Мақолада иқтисодиёт эркинлашувининг ҳозирги босқичида акцизости товарларни солиққа тортиш амалиётини бошқариш зарурлиги, моҳияти ва омиллари, мақсади, вазифалари ва муаммолари тадқиқ этилган. Мамлакатнинг ривожланишида акцизости товарларни солиққа тортиш амалиётини бошқариш самарали тадбирларига креатив ёндашувларнинг ўзига хос хусусиятлари илмий асослаб берилган ва солиққа тортиш амалиётини такомиллаштириш имкониятлари тадқиқ этилиб, тавсиялар ишлаб чиқилган.
Мазкур мақолада Ўзбекистон Республикасида ер қаъридан фойдаланувчиларга солиқ солишни тартибига солиш, солиқ ва бошқа тўловлар йиғилувчанлигининг зарур даражасини таъминлаш, солиқ тўловчиларнинг солиқ маъмуриятчилигини амалга ошириш ҳамда солиқ мажбуриятларини бажариш бўйича ўзаро ҳамкорлик асосида сервис-техник хизмат кўрсатилишини тубдан такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ер қаъри бўйича тадбиркорларни солиққа тортиш мураккаб ва қийин соҳа бўлиб, диққат билан кўриб чиқиш ва такомиллаштиришни талаб қилади. Ер қаъри бўйича тадбиркорларни солиққа тортиш билан боғлиқ масалаларнинг умумий кўринишини тақдим этади ва такомиллаштиришнинг потенциал йўналишларини таклиф қилади. Ер қаъри тадбиркорларини солиққа тортиш чуқур кўриб чиқиш ва такомиллаштиришни талаб қиладиган мураккаб масаладир. Солиқ режими, шаффофлик, солиқ маъмуриятчилиги ва солиқ имтиёзлари билан боғлиқ масалаларни ҳал этиш орқали ер ости бойликлари тадбиркорлари учун янада қулай ва қулай муҳит яратиш, инвестициялар, иқтисодий ўсиш ва соҳани барқарор ривожлантиришга кўмаклашиш мумкин.
Мазкур мақолада жисмоний шахсларнинг мол-мулкига солиқ солиш механизмини такомиллаштириш кўриб чиқилган. Жисмоний шахсларнинг мол-мулк солиғи ривожланган давлатларда маҳаллий бюджет солиқ тушумларидаги улуши сезиларли даражадалиги билан муҳим аҳмият касб этади. Жисмоний шахслар мол-мулкини солиққа тортиш механизимини такомиллаштиришда бу солиқнинг нафақат фискал инструмент сифатида, балки ижтимоий тенгликни таъминлашдаги муҳим инструменти сифатида қараш лозимдир. Амалга оширилган таҳлил натижасида жисмоний шахслар мол-мулк солиғини такомилаштириш бўйича тегишли хулосалар шакллантирилган.
Ушбу мақолада кичик ва ўрта бизнес субъектлари солиққа тортишни такомиллаштириш билан боғлиқ масалалар кўриб чиқилади. Кичик ва ўрта бизнес иқтисодий ўсишни рағбатлантириш, инновацияларни рағбатлантириш ва бандлик имкониятларини яратишда муҳим рол ўйнайди. Бироқ, солиққа тортиш нуқтаи назаридан кичик ва ўрта бизнес дуч келадиган асосий муаммоларни аниқлаш ва уларнинг солиқ мажбуриятларини яхшилаш ва солиқ юкини енгиллаштириш учун потенциал ечимларни таклиф қилишга қаратилган. Мазкур муаммоларни ҳал этишда ҳам маҳаллий, ҳам халқаро тажриба ҳисобга олинган. Ушбу тадқиқот натижалари сиёсатчиларга, солиқ органларига ва бизнес эгаларига кичик ва ўрта бизнес учун солиққа тортиш тизимини такомиллаштириш бўйича самарали стратегияларни ишлаб чиқишда маълумот бериши мумкин, бу эса уларнинг ўсишига ёрдам беради ва умумий иқтисодий ривожланишга ҳисса қўшади. Чунки бу солиқ ёрдамида корхоналарнинг солиқ солиш мақсадида фаолият натижасидан бўйича хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Мақолада иқтисодиёт норасмий секторининг моҳияти ва таркибий элементлари ёритилиб, норасмий иқтисодиёт категориясининг мазмуни солиққа жалб қилиш нуқтаи назаридан очиб берилган. Мавзуга доир назарий адабиётларни шарҳлаш, халқаро амалиёт ҳамда Ўзбекистондаги ҳолат таҳлили асосида норасмий иқтисодиётни жиловлаш ва кўламини қисқартиришда солиққа тортиш механизмларидан самарали фойдаланишга қаратилган таклифлар ва амалий тавсиялар шакллантирилган.
