Ушбу мақолада фонд бозорини индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор капиталлашуви, иккиламчи қимматли қоғозлар бозоридаги битимлар сони ва иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси таъсирини баҳолашда авторегрессив тақсимланган лаг (ARDL) модели тадим этилган. Шу билан бирга, фонд бозори индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси ўзгариши ўртасида узоқ ва қисқа муддат боғланишлари эконометрик таҳлил асосида баён қилинган.
Мақолада Ўзбекистон Республикасида меҳнат бозори ва таълим хизматлари бозорининг ҳозирги тенденциялари ҳақида маълумотлар келтирилган. Республикада таълим ривожланишининг демографик жиҳатлари ва юқори малакали ишчи кучига бўлган талабнинг ортиб бориши кўриб чиқилади. Ўзбекистонда замонавий таълим хизматлари бозори ва меҳнат бозори талаблари ўртасидаги мавжуд тафовутни бартараф этиш бўйича баъзи фикрлар баён этилган. Муаллиф томонидан меҳнат бозори ва таълим хизматлари фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари таҳлил қилинган. Ўзбекистон меҳнат бозорини ўрганишда унга таъсир этувчи омилларнинг таъсири назарий жиҳатдан асослаб берилган. Уларнинг амалда намоён бўлиши меҳнат бозори ва таълим хизматлари бозоридаги демографик жараёнлар нуқтаи назарида намоён бўлади. Таҳлилий натижалар асосида умумий хулосалар, назарий ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган
Mazkur maqolada kapital bozori ishtirokchilarining yashil iqtisodiyotga o‘tishdagi rolini o‘rganishda yashil iqtisodiyotga o‘tishda kapital bozorining o‘rni, yashil moliyaviy instrumentlarning ahamiyati va turlari bo‘yicha yondashuvlari o‘rganilgan. Yashil investorlarning kapital bozoridagi roli, kapital bozori ishtirokchilarining yashil iqtisodiyotga o‘tishdagi funksiyalari va yashil obligatsiyalar turlarining xalqaro yashil obligatsiyalar bozoridagi ulushi tahlil qilingan. Amalga oshirilgan tahlillar asosida tegishli xulosalar berilgan.
Ushbu maqolada xalqaro valyuta bozori rivojlanishining jahon moliya arxitekturasiga ta'sirini o'rganib chiqildi. Tadqiqot davomida turli jihatlar, jumladan, xalqaro moliya bozoridan kapital jalb qilishning iqtisodiy mohiyati, nazariy va huquqiy asoslari, kapital jalb etishning hozirgi holati tahlili, adabiyotlar tahlili, tadqiqot loyihasi o‘rganildi. Tadqiqot natijasida xalqaro valyuta bozorining rivojlanishi bilan bog'liq muammolar va imkoniyatlarni yoritib berdi. U yanada samarali va barqaror valyuta bozorini rivojlantirish uchun mustahkam me'yoriy-huquqiy bazalar, bozor shaffofligini oshirish, risklarni boshqarish amaliyotini takomillashtirish va investorlarni himoya qilish choralarini kuchaytirish zarurligini aniqlandi.
O‘zbekistonda milliy kapital bozori mamlakatda iqtisodiyotni yanada liberallashtirish va modernizatsiya qilish bo‘yicha olib borilayotgan keng ko‘lamli sa’y-harakatlar doirasida sezilarli o‘zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Ushbu maqolada O‘zbekiston kapital bozorining bugungi holatiga chuqur baho berilgan, u duch kelayotgan muammolar va rivojlanish istiqbollari tahlil qilingan. Tahlil amaldagi strategiyalar samaradorligini baholash va keyingi takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berish uchun so'nggi islohotlar, qonunchilikdagi o'zgarishlar va bozor tendentsiyalariga tayanadi. Natijalar O‘zbekistonda dinamik va barqaror kapital bozorini yaratishda izchil me’yoriy-huquqiy baza, bozor shaffofligini oshirish va investorlarning ishonchini oshirish muhimligini ta’kidlaydi.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston fond bozori va fond bozorida faoliyat yuritayotgan investorlar uchun investitsiya portifelini tanlashda qimmatli qogʻozlarni CAPM modeli va boshqa koʻrsatgichlar asosida tahlil qilingan. Bunday tashqari, Oʻzbekiston fond bozorini rivojlanish istiqbollari, muammolari va ularning yechimlari atroflicha tadqiq etilgan. Investitsion portfel tahlili kapital bozorida investitsiya portfellarining samaradorligini baholash uchun qo'llaniladigan muhim vositadir. Ushbu tahlil portfeldagi aktsiyalar va boshqa moliyaviy vositalar kabi turli aktivlarni baholashni o'z ichiga oladi. Shuniningdek, maqolada investitsiyalarining riskini va daromadliligini baholash va daromadlarini maksimal darajada oshirish uchun investorlarga zarur tahlillar tadqiq etilgan.
