Bozor iqtisodiyoti erkin tadbirkorlikka, sohibkorlikka asoslangan iqtisodiyotdir. Shuning uchun ham xususiy sektorda tadbirkorlik faoliyatining shakllanishi va rivojlanishi uchun iqtisodiyotda tadbirkorlik muhitini yaxshilashga hamda shu orqali iqtisodiyot tarmoqlarini yanada daromadligini oshirish, aholini ish bilan bandligini yaxshilash, farovonligini yuksaltirishga erishishdir. Bunday ustuvor natijalarga erishishda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar xususiy sektorda tadbirkorlikning rivojlanishiga hamda shu asosda, iqtisodiy o‘sishga va milliy iqtisodiyotni barqaror rivojlanishini ta’minlashga qaratilgandir.

Ушбу мақолада иқтисодиёт тармоқлари, уларнинг фарқли жиҳатлари, ихтисослашув жараёнининг тадбиркорлик фаолиятининг ривожланишига таъсири йўналишлари, тармоқ ёки иқтисодий фаолият тури бўйича ихтисослашувнинг кичик бизнес фаолиятининг ривожланишига таъсири, “Тармоқ” тушунчаси таърифига иқтисодий ва қонунчилик жиҳатидан ёндашувларнинг хусусиятлари, Европа ва Осиёдаги кичик тадбиркорликнинг тармоқ жиҳатидан таркибий тузилмаси, Европа Иттифоқида инвестицияларни тармоқлар бўйича тақсимланиши масалалари ёритилган.

Sayyoramizda aholi soni shiddat bilan o‘sib borayotgan bir vaqtda insonlar oziq – ovqat mahsulotlariga bo‘lgan talabi tobora ortib bormoqda. Ko‘plab boshqa birlamchi iste’mol mahsulotlari kabi sut ishlab chiqarish va sutchilik tarmog‘ini rivojlantirish ham bugungi kunda har bir mamlakatda muhim ahamiyat kasb etadi. Biz ushbu maqolamizda sut chorvachiligi va unda tadbirkorlikni rivojlantirishda xorij tajribalaridan samarali foydalanish to‘g‘risida fikr yuritdik. Bunda aynan sut chorvachiligida kichik tadbirkorlikni rivojlantirishning o‘rni mamlakatimiz uchun ahamiyatlidir. Sababi mamlakatimizda yetishtiriladigan sutning 90 % atrofidagi ulushi dehqon va tomorqa xo‘jaliklari ulushiga to‘g‘ri keladi.

Maqolada ayollar tadbirkorligini moliyalashtirishning xorij tajribasi va uni O‘zbekistonda qo‘llash imkoniyatlari tadqiq qilingan. Shu bilan birga bu jarayondagi mavjud muammolar, ularni bartaraf etish yo‘llari, ayollar tadbirkorligini moliyaviy qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha takliflar ishlab chiqilgan.

Maqolada tadbirkorlik faoliyati eksportini rivojlantirishda raqamli platformalardan foydalanishning hozirgi holati iqtisodiy jihatdan tahlil qilinib, tadbirkorlik subyektlari tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmi va turlari haqidagi ma’lumotlarning yagona bazasini yaratish, tadbirkorlik va innovatsion sohadagi istiqbolli loyihalarni moliyalashtirish mexanizmlarini rivojlantirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqilgan

Ushbu maqolada Oʻzbekistonda kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga oid qonunlar, qarorlar va prezident farmonlari haqida soʻz yuritilgan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgan dastlabki yillardan boshlab tadbirkorlikka oid qonunchilik va huquqiy bazani rivojlantirish, tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish, ularni moliyaviy qoʻllab-quvvatlashni tashkil etish, kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash, kichik biznesga xizmat koʻrsatadigan bozor infratuzilmasini rivojlantirishga katta eʼtibor qaratilmoqda.