Мақолада Янги Ўзбекистон солиқ амалиётида қўшилган қийматни солиққа тортишнинг самарали механизмини яратишнинг зарурлиги, вазифалари, тизимли муаммолари ва уларни ҳал этиш масалалари тадқиқ этилган. Мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланиш истиқболларида солиқ механизмининг назарий ва услубий мазмунини асослашга муаллифнинг ёндашуви таклиф этилди ва бу солиқнинг муҳим хусусиятларини, унинг қиймати ва омил хусусиятини ва давлат солиқ механизмининг кўп даражали тузилишини аниқлаш имконини берди. Ўзбекистон Республикаси солиқ тизимида қўшилган қийматни солиққа тортишнинг самарали механизмини яратиш имкониятлари тадқиқ этилган ҳамда тавсиялар ишлаб чиқилган.
Ушбу мақола Ўзбекистон шароитида рақамли молиявий активларни солиққа тортиш билан боғлиқ муаммолар ва имкониятларни танқидий кўриб чиқади. Норматив-ҳуқуқий база доирасидаги мавжуд муаммоларга эътибор қаратган ҳолда, у активларнинг аниқ таснифи йўқлиги, криптовалюталар учун ноаниқ солиқ режими, дастлабки танга таклифлари (ICO) учун етарли қоидаларнинг йўқлиги, халқаро ҳамкорликнинг чекланганлиги ва ҳисобот бериш механизмларининг етарли эмаслиги каби масалаларни ўрганади. Мақолада ушбу муаммоларни бартараф этиш ва янада мослашувчан ва самарали солиққа тортиш тизимини яратишга қаратилган Ўзбекистон шароитига мослаштирилган илмий асосланган тавсиялар тўплами таклиф этилади. Мақола ушбу муаммоларни ҳал қилиш орқали солиқ органлари ва Ўзбекистонда ривожланаётган рақамли молиявий экотизимни бошқараётган манфаатдор томонлар учун қимматли тушунчаларни тақдим этишга қаратилган.
Ushbu maqolada mamlakatimizda soliqqa tortish tizimini takomillashtirishning muhim jihatlari, soliqqa tortishda xorijiy mamlakatlar tajribasi shu bilan birga xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, g‘oyalari o‘rganildi. Soliqqa tortish borasida xorij tajribalari tahlil qilinib, amaliyotga qo‘llash mumkin bo‘lgan yo‘nalishlar taklifi keltirib o‘tildi.
Maqolada turizm sohasining iqtisodiyotdagi o'rni ko'rib chiqiladi, uning o'sish, ish o'rinlari yaratish va infratuzilmani rivojlantirish haydovchisi sifatida ahamiyatini ta'kidlaydi. Turizmning YAIM va ijtimoiy farovonlikka qo'shgan hissasini ko'rsatadigan asosiy iqtisodiy ko'rsatkichlar tahlil qilinadi. Turistik faoliyatni soliqqa tortishning nazariy kontseptual asoslariga alohida e'tibor qaratilmoqda. Mavjud soliq rejimlari, ularning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek soliq siyosatining turizm sohasini rivojlantirishga ta'siri muhokama qilinadi. Muallif sayyohlik kompaniyalari uchun soliq yukini optimallashtirish bo'yicha tavsiyalar beradi, bu esa sanoatning raqobatbardoshligini oshirishga yordam beradi. Maqola iqtisodiy va ijtimoiy jihatlarni hisobga olgan holda turizmni soliqqa tortishga kompleks yondashuv zarurligi to'g'risida xulosalar bilan yakunlanadi.