Maqolada rivojlanayotgan fond bozorining mazmuni, uning faoliyat qilishining o‘ziga xos xususiyatlari hamda uning mamlakatlarning iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlari bilan bog’liqligi o‘rganilgan, O‘zbekiston Respublikasida fond bozorining amal qilish mexanizmlarini takomillashtirishga qaratilgan tavsiyalar o‘z aksini topgan.
Ушбу тадқиқотда 2024 йил июнь ойида тасдиқланган қимматли қоғозлардан даромадлар тўловларининг янги тартиби Ўзбекистон Республикасининг қимматли қоғозлар бозори ликвидлигига қандай таъсир кўрсатиши кўриб чиқилади. 2024 йилнинг биринчи ярим йиллиги ва август ойидаги биржа фаолияти маълумотларидан фойдаланган ҳолда бозорнинг ҳозирги ҳолати баҳоланди ва янги тартибга солиш тизими шароитидаги ўзгаришлар бўйича прогноз яратилди. Тадқиқотда янги тартибнинг асосий жиҳатлари, яъни тўловларни Марказий депозитарий орқали марказлаштириш ва инвестиция воситачиларининг иштирок этиши таҳлил қилинди. Янги тартибни жорий этиш тўловларни тезлатиш ва операциявий хатарларни камайтириш ҳисобига ликвидликни оширишга ёрдам бериши мумкинлиги аниқланди. Бироқ, дастлабки босқичда вақтинчалик операциявий кечикишлар юзага келиши мумкин, бу бозор фаолиятига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Тадқиқот ликвидликка таъсир кўрсатувчи тартибга солувчи ўзгаришларнинг ривожланган ва ривожланаётган бозорлардаги таъсирини ўрганиш бўйича мавжуд ишларни таҳлил қилишга асосланади. Илгари олиб борилган тадқиқотлардан фарқли ўлароқ, ушбу иш янги регламент жорий этилгандан кейинги қисқа муддатли ўзгаришларга урғу беради ва Ўзбекистон бозори хусусиятларини ҳисобга олади. Хулосада ликвидликни ошириш учун тўлов тизимини такомиллаштириш бўйича амалий тавсиялар берилган.
Банк хизматлари бозорини бевосита ёки билвосита тартибга солиш юзага келиши мумкин бўлган салбий ҳолатлар олдини олиш ва уни минималлаштиришга хизмат қилади. Банк хизматлари бозорини Марказий банк томонидан тартибга солиш ва уни назорат қилиниши, мамлакатда банклараро рақобатни ривожлантириб қолмасдан, балки банк хизматларининг миқдор ва сифат жиҳатидан ошишига замин яратилади. Шу жиҳатдан, Ўзбекистон Республикасида банк хизматлари бозорининг тартибга солиш амалиётларини тадқиқ этиш ва уни такомиллаштириш банк тизимининг барқарор ривожланиш омили ҳисобланади. Мазкур мақолада, Ўзбекистон Республикаси банк хизматлари бозорини тартибга солиш масалалари тадқиқ этилган ва тегишли тавсиялар ишлаб чиқилган.
Мақолада эркин хўжалик юритиш шароитида деҳқон бозорининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, деҳқон бозори фаолиятининг ижтимоий-иқтисодий самарадорлигини ошириш масалалари кўрилган бўлиб, муомала соҳасида тижорат муносабатларини янада самарали тартибга солиш учун деҳқон бозори имкониятларидан самарали фойдаланишга эътибор қаратилган, шунингдек, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотувчилар билан харидорлар ўртасидаги муносабатларнинг жорий ва стратегик мақсадларини ҳисобга олган ҳолда, бу операцияларни амалга ошириш учун энг қулай шарт-шароитлар яратишга эътибор қаратилган.
Mazkur maqolada O‘zbekiston qimmatli qog‘ozlar bozorining rivojlanish darajasi, mavjud muammo va kamchiliklari tahlil qilingan. Tadqiqot davomida fond bozorining joriy holati, davlat va xususiy sektordagi qimmatli qog‘ozlar faoliyati hamda ularning iqtisodiy samaradorligi ko‘rib chiqilgan. Qimmatli qog‘ozlar bozorining likvidlilik darajasi, investitsiya vositalarining cheklanganligi, xalqaro moliya bozorlariga integratsiya jarayonining pastligi hamda moliyaviy savodxonlikning yetishmasligi asosiy muammolar sifatida aniqlangan. Shuningdek, maqolada kapital bozori infratuzilmasining rivojlanmaganligi, axborot asimmetriyasi va islomiy moliyalashtirish imkoniyatlarining cheklanganligi kabi omillar o‘rganilgan.