Ушбу мақолада Ўзбекистонда хусусий мулкчиликнинг миллий иқтисодиётни ривожланишдаги ўрни, хусусий сектор субъектлари фаолиятининг холати баҳоланган, ривожланиш тенденциялари ва уларнинг инвестицион фаоллиги қиёсий таҳлил қилинган. Мақолада мамлакатда давлат мулкини хусусийлаштириш тамойиллари, хусусиятлари, амалга ошириш босқичлари, хусусий секторни қўллаб-қувватлашга қаратилган иқтисодий ислоҳотларнинг мазмуни, таркиби, такомиллаштириш йўналишлари тадқиқ этилган. Хусусий мулкчиликни ривожланиш омиллари, таркиби, ривожланиш истиқболлари, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни рақамлаштиришни миллий иқтисодиётнинг барқарор иқтисодий ривожланишини таъминлашга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

Ушбу мақолада кичик ва ўрта бизнес субъектлари солиққа тортишни такомиллаштириш билан боғлиқ масалалар кўриб чиқилади. Кичик ва ўрта бизнес иқтисодий ўсишни рағбатлантириш, инновацияларни рағбатлантириш ва бандлик имкониятларини яратишда муҳим рол ўйнайди. Бироқ, солиққа тортиш нуқтаи назаридан кичик ва ўрта бизнес дуч келадиган асосий муаммоларни аниқлаш ва уларнинг солиқ мажбуриятларини яхшилаш ва солиқ юкини енгиллаштириш учун потенциал ечимларни таклиф қилишга қаратилган. Мазкур муаммоларни ҳал этишда ҳам маҳаллий, ҳам халқаро тажриба ҳисобга олинган. Ушбу тадқиқот натижалари сиёсатчиларга, солиқ органларига ва бизнес эгаларига кичик ва ўрта бизнес учун солиққа тортиш тизимини такомиллаштириш бўйича самарали стратегияларни ишлаб чиқишда маълумот бериши мумкин, бу эса уларнинг ўсишига ёрдам беради ва умумий иқтисодий ривожланишга ҳисса қўшади. Чунки бу солиқ ёрдамида корхоналарнинг солиқ солиш мақсадида фаолият натижасидан бўйича хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.

O'zbekistonda xususiy va kichik tadbirkorlik jadal rivojlanmoqda. Mahalliy
tadbirkorlar va investorlar uchun bir qator qulay huquqiy va iqtisodiy sharoitlar yaratilgan. Milliy
iqtisodiyotda liberallashtirish jarayoni davom etmoqda, bu iqtisodiy ko'rsatkichlarning o'sishiga
ijobiy ta'sir ko'rsatmoqda. Muvaffaqiyatli iqtisodiy rivojlanish aholi farovonligini oshirish uchun
zarur shart-sharoitlarni yaratadi. Biznes muhitini yanada takomillashtirish va yaxshilash hamda
tadbirkorlikni rivojlantirish bo'yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Maqolada xususiy
tadbirkorlikning holati va rivojlanish istiqbollarini tahlil qilish natijalari keltirilgan. Xususiy
sektorni yanada rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlari ham tahlil qilindi

Мақолада оилавий тадбиркорликнинг ривожланиш эволюцияси даврларга кўра тарихий ёндашув асосида тадқиқ этилган. Унда оилавий тадбиркорликнинг илк шаклланиш ва ривожланиш босқичларига кўра ижтимоий – иқтисодий моҳияти ва тадқиқ этиш йўналишлари ўрганилган. Шунингдек, иқтисодиётда оиланинг ресурсларни етказиб беришдаги роли, унинг даромадлари, истеъмол ва жамғариш хулқи ҳамда давлат билан ўзаро алоқадорлиги каби функциялари очиб берилган. Шу асосда оилавий тадбиркорликни ривожлантириш назарияларини кенгайтириш йўналишлари таклиф этилган.

Ушбу мақолада хорижий ривожланган мамлакатларда ва мамлакатимизда фаолият юритаётган акциядолрлик жамиятларида корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини оширишда рақамли технолгиялардан фойдаланишдаги имлий қарашлар, бу борадиги жаҳон тажарибасини ўрганиш, мамлакатимизда корпоратив бошқарув ва унинг самарадорлигини оширишнинг хуқуқий асослари, самарадорлик кўрстаткичларига илмий таърифлар ва уларнинг таҳлили, самарадорлик кўрсаткичларининг корпоратив бошқарувга таъсири, самарадорликнинг муҳим кўрсаткичлари, корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини бахолаш омилларини ҳамда корпоратив бошқарувнинг самарадорлигини ошииришда рақамли технолгияларнинг ролини ошириш масалалари таҳлил қилинган ва муаллифлик қарашлар ифода қилинган.