Мақолада иқтисодиёт норасмий секторининг моҳияти ва таркибий элементлари ёритилиб, норасмий иқтисодиёт категориясининг мазмуни солиққа жалб қилиш нуқтаи назаридан очиб берилган. Мавзуга доир назарий адабиётларни шарҳлаш, халқаро амалиёт ҳамда Ўзбекистондаги ҳолат таҳлили асосида норасмий иқтисодиётни жиловлаш ва кўламини қисқартиришда солиққа тортиш механизмларидан самарали фойдаланишга қаратилган таклифлар ва амалий тавсиялар шакллантирилган.
Мақолада давлат бюджетини шакллантиришда солиқларнинг ўрнига доир назарий ёндашулар кўриб чиқилган, солиққа тортишда тўғри солиқларнинг нисбатини аниқлаш муаммосига эътибор қаратилган. Уларнинг оптимал нисбатини аниқлаш мақсадида қиёсий таҳлил қилинган. Чунки бу солиқ корхоналарнинг солиқ солиш мақсадида ижобий фаолият натижасидан бўйича хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Мақолада солиқ солиш жараёнида кўчмас мулкни баҳолашнинг асосий ўрни кўриб чиқилади. Солиқларни ҳисоблаш учун асос бўлган кўчмас мулк объектлари қийматини аниқлашда қўлланиладиган усул ва ёндашувлар батафсил таҳлил қилинган. Индивидуал ва оммавий баҳолаш ўртасидаги фарқлар, уларнинг ахборот ҳажми ва сифатига боғлиқ ҳолда қўлланилиши, шунингдек, ушбу ёндашувларнинг солиқ мажбуриятларининг аниқлигига таъсири муҳокама қилинади.
Шунингдек, мақолада баҳолаш усуллари ва қўллаш билан боғлиқ муаммо ҳамда қарашлар ўрганилиб, солиқ тизимининг адолатлилиги ва самарадорлигини таъминлаш учун ишончли, долзарб маълумотларнинг муҳимлиги таъкидланган. Солиқ тизимини молиялаштириш ва бу жараёнда маҳаллий бюджетларнинг ўрни масалаларига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Тадқиқот кўчмас мулкни баҳолаш ва солиқни тартибга солиш ўртасидаги ўзаро боғлиқликни такомиллаштиришга, шунингдек, уларнинг шаффофлиги ва адолатлилигини ошириш учун жараёнларни оптималлаштиришнинг мумкин бўлган йўлларини аниқлашга қаратилган.
Мазкур мақолада мамлакатимизда табиий бойликларни солиққа тортишнинг илғор хориж давлатлар тажрибалари ўрганилган ҳолда уларни солиқ тортишни тартибига солиш, солиқ ва бошқа мажбурий тўловлар йиғилувчанлигининг зарур даражасини таъминлаш, солиқ тўловчиларнинг солиқ маъмуриятчилигини амалга ошириш ҳамда солиқ мажбуриятларини бажариш бўйича ўзаро ҳамкорлик асосида сервис-техник хизмат кўрсатилишини тубдан такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Maqolada yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan jismoniy shaxslar yoritib berilgan. Jismoniy shaxslar daromadlarini soliqqa tortish budjetlar daromadlarini shakllantirishdagi ahamiyatini oshirish yuzasidan tartib va amaliy tavsiyalar taklif etildi. Bundan tashqari, Yakka tartibdagi tadbirkorlar va oʻzini oʻzi band qilgan shaxslarni soliqqa tortishning amaldagi holati bo‘yicha tadqiqot olib borilgan bo‘lib, mavzu doirasida iqtisodchi olimlarning tadqiqotlari o‘rganilib, xulosa va takliflar shakllantirildi.