Ushbu maqolada tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bozoridagi operatsiyalari bilan bog'liq muammolar va ularni bartaraf etish yo'llarini o'rganishga bag'ishlangan. Banklar o'z moliyaviy portfelini diversifikatsiya qilish, risklarni boshqarish va qo'shimcha daromad olish maqsadida qimmatli qog'ozlar bozorida faoliyat yuritadilar. Biroq, bu jarayonda yuzaga keladigan qator muammolar mavjud: likvidlik yetishmovchiligi, bozor volatilligi, regulyatsion cheklovlar va axborot assimetriyasi kabi omillar bank operatsiyalarining samaradorligini pasaytirishi mumkin. Ushbu muammolarni hal etish uchun zamonaviy risklarni boshqarish usullari, regulyatorlar tomonidan qabul qilingan yangi qoidalar, bozor sharoitlariga moslashish va texnologik yangiliklardan foydalanish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Mavzuning dolzarbligi global moliyaviy bozorlarning o'zgaruvchanligi sharoitida banklarning moliyaviy barqarorligini ta'minlash masalalarining muhimligidan kelib chiqadi.
Mazkur maqolada mehnat bozoriga oliy ta’lim muassasalari tomonidan bitiruvchilarni tayyorlash jarayonini tartibga solishning institutsional asoslari tahlil qilinadi. Oliy ta’lim tizimi va mehnat bozori o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlikni ta’minlash, talabalarning kasbiy kompetensiyalarini shakllantirish hamda ularni ish bilan ta’minlashga yo‘naltirilgan mexanizmlarni rivojlantirish masalalari yoritiladi. Maqolada ta’lim dasturlari va mehnat bozori talablarining uyg‘unligi, davlat va xususiy sektorning hamkorlikda ishtiroki, hamda innovatsion yondashuvlarni tatbiq etish zarurati o‘rganiladi.
Ushbu maqolada an’anaviy va islomiy banklar faoliyatining integratsiyasi jarayonlari, ularning global moliya bozoriga ta’siri va ushbu sohadagi imkoniyatlar hamda muammolar o‘rganiladi. Tadqiqotda an’anaviy banklar tarkibida “Islom darchalari”ni tashkil etishning iqtisodiy samaradorligi, moliyaviy barqarorlikni ta’minlashdagi roli va moliya bozorini diversifikatsiya qilish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, ushbu integratsiyaning rivojlanayotgan mamlakatlarda bank tizimi barqarorligi va xorijiy investitsiyalarni jalb qilishdagi ahamiyati empirik va nazariy yondashuvlar asosida yoritiladi. Maqola xalqaro moliyaviy hamkorlik va islomiy moliyaning jahon moliya bozorida o‘rnini mustahkamlash istiqbollarini ochib beradi.
Ushbu maqolada moliya bozorlari va qimmatli qog'ozlar bozorlari o'rtasidagi asosiy farqlarni, ularning o'ziga xos xususiyatlarini, dinamikasini va bozor ishtirokchilari uchun oqibatlarini ko'rib chiqilgan. Moliyaviy bozorlar, birinchi navbatda, bozor xatarlarini boshqarishga, murakkab narxlash modellaridan foydalanishga va savdo strategiyalarini amalga oshirishga qaratilgan bo'lib, umumiy bozor barqarorligini saqlashga qaratilgan me'yoriy-huquqiy bazaga ega. Bundan farqli o'laroq, qimmatli qog'ozlar bozorlari investorlarni himoya qilish va shaxsiy xavfsizlik bilan bog'liq xavflarni yumshatishga ustuvor ahamiyat beradigan tartibga soluvchi muhitda kompaniyaga xos asoslarni, baholash usullarini va portfelni boshqarishni o'z ichiga oladi. Maqolada moliyaviy qarorlar qabul qilish va har bir bozor murakkabliklarini samarali boshqarish uchun ushbu sohaga xos farqlarni bilish va ularga moslashish muhimligi muhokama qilinadi. Shu bilan birga bozorga moslashish va sohaga oid hisobotlar, tendentsiyalar va ilg'or tajribalarni birlashtirish zaruraqtuni ta'kidlaydi. Moliyaviy landshaft rivojlanib borar ekan, texnologiyalarning integratsiyalashuvi va barqarorlikka e'tibor kuchayishi bilan moliyaviy bozorlar va qimmatli qog'ozlar bozorlarini farqlash qobiliyati o'z faoliyatini optimallashtirish va risklarni boshqarishga intilayotgan mutaxassislar va investorlar uchun yanada muhim bo'ladi.
Мақолада суғурта бозорининг иқтисодиётдаги тутган ўрни, замонавий ҳолати ва ривожланиш тенденциялари ёритилган, ҳамда суғурта бозорининг лозим даражада ривожланишига салбий таъсир кўрсатаётган омиллар, муаммолар ва уларнинг ечимлари бўйича фикр юритилган.