Мақолада кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектларида стратегик бошқарувнинг аҳамияти таҳлил қилинган. Стратегик бошқарув моделлари кичик бизнесни ривожлантириш, самарадорликни ошириш ва бозорда барқарор мавқега эга бўлишда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистондаги кичик бизнес субъектлари учун қўлланилаётган замонавий бошқарув йўналишлари ва амалиётлар кўриб чиқилган. Тадқиқот натижалари кичик бизнеснинг барқарор ривожланиши учун стратегик ёндашувларни жорий этиш зарурлигини тасдиқлайди.

Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirishda muhim rol oʻynab, innovatsiyalarni rivojlantirish va yangi ish oʻrinlarini yaratishga xizmat qilmoqda. Ushbu tadqiqotda startaplarning mamlakat iqtisodiyotiga taʼsiri tahlil qilinib, muvaffaqiyatli misollar oʻrganiladi hamda asosiy muvaffaqiyat omillari aniqlanadi. Ayniqsa, davlat tomonidan koʻrsatilayotgan qoʻllab-quvvatlash choralari va tadbirkorlik koʻnikmalarini rivojlantirishga qaratilgan taʼlim tashabbuslariga alohida eʼtibor qaratiladi. Shuningdek, tadqiqot doirasida venchur kapitalining yetishmovchiligi va byurokratik toʻsiqlar kabi dolzarb muammolar tahlil qilinib, ularni bartaraf etish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqiladi. Ishda startaplar sonining ortishi va investitsiyalar hajmidagi oʻsish koʻrsatkichlari keltirilib, sohaga oid katta salohiyat mavjudligi taʼkidlanadi. Oʻzbekistonda texnologik tadbirkorlik istiqbollari, jumladan, infratuzilmani shakllantirish va huquqiy bazani takomillashtirish masalalari koʻrib chiqiladi. Tadqiqot xulosalarida startaplarni qoʻllab-quvvatlashga kompleks yondashuvning zarurligi va ularning barqaror iqtisodiy oʻsish uchun ahamiyati qayd etiladi.

Ushbu maqolada aholi turmush darajasi va dinamikasini statistik oʻrganilgan. Mamlakatimizda aholi turmush darajasini baxolovchi asosiy yoʻnalishlarni belgilash va uning hududlarida aholi pul daromadlari, ularni hosil boʻlish manbaalari statistik tahlil qilingan

Maqolada, kambag‘allikni qisqartirish va aholi turmush darajasi yaxshilash bo‘yicha xorij va mahalliy olimlarning tadqiqot natijalari tahlil qilingan. Kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha yaratilgan tizim hamda kelgusi rejalar to‘g‘risida tahliliy fikrlar ilgari surilgan. Dunyoda aholi turmush darasini oshirishga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillar va ularga qaratilgan islohotlar, kambagʻallikni qisqartirish boʻyicha olib borilayotgan ilmiy tadqiqotlar keng koʻlamda davom etmoqda. Jumladan, isteʼmol savati, yashash minimumi, minimal isteʼmol xarajatlari miqdorining optimal nuqtasi hamda kambagʻallik va qashshoqlik chegaralarini aniqlash mezonlarini ishlab chiqish va bunda mahallabay ishlash tizimi asosida aholi uchun xususiy tadbirkorlik yoʻnalishlariga doir ilmiy-tadqiqot ishlari to‘g‘risida mulohazalar keltirilgan. Adabiyotlar tahlil qismida mamlakatimizda kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha chiqarilgan meyoriy xujjatlar keltirib o‘tilgan. Mahallabay ishlash tizimi asosida aholi turmush darajasini yanada rivojlantirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar bayon etilgan.

Мақолада кичик бизнес субъектлари фаоляитни самарадорлигини ошириш, ишлаб чиқариш айниқса инновацияга асосланган маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича илмий лойиҳаларни тижоратлаштиришнинг назарий асослари, ташкли этиш механизмлари ва инфратузилмадан самарали фойдалани бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди.

