‘rta korxonalarning (ko‘k) asosiy iqtisodiy vazifasi mahsulot bozorlarida ularning ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi sohasida raqobatbardoshlikni ta'minlashdir. Bundan tashqari, uzoq muddatli iqtisodiy rivojlanish moliya bozorlarida raqobatbardoshlikning etarli darajasini, ya'ni operatsion va investitsiya faoliyatini moliyalashtirishning tashqi manbalaridan foydalanish uchun maqbul shartlarni talab qiladi. Ushbu muammoni hal qilish katta miqdordagi moliyaviy va moddiy resurslarni talab qiladigan yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirmasdan mumkin emas. Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotining ko‘plab tarmoqlarida moddiy-texnik bazani yangilash va rivojlantirishga qaratilgan investitsiya faoliyatini moliyalashtirish hajmiga bo‘lgan real ehtiyoj va o‘z moliyaviy resurslarining mavjud manbalari o‘rtasida ziddiyat mavjud. Ushbu vaziyatning sabablaridan biri zamonaviy uslubiy tamoyillarga asoslangan va ko‘kdan moliyaviy menejmentning eng yangi texnologiyalari va vositalaridan foydalanadigan moliyaviy va investitsiya faoliyatini samarali boshqarish tizimining yo‘qligi. Bularning barchasi korxonalarning amaldagi moliyaviy-iqtisodiy sharoitlariga mos keladigan investitsiya faoliyatini boshqarishda yangi uslubiy yondashuvlarni ilmiy asoslashning dolzarbligini oldindan belgilab beradi.
Ushbu maqolada tadqiqot obyekti qilib Oʻzbekistonda faoliyat yuritayotgan 5 ta real sektor korxonasi, yaʼni “Kvarts” Aj (KVTS), “Qizilqumsement” AJ (QZSM), “Qoʻqon mexanika zavodi” AJ (KUMZ), “Oʻzbekiston metallurgiya kombinati” AJ (UZMK), “Olmaliq kon-metallurgiya kombinati” AJ (AGMK) olingan. Tahlil amalga oshirishda aksiyadorlik jamiyatlari va fond indeksining 2017-yildan to 2024 yillardagi fond bozoridagi faoliyati olingan. Pandemiya davridagi keskin oʻzgarishlar tadqiqot aniqlik darajasini pasaytirmasligi uchun uchun tadqiqot davrini pandemiyadan oldingi, pandemiya davri va pandemiyadan keyingi davrlarga ajratilgan holda oʻrganildi. Investitsiya portfeli moliyaviy risklarini baholashda Sortino koeffitsiyentidan foydalanildi, ushbu koeffitsiyentni qoʻllashning afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilindi.
Мақолада жисмоний шахслар учун солиқ солинадиган базани белгилашдаги услубий муаммоларни кўриб чиқилади. Ҳуқуқий базаларни, даромадларни таснифлаш, чегирмалар ва риоя қилишни таҳлил қилиб, солиқ органлари дуч келадиган мураккабликларни ўрганади. Халқаро стандартларнинг қиёсий таҳлили ва келажакдаги тенденцияларга назар ташлаш сиёсатчилар ва солиқ мутахассислари учун қимматли тушунчаларни беради. Ушбу муаммоларни тушуниш адолатли ва самарали индивидуал солиқ тизимини ривожлантириш доирасида иқтисодчи олимларнинг тадқиқотлари ўрганилиб, хулоса ва таклифлар шакллантирилди.
Ривожланган мамлакатларда кредит механизмини амалий асосларини такомиллаштириш орқали тижорат банкларининг иқтисодиётни реал секторини ривожлантиришдаги ролини ошириш, кредитлардан фойдаланиш самарадорлигини таъминлаш, банкларнинг кредитлаш фаолиятини инновациялар асосида ривожлантириш таъминланмоқда. Ушбу мақолада кредит механизмининг амалий асосларини такомиллаштириш билан боғлиқ бўлган долзарб муаммолар аниқланган ва улани ҳал қилишга қаратилган илмий таклифлар ишлаб чиқилган.