Baholash faoliyatini takomillashtirish va rivojlantirishda marketing strategiyasi masalalari ko'rib chiqiladi. Baholash xizmatlari bozorida marketingning mohiyati ochib berilgan. Baholash faoliyatini rivojlantirish marketing strategiyasining asosiy vazifasi baholash xizmatlari bozorini rivojlantirish uchun zamonaviy marketing kontseptsiyasining tarkibiy qismlarini maksimal darajada qondirish uchun tuzilgan. Baholash faoliyatini takomillashtirishning asosiy omillari shakllantirildi. Aktivlarni sotuvchilardan xaridorlarga rag'batlantirishning asosiy tarkibiy qismlari va ularning baholash xizmatlari bilan aloqasi ko'rsatilgan. Baholash xizmatlari bozorida reklama faoliyatini takomillashtirish yo'llari ko'rsatilgan.
Maqolada mehnat bozorini shakllantirish manbalari sifatida aholi soni, hususan, iqtisodiy faol aholi sonining o‘sish sur’ati va ulushi, bandlik va ishsizlik darajasi, shahar va qishloq aholisining nisbat o‘zgarishi kabi ko‘rsatkichlar hududiy jihatdan tadqiq qilingan. Mazkur ko‘rsatkichlar tendensiyasida hududiy o‘xshashlik va farqli holatlar tahlili o‘tkazilgan. Hudud aholisining mamlakat aholisi tarkibidagi ulushi tendensiyasi tahlillariga tayanilgan holda, bu ijtimiy jarayonni mehnat resusrslarini shakllantirish va mehnat bozorini optimallashtirish bilan bog‘liq iqtisodiy jarayon uchun muxim omil ekanligi asoslangan. Oxirgi yillarda shahar va qishloq aholisining nisbat o‘zgarishi iqtisodiy faol aholi nisbiy ko‘rsatkichlarining hududiy tafovutini yuzaga chiqaruvchi omil sifatida baholangan. Mehnat bozorini shakllantirish manbalari hududiy jihatdan bir xil davrlar oralig‘ida o‘zgarish tendensiyasini hosil qilishi ochib berilgan. Hududlarda ishsizlik darajalarining sakrash nuqtalari iqtisodiy faol aholi sonining o‘sish suratidagi kuchli tebranish bilan bog‘liqligi tushuntirilgan. Ishsizlik darajalarining ortib borishi iqtisodiy faol aholi sonining o‘sishi bilan kollinear tendensiya hosil qilmasligi asoslangan.
Mazkur maqolada moliyaviy derivativlar tushunchasi, ularning turlari va amaliy qoʻllanilishi tahlil qilingan. Shuningdek, Oʻzbekistonda derivativlar bozorining rivojlanish darajasi, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish boʻyicha muallifning takliflari keltirilgan. Tadqiqotda derivativlarning iqtisodiyot uchun ahamiyati, risklarni boshqarishdagi roli hamda investorlar uchun yaratayotgan imkoniyatlari yoritilgan. Muallif Oʻzbekistonda moliyaviy derivativlar bozorini rivojlantirish uchun qonunchilik bazasini takomillashtirish, infratuzilmani yaratish va investorlarni jalb qilish boʻyicha muhim chora-tadbirlarni taklif etadi.
Мақолада туризм бозорини диверсификация қилишнинг турли хилдаги моделлари ва стратегиялари ўрганиб чиқилган. Жумладан, географик диверсифиация, бозор сегментацияси, маҳсулотни диверсификация қилиш, инфратузилмани ривожлантириш, технологик инновация, барқарор туризм, туризм бўйича ҳамкорлик масалалари, мавсумийлик ва йил давомида диверсификация, маркетинг стратегиялари, туристик пакетлар ва тармоқлар, гастрономик туризм билан ҳунармандчилик туризми диверсификацияси каби туризм бозори диверсификацияси моделларининг мазмун, моҳияти ва аҳамияти ёритиб ўтилган.
Ушбу мақолада ислом молия бозорини тадқиқ қилиш орқали мамлакатимизга исломий инвестиция ҳажмини ошириш масалалари келтирилган. Бунда ислом молия бозори ва унинг сегментлари таҳлил қилиш орқали мамлакатимиз иқтисодиёти учун фойдали назарий хулосалар берилган.
Ушбу мақолада давлат қимматли қоғозлар иккиламчи савдо ҳажми йиллар кесимида таҳлил қилинган. Шунингдек, мамлакатимиздаги давлат қимматли қоғозларини ривожлантириш билан боғлиқ муаммолар баён этилган. Шу билан бирга, давлат қимматли қоғозлар бозори ривожлантиришнинг илмий ва услубий таклифлар тақдим этилган.