Maqolada mamlakatni ijtimoiy iqtisodiy yuksalish uchun asosiy omil hisoblangan erkin iqtisodiy zonalar, ularning jozibadorligi va yuqori texnologiyali yangi ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etish, hududlarni raqobatdosh va eksportga yo‘naltirilgan zamonaviy sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishni o‘zlashtirishga yanada faol jalb qilish, ishlab chiqarish, muhandislik-kommunikatsiya, yo‘l-transport, ijtimoiy infratuzilma va logistika xizmatlarini jadal rivojlantirishni ta’minlash uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb etishni kengaytirishning eng muhim omili sifatida erkin iqtisodiy zonalarni izchil rivojlantirish borasida yanada qulay shart-sharoitlar yaratish, ayniqsa, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, eksport salohiyatini oshirish diversifikatsion siyosatni kuchaytirish mintaqalar iqtisodiyotini barqarorligini va mamlakatimizdagi hozirgi holati yoritib berilgan.

Ушбу мақолада Ўзбекистонда инвестицион муҳитни тубдан яхшилашнинг асосий йўналишлари таҳлил қилинган. Хусусан, қонунчилик базасини мустаҳкамлаш ва барқарорлаштириш, инвесторларнинг мулк ҳуқуқини ишончли кафолатлаш, коррупсияга қарши курашиш, маъмурий тўсиқларни камайтириш каби омиллар муҳим аҳамият касб этиши таъкидланади. Солиқ ва божхона соҳасидаги рағбатлар, давлат-хусусий шериклиги (ДХШ) ва хусусийлаштириш жараёнларини чуқурлаштириш, транспорт ва энергетика инфратузилмасини модернизация қилиш, малакали кадрлар тайёрлаш, рақамли трансформация ва халқаро савдо ҳамкорлигини кенгайтириш масалалари ҳам кўриб чиқилади. Мазкур йўналишларда тизимли ва изчил чоралар амалга оширилиши Ўзбекистонда ишбилармонлик муҳитини кучайтириш, чет эл ва маҳаллий инвесторлар ишончини орттириш, иқтисодий ўсиш ва аҳоли фаровонлигига эришишнинг муҳим шартларидан бири экани алоҳида қайд этилади.

Maqolada mamlakatning iqtisodiy o‘sishida hamda barqarorlikka erishsishida tashqi savdo, eksport tarkibi va diversifikatsiyasini oshirishda kichik biznes subyektlarining o‘rni, ularning mamlakat eksportidagi ulushi tahlil qilingan. Shuningdek, kichik biznes hamda xususiy tadbirkorlik subyektlarining eksport salohiyatidan samarali foydalanish hamda eksport diversifikatsiyasini oshirishdagi mavjud muammolar va ularni bartaraf etish bo‘yicha ilmiy asoslangan amaliy taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan

Ўзбекистонда сўнгги пайтларда амалга оширилган солиқ ислоҳотлари инвестицияларни рағбатлантириш, истеъмолни кўпайтириш, тадбиркорликни ривожлантириш, рақобатбардошликни ошириш, тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилиш, норасмий секторни расмийлаштиришни рағбатлантириш, давлат инвестициялари учун даромадларни шакллантириш ва давлат инвестицияларини ривожлантириш орқали мамлакат иқтисодий ўсишига ижобий таъсир кўрсатди. Солиқ ислоҳотлари ва уларнинг турли иқтисодий кўрсаткичларга таъсирини чуқур таҳлил қилиш орқали ушбу тадқиқот Ўзбекистонда иқтисодий ўсишни таъминлашда солиқ сиёсатининг ўрни ҳақида қимматли фикрларни беради.

Мазкур тадқиқот ишида ҚҚС ставкасининг тадбиркорлик фаолияти ва бюджет даромадаларига таъсири кўриб чиқилган. ҚҚС юқори ставкаларини таъсирига оид илмий адабиётларнинг шарҳи амалга оширилган. Мақолада ҚҚС маъмурчилиги боғлиқ масалалар таҳлил қилинган. Таҳлил натижасида тегишли хулосалар шакллантирилган.

