Мазкур мақолада мамлакатда солиқ соҳаларида тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, бизнес доираларнинг ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар ёритилган. Бундан ташқари, Ўзбекистон иқтисодиёти ўсиб бораётган, ички ва хорижий инвестицияларни жалб этиш истагида бўлган мамлакат сифатида солиқ тизимини ислоҳ қилиш муҳимлигини эътироф этди. Шу билан бирга, Ўзбекистон солиқ тизимида амалга оширилаётган айрим муҳим ислоҳотлар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Мазкур мақолада 2024 йилда солиқ сиёсати тадбирларининг самаралари ва давлат бюджети даромадларининг 2024 йил 9 ойлик якунлари таҳлили берилган. Шунингдек, хорижий тажриба ҳамда соҳадаги таҳлилий маълумотлардан фойдаланилиб илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Ushbu maqolada pishloq mаhsulotlаrini ishlаb chiqаrish vа korxonаdаgi yillik mаhsulot hаjmini o‘rtаchа ishlovchi xodimlаr, pishloq mаhsulotlаrini ishlаb chiqаrish vа qаytа ishlаsh korxonаlаridаgi аsosiy sаmаrаdorlik ko‘rsаtkichlаrining sаmаrаdorligini oshirish, fondlаr qаytimini shаkllаntirishi, infrаtuzilmаlаrni tаshkil etishi, аsosiy fondаlаrni kengаytirishi, аsosiy vostilаrni ko‘pаytirish vа mustаqil korxonа sifаtidа fаoliyаt yuritishi bayon etilgan.
Ushbu maqolada oziq-ovqat sanoati korxonalarida raqobatbardoshlikni oshirishda xorijiy davlatlar tajribasi, oziq-ovqat sanoati korxonalaridagi innovatsion yangiliklar, mamlakatizmida oziq-ovqat sanoati korxonalarini rivojlantirishga qaratilgan islohotlar, mavjud muammolar, olib borilgan ilmiy tadqiqotlar va ularning natijalari, statistik tahlilar hamda innovatsion yechimlarni amaliyotga tadbiq etishga qaratilgan bir qator masalalar ilmiy jihatdan bayon etilgan.
Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotga o‘tish sharoitida, mamlakatimiz iqtisodiyotining raqamlashtirish jarayonlari ahamiyati, bank faoliyatida raqamlashtirishning qo‘llanilishi, ijobiy va salbiy jihatlar, xorijiy va mahalliy omillarning ilmiy-nazariy qarashlari, aholining raqamli vositalardan foydalanish ko‘rsatkichi tahlili amalga oshirilgan.
maqolada talabalarda rivojlantirilishi lozim bo’lgan iqtisodiy kompetensiya va uning komponentlari, iqtisodiy kompetentlik va uning bir-biriga aloqador tarkibiy qismlari haqida tushunchalar berilgan va ularning mazmun-mohiyati hamda xususiyatlari yoritilgan. Shuningdek, talabalarda iqtisodiy kompetensiyalarni shakllantirish zaruriyati va ahamiyati tahlil qilinib, iqtisodiy kompetentlikni rivojlantirish bo’yicha takliflar berilgan.
Мазкур мақолада рақамли инфратузилмани ривожлантириш шароитида солиқ қарздорлигини ундириш механизмининг солиқ маъмуриятчилигидаги ўзига хос ҳусусиятлари ўрганилди, асосий эътибор солиқ қонунчилиги, солиқ тўловчиларнинг мажбуриятларининг ролига қаратилган. Шунингдек, у умумий муаммолар, жумладан, солиқ мажбуриятлари ижросини такомиллаштириш ҳамда солиқ тўлашдан бўйин товлаш, солиқ қонунчилиги ва солиқ қоидаларини янада аниқроқ ва соддалаштириш зарурлиги бўйича хулосалар шакллантирилган. Шу билан бирга, айрим муҳим ислоҳотлар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.