Мақолада молиявий ҳисобот сифатини оширишда солиққа тортиш, мустақил аудит ва ички назоратнинг ўрни муҳим эканлиги асослантирилиб, мақола якунида хулоса шакллантирилган.
Mazkur maqolada qazib olingan tabiiy gaz, neft va gaz kondensatini qayta ishlashni amalga oshirgan hollarda soliq bazasi ushbu foydali qazilmalardan olingan mahsulotlarni realizatsiya qilish hamda kengaytirish, neft-gaz, yoqilgʻi energetika sanoati sohasidagi yirik soliq toʻlovchilarda soliq nazoratini samarali tashkil etish masalalari hamda soliqqa tortish muammosini bartaraf etish boʻyicha ilmiy taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Мақолада жисмоний шахсларни солиққа тортиш ҳар қандай солиқ тизимининг муҳим жиҳати ҳисобланади, чунки у фуқароларнинг молиявий фаровонлигига бевосита таъсир қилади ва ҳукуматлар даромадларини йиғишда муҳим рол ўйнайди. Самарали ва адолатли солиқ тизимини таъминлаш учун жисмоний шахсларни солиққа тортиш билан боғлиқ бир қанча қийинчилик ва муаммолар мавжуд. Мазкур мақола жисмоний шахсларни солиққа тортиш билан боғлиқ асосий масалаларни ўрганади, солиқдан бўйин товлаш ва юқори даромадли шахслар томонидан қўлланиладиган солиқни режалаштириш стратегиялари кўриб чиқилади. Турли мамлакатлар тажрибаси ва тегишли адабиётларни ўрганиб, жисмоний шахслар учун янада самарали ва адолатли солиқ тизимига эришиш бўйича тушунча ва таклифларни тақдим этади.
Maqolada Qozog'iston tadbirkorlik sub'ektlarini qo'llab-quvvatlash bo'yicha davlat chora-tadbirlarini har tomonlama tahlil qilish asosida kichik va o'rta tadbirkorlik sub'ektlarining (KO'T) hozirgi holati, ularning o'sishi va rivojlanishini cheklaydigan asosiy to'siqlar ko'rib chiqilgan. Kreditlash, soliqqa tortish va axborot resurslaridan foydalanish muammolariga alohida e'tibor qaratilgan. Mualliflar tomonidan Qozog'iston hukumati tomonidan milliy dasturlar va tashabbuslar orqali amalga oshirilgan samarali strategiyalarni o'rganilgan va ularning samaradorligini mavjud empirik ma'lumotlar asosida baholangan. Shuningdek, eng muvaffaqiyatli rag'batlantirish mexanizmlarini aniqlash uchun xalqaro tajriba tahlili ham o'tkazilgan. Tadqiqot ishida institutsional muhitni yaxshilash va KO'Bni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlarini qo'llab-quvvatlashning kompleks tizimini ishlab chiqish bo'yicha aniq tavsiyalar berilgan. Korxonalarning innovatsion faoliyat uchun qulay shart-sharoitlar yaratish va eksport salohiyatini oshirishning ahamiyati muhokama qilingan. Hulosa qismi barqaror ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga erishish uchun davlat darajasida strategik rejalashtirishga bag'ishlangan.
Maqolada soliq yukini baholash bo’yicha olimlarning turli fikr va qarashlari nazariy jihatdan o’rganilib, muallif tomonidan soliq yuki ko’rsatkichi, jismoniy shaxslarni soliqqa tortish amaliyoti va tartibi, uning amaldagi holati tahlil qilingan hamda soliq to’lovchilarning soliq yuki darajasini baholash va taqsimlash bo’yicha ilmiy xulosa va takliflar ishlab chiqilgan.
Мақола тижорат банкларини солиққа тортишнинг хориж тажрибасига бағишланган бўлиб, тадқиқот доирасида хорижлик ва маҳаллий олимларнинг тадқиқотлари ўрганилган. Шунингдек, хорижий мамлакатлар томонидан амалга оширилган солиқ сиёсати ва ундан олинадиган сабоқларнинг қиёсий таҳлили келтирилган ҳамда якунида хулоса шакллантирилган.