Ушбу мақолада иқтисодиёт тармоқлари, тармоқ сиёсатининг мақсадлари, йўналишлари ва объектлари, кичик бизнес корхоналарини тармоқ бўйича ихтисослашуви жараёнларини тартибга солиш чора-тадбирлари, иқтисодиётни эркинлаштириш ва иқтисодий эркинлик мезонлари, эркин иқтисодиёт асосида ривожланаётган мамлакатларда иқтисодий эркинликни тавсифловчи кўрсаткичлар, тадбиркорлар томонидан бизнес фаолиятни ўзгартиришни давлат томонидан тартибга солиш механизми, “Ҳудуд+тармоқ кичик бизнес фаолияти харитаси” механизми ёритилган

Ushbu maqolada innovatsiyalar iqtisodiyotni rivojlantirishning eng
xarakterli xususiyatlaridan biriga aylanib borayotganligi va bozor rivojlanishini tezlashtiruvchi omil sifatida tahlil qilingan. Shuningdek, zamonaviy dunyoda innovatsiyalardan keng foydalanish orqali- tadbirkorlikni jadal rivojlantirishga erishish mumkinligi haqida taklif va tavsiyalar berilgan.Zamonaviy innovatsion texnologiyalarni joriy etish korxonalar uchun ijobiy qadamdir. Innovatsion texnologiyalarni samarali axborotlashtirish makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va korxonaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jarayonlarini sezilarli darajada oshiradi, bu esa boshqaruv qarorlari sifati va darajasini, axborot jarayonlari va xizmatlari samaradorligini oshirishga olib keladi, bu esa o’z navbatida ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy, texnik, madaniy va hayotning boshqa ko’rsatkichlarini yaxshilaydi. Barcha jarayonlarda axborotlashtirishni joriy etish va
zamonaviy raqamli texnologiyalarni rivojlantirish YAIM o’sishiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Raqamli texnologiyalar dunyo iqtisodiyotini samaradorligini sezilarli darajada o‘zgartiradi. Global tarmoq, raqamli qurilmalar iqtisodiy o‘sishning drayveri hisoblanadi. Shu sababdan ularning tarmoqlardagi ro‘li beqiyos ahamiyat kasb etadi. Raqamli texnologiyalarning ijtimoiy-iqtisodiy sohalar bilan integrasiyasi bosqichlari va ahamiyati keltirib o‘tilgan.

Bugungi kundа оliy tа’lim sоhаsi оldidа turgаn yeng muhim mаsаlаlаrdаn biri tа’lim sifаti vа bаhоlаsh tizimini tаkоmillаshtirish hаmdа rаqоbаtbаrdоsh kаdrlаr tаyyоrlаshdir. Bu hоlаt оliy tа’lim tizimini islоh qilish, nаzоrаt qilish, bаhоlаsh vа tа’lim sifаtini hаr tоmоnlаmа, hаm nаzаriy, hаm аmаliy jihаtdаn tа’minlаydigаn me’yоriy-huquqiy bаzаni о’rgаnish vа tаhlil qilishning dоlzаrbligini belgilаydi. Shungа kо’rа, ushbu mаqоlаdа hаm оliy о’quv yurtlаrining ilm-fаngа аsоslаngаn iqtisоdiyоtni rivоjlаntirishgа fаоl e’tibоri, о’qitishdа innоvаtsiоn usullаr, tаdbirkоrlik sоhаsi bilаn uzviy аlоqа о’rnаtish, universitetdа оlib bоrilаyоtgаn ilmiy tаdqiqоt ishlаrini bevоsitа ishlаb chiqаrishgа jоriy yetish kаbi mаsаlаlаr yоritib berilgаn.

Zamonaviy moliya fani fiskal siyosatning ijtimoiy rivojlanishga ta’sirini oʻrganishga katta e’tibor beradi. Byudjet siyosatini shakllantirish va amalga oshirish boʻyicha qarorlarni sifatli va oʻz vaqtida qabul qilish davlat moliyasi balansiga, ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish samaradorligi darajasiga ta’sir qiladi. Byudjet siyosati davlat moliya tizimidagi moliyaviy-iqtisodiy oʻzgarishlarning samaradorligiga ta’sir qiladi, iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishni moliyalashtirishni ta’minlaydi, uning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirishni ragʻbatlantiradi, ishlab chiqarishni jadallashtirish va jamiyatning rivojlanish darajasini tezlashtiradi.