Mamlakat iqtisodiy rivojlanishida salmoqli hissasiga ega bo‘lgan tadbirkorlik faoliyati davlat tomonidan doimiy qo‘llab-quvvatlanadi. Uning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda faoliyatning iqtisodiy holatini tahlil etish, o‘ziga xos bo‘lgan iqtisodiy xavfsizlik ko‘rsatkichlarini belgilash va buning yordamida tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy xavfsizligini baholash muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu maqolada tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda zaruriy ko‘rsatkichlar va faoliyatning iqtisodiy xavf darajasini baholash ilmiy tahlil etilgan.
Mazkur ishda tijorat banklarining barqarorligini ta’minlovchi aktivlar tarkibi va ularga ta’sir qiluvchi omillar ekonometriya usullari yordamida tahlil qilingan. Tadqiqotda banklarning aktiv sifati, likvidlik ko‘rsatkichlari, kredit portfeli tuzilishi hamda tashqi iqtisodiy omillar kabi omillarni o‘rganish asosiy maqsad qilib olingan. Ekonometriya usullari orqali olingan natijalar tijorat banklari barqarorligini oshirishda muhim qarorlarni qabul qilishda yordam beradi. Tadqiqotning amaliy ahamiyati shundaki, u bank faoliyatini rivojlantirishga yo‘naltirilgan strategiyalarni shakllantirishda metodik asos vazifasini bajaradi.
Ushbu maqolada aksiyadorlik jamyatining investitsion jozibadorligini ta’minlash yo’nalishlari tadqiq qilingan. Olimlarning korxonalarning investitsion jazibadorlikni ta’minlashga qaratilgan fikr-mulohazalari tahlili, shuningdek, investitsion jazibadorlikni ta’minlashning institutsional omillari tadqiq qilingan. Shu bilan birga, maqola uchun tanlangan “O’zbekneftgaz” Ajning moliyaviy-iqtisodiy holati tahlil qilingan. Ushbu tahlillarga asosan muallif tomonidan xulosa va takliflar ishlab chiqiligan.
Maqsad: Ushbu tadqiqot eksport hajmi (Y) va temir yo'llarda yuk aylanmasi (X) o'rtasidagi murakkab bog'liqlikni juft chiziqli regressiya modeli orqali o'rganishga qaratilgan. Maqsad temir yo'l yuk aylanmasining mamlakat eksport hajmiga miqdoriy ta'sirini aniqlash va siyosatchilar va transport va savdo sohalaridagi manfaatdor tomonlar uchun tushunchalarni taqdim etishdir. Dizayn/metodologiya/yondashuv: 2000 yildan 2022 yilgacha bo'lgan tarixiy ma'lumotlardan foydalangan holda miqdoriy tadqiqot loyihasi qo'llaniladi. Tanlangan metodologiya eng kichik kvadratlar usuli yordamida juft chiziqli regressiya modelini baholashni o'z ichiga oladi. Statistik ahamiyatlilik determinatsiya koeffitsienti, Fisherning F testi va heteroskedastiklikni tekshirish orqali tekshiriladi. Elastiklik tahlili, darajali korrelyatsiya va qoldiqlarni grafik baholash munosabatlarni har tomonlama tushunish imkonini beradi. Natijalar: Tadqiqot eksport hajmi va temir yo'l yuk aylanmasi o'rtasida kuchli va statistik jihatdan muhim ijobiy korrelyatsiyani (r = 0,92) aniqladi. Bir nechta testlar orqali tasdiqlangan regressiya modeli eksport hajmidagi o'zgaruvchanlikning 84,72% ni tushuntiradi. Iqtisodiy talqin shuni ko'rsatadiki, temir yo'l yuk aylanmasining bir birlik o'sishi eksport hajmining o'rtacha 1627720,728 donaga sezilarli o'sishiga olib keladi. Heteroskedastikaning yo'qligi modelning mustahkamligini kuchaytiradi.
Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirishda muhim rol oʻynab, innovatsiyalarni rivojlantirish va yangi ish oʻrinlarini yaratishga xizmat qilmoqda. Ushbu tadqiqotda startaplarning mamlakat iqtisodiyotiga taʼsiri tahlil qilinib, muvaffaqiyatli misollar oʻrganiladi hamda asosiy muvaffaqiyat omillari aniqlanadi. Ayniqsa, davlat tomonidan koʻrsatilayotgan qoʻllab-quvvatlash choralari va tadbirkorlik koʻnikmalarini rivojlantirishga qaratilgan taʼlim tashabbuslariga alohida eʼtibor qaratiladi. Shuningdek, tadqiqot doirasida venchur kapitalining yetishmovchiligi va byurokratik toʻsiqlar kabi dolzarb muammolar tahlil qilinib, ularni bartaraf etish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqiladi. Ishda startaplar sonining ortishi va investitsiyalar hajmidagi oʻsish koʻrsatkichlari keltirilib, sohaga oid katta salohiyat mavjudligi taʼkidlanadi. Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik istiqbollari, jumladan, infratuzilmani shakllantirish va huquqiy bazani takomillashtirish masalalari koʻrib chiqiladi. Tadqiqot xulosalarida startaplarni qoʻllab-quvvatlashga kompleks yondashuvning zarurligi va ularning barqaror iqtisodiy oʻsish uchun ahamiyati qayd etiladi.
Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi hududlarining innovatsion salohiyati, jumladan, uni baholash usullari, natijalarni tahlil qilish va mintaqaviy rivojlanish uchun ahamiyatini muhokama qilish ko‘rib chiqiladi. Iqtisodiy, ilmiy, kadrlar, texnik va axborot-kommunikatsiya omillarini hisobga olgan holda normallashtirilgan ko‘rsatkichlarga asoslangan integral hisoblash usuli taqdim etiladi. Sirdaryo mintaqasining innovatsion salohiyati tahlil qilinadi va uning boshqa mintaqalar orasidagi mavqei aniqlanadi.
Ushbu maqolada islom moliya tizimi sezilarli darajada rivojlangan BAAning tajribasi o‘rganilib, tadqiq qilingan. Mamlakatda islom moliya tizimining rivojlanish tarixi, bugungi kundagi holati, shuningdek, islom bankchiligining tashkil etilishi, loyihalarni islomiy moliyalashtirish amaliyoti va rivojlanish yo‘lidagi to‘siqlar va ularni hal etishdagi yechimlar tahlil qilingan. Shuning bilan birga, islom moliyasining O‘zbekistonda rivojlanishida uchraydigan kamchiliklarni bartaraf etilishida BAAning ushbu soha borasidagi tajribasidan foydalanish yo‘nalishlari ko‘rib chiqilgan.
Ушбу мақолада трансформация қилиш жараёнида кредитлаш хизматлари самарадорлигини ошириш йўлларининг афзалликлари ва таҳлили ҳамда ривожлантириш истиқболларини такомиллаштириш ҳақида сўз боради. Шунингдек, кредитлаш хизматлари самарадорлигини ошириш ўзгарувчан бозор шароитида банк фаолиятини ривожлантиришда янги технологияларни жорий етиш, бизнес жараёнларини оптималлаштириш, маҳсулот ва хизматларни янгилаш, мижозлар тажрибасини яхшилаш, харажатларни камайтириш ва рентабелликни оширишдаги мавжуд муаммолар ҳамда уларни бартараф этиш бўйича муаллиф ёндашувлари ва таклифлари келтирилган.
Мақолада иқтисодиёт норасмий секторининг моҳияти ва таркибий элементлари ёритилиб, норасмий иқтисодиёт категориясининг мазмуни солиққа жалб қилиш нуқтаи назаридан очиб берилган. Мавзуга доир назарий адабиётларни шарҳлаш, халқаро амалиёт ҳамда Ўзбекистондаги ҳолат таҳлили асосида норасмий иқтисодиётни жиловлаш ва кўламини қисқартиришда солиққа тортиш механизмларидан самарали фойдаланишга қаратилган таклифлар ва амалий тавсиялар шакллантирилган.