Maqolada yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan jismoniy shaxslar yoritib berilgan. Jismoniy shaxslar daromadlarini soliqqa tortish budjetlar daromadlarini shakllantirishdagi ahamiyatini oshirish yuzasidan tartib va amaliy tavsiyalar taklif etildi. Bundan tashqari, Yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan shaxslarni soliqqa tortishning amaldagi holati bo‘yicha tadqiqot olib borilgan bo‘lib, mavzu doirasida iqtisodchi olimlarning tadqiqotlari o‘rganilib, xulosa va takliflar shakllantirildi.
Maqolada soliq ma’muriyatchiligi metodologiyasi har qanday soliq tizimining muhim jihati bo‘lib, uni doimiy ravishda takomillashtirish soliqlarning samarali undirilishi, ularga rioya etilishi va adolatliligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Ushbu мақолада soliq ma'muriyatchiligi metodologiyasida duch keladigan asosiy muammolarni ko'rib chiqadi va takomillashtirish strategiyasini taklif qiladi. Ushbu muammolarni hal qilish uchun soliq ma'muriyatchiligi metodologiyasini takomillashtirish bo'yicha bir qancha strategiyalar taklif etiladi. Mazkur muammolarni hal qilish va taklif qilingan strategiyalarni amalga oshirish orqali soliq ma'muriyatlari ularning samaradorligini oshirishi, ixtiyoriy rioya etilishini rag'batlantirishi va daromadlarni yig'ishni optimallashtirishi mumkin. Soliq ma'muriyatchiligining takomillashtirilgan metodologiyasi iqtisodiy o'sishni va barqaror rivojlanishni qo'llab-quvvatlovchi adolatli va samarali soliq tizimini yaratishga yordam beradi.
Мазкур мaқoлaдa Янги Ўзбекистоннинг иқтисодий pивoжлaниш даврида, xизмaт кўpсaтиш сoҳaнининг ўзига хос аҳамияти, ривожланиш истиқболлари ва тенденциялари ўрганилган. Шунингдек, хизмaт кўpсaтиш соҳасининг миллий иқтисoдиётдaги ўрни ва ушбу соҳани ривожлантириш орқали янги иш ўринларини яратиш, aҳoли бандлигини ва даромадларини ошириш йўллари статистик тaҳлил қилингaн.
Ушбу мақолада тўлов соҳасини рақамлаштириш вақтнинг ҳақиқий эҳтиёжига айланди, чунки рақамли дунёдаги ҳаёт молиявий жараёнларга турли талабларни қўяди, бу инновацион технологиялар, шу жумладан тарқатилган регистрлар ва ақлли шартномалар қондириш учун мўлжалланганлигидир.
Мақолада мулкий солиққа тортишнинг макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсирини моделлаштириш масалалари тадқиқ этилган. Мулкий солиқларни моделлаштиришнинг ўзига хос хусусиятлари, солиқ салоҳиятини баҳолаш усуллари ва уларнинг афзалликлари ҳамда камчиликлари таҳлил қилинган. Мулкий солиқларнинг ролини кўриб чиқиш бўйича хорижий тажриба ўрганилган ва уч гуруҳга бўлинган ёндашувлар тизимлаштирилган. Мулкий солиқнинг макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсири бўйича тадқиқотлар натижалари асосида таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
Мақолада иқтисодиётда солиқ юки кўрсаткичининг аҳамияти, уни белгилаш муаммолари, иқтисодиётда солиқ юкининг оптимал даражаларини белгилаш бўйича маҳаллий ва хорижий олимларнинг турли қаршлари назарий жиҳатдан ўрганилган ҳамда илмий хулоса ва таклифлар шакллантирилган, шунингдек, юридик ва жисмоний шахсларда солиқ юкини ҳисоблаш йўналишлари назарда тутилган.
