BIZNES SUBYEKTLARIDA BOSHQARUV HISOBINI TASHKIL ETISHNING ZAMONAVIY USULLARI

Mualliflar

DOI:

https://doi.org/10.60078/3060-4842-2025-vol2-iss2-pp874-882

Annotasiya

Bugungi global iqtisodiyot sharoitida bozorda o‘zgarishlar tez sur’atlar bilan yuz bermoqda. Natijada biznes subyektlari tomonidan bozorga taklif etilayotgan mahsulotlarning yangilanish davrlari qisqarishi yuz berdi. Bozorlarda yangi mahsulotlarning ko‘payishi va ularning muttasil takomillashtirilishi bozor ishtirokchilari uchun mahsulotlarni yangilash bilan bog‘liq qiyinchiliklarni yuzaga keltirmoqda. Dunyo bo‘ylab texnologik taraqqiyotning yoyilishi turli mintaqalarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarning sifatini va texnik ko‘rsatkichlarini bir-biriga yaqinlashishiga olib keldi. Bunday sharoitda raqobatda ustunlik va barqaror rivojlanishda xarajatlarning o‘rni oshdi. Xarajatlardan tejamkorlik bilan foydalanish va ularni samarali boshqarish ehtiyojga aylandi. Xarajatlarni samarali tashkil etish va mahsulot raqobatbardoshligini oshirishda xarajatlarni tashkil etishning zamonaviy usullaridan foydalanish ayniqsa dolzarb vazifadir. Bugungi kunda rivojlangan mamlakatlar olimlari tomonidan xarajatlarni rejalashtirish va uni boshqarishning bir qator zamonaviy usullari ishlab chiqilgan bo‘lib, ushbu usullarni har tomonlama o‘rganish va ularni biznes subyektlari faoliyatiga tadbiq etish muhim vazifa bo‘lib hisoblanadi. Ushbu ilmiy ishda hozirgi kunda amaliyotda bo‘lgan xarajatlarni boshqarishning zamonaviy usullari to‘g‘risida fikr yuritishga harakat qilindi.

Kalit so‘zlar:

xarajatlarni tashkil etish strategik samaradorlik xarajatlarni nazorat qilish faoliyatga asoslangan hisoblash muvozanatlashtirilgan ko‘rsatkichlar kartasi xarajatlar hisobi boshqaruv nazorati “lean” falsafasi to‘liq sifat menejmenti ochiq-kitob boshqaruvi

Bibliografik manbalar

Adeyelu, O. O., Ugochukwu, C. E., & Shonibare, M. A. (2024). The impact of artificial intelligence on accounting practices: Advancements, challenges, and opportunities. International Journal of Management & Entrepreneurship Research, 6(4), 1200–1210.

Ahmed, A., Abdulrahman, S. A., & Abd Ghani, M. B. (2019). Management accounting practices in many countries around the world: A review of the literature. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 21(2), 5–9.

Akao, Y. (2004). Hoshin Kanri: Policy Deployment for Successful TQM. Productivity Press.

Almquist, R., Grossi, G., van Helden, G. J., & Reichard, C. (2013). Public sector governance and accountability. Critical Perspectives on Accounting, 24(7–8), 479–487. https://doi.org/10.1016/j.cpa.2012.11.005.

Burns, J., & Baldvinsdottir, G. (2005). An institutional perspective of accountants' new roles – the interplay of contradictions and praxis. European Accounting Review, 14(4), 725–757. https://doi.org/10.1080/09638180500194171 .

Burritt, R. L., & Schaltegger, S. (2010). Sustainability accounting and reporting: Fad or trend? Accounting, Auditing & Accountability Journal, 23(7), 829–846. https://doi.org/10.1108/09513571011080144

Chartered Institute of Management Accountants (CIMA). (2020). Effective management accounting: Improving decisions and building resilient organisations. CIMA.

Deloitte. (2023). CFO Insights: The Digital Finance Revolution. Deloitte Insights.

Dlamini, B. (2024). A systematic literature review of management accounting research in small businesses: Trends and implications in the emerging economies. International Journal of Business Ecosystem & Strategy, 6(3), 150–159. https://doi.org/10.36096/ijbes.v6i3.525

European Management Accounting Network (EMAN). (2019). Survey Report on Management Accounting Trends. Presented at the 3rd International Scientific Conference – EMAN 2019: Economics and Management: How to Cope with Disrupted Times.

Galić, M., Popek Biškupec, P., & Galić, M. (2021). Assessment of management controlling in pandemic times. Economic and Social Development: Book of Proceedings, 5, 766–781.

Guilding, C., Cravens, K. S., & Tayles, M. (2000). An international comparison of strategic management accounting practices. Management Accounting Research, 11(1), 113–135. https://doi.org/10.1006/mare.1999.0120

Horváth, P. (2006). Controlling (11th ed.). München: Verlag Vahlen. Publisher: Vahlen Management Literature.

Institute of Management Accountants (IMA). (2021). 2021 Trends in Finance and Accounting. Montvale, NJ: Institute of Management Accountants.

International Integrated Reporting Council (IIRC). (2021). International Framework. International Integrated Reporting Council.

Joshi, P. L. (2001). The international diffusion of new management accounting practices: the case of India. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 10(1), 85–109.

Kaplan, R. S., & Norton, D. P. (1996). The Balanced Scorecard: Translating Strategy into Action. Harvard Business Press.

KPMG International. (2023, February). Driver-Based Planning: Elevating FP&A. Retrieved from https://kpmg.com/ch/en/insights/transformation/superior-business-insights-driver-based-planning.html

Lin, Z. J., & Yu, Z. (2002). Management Accounting Practices in the People's Republic of China. In Management Accounting in the New Asia: From Traditional to Modern Approaches (pp. 123–143). Springer.

Nielsen, C., Bukh, P. N., & Mouritsen, J. (2010). Managing intellectual capital in Scandinavian firms: The implications for management accounting. Journal of Intellectual Capital, 11(4), 495–512.

Shank, J. K., & Govindarajan, V. (1993). Strategic Cost Management: The New Tool for Competitive Advantage. Free Press.

Susilawaty, T. E., & Lubis, N. I. (2023). Evolution of management accounting practices: A literature review. Enrichment: Journal of Management, 13(3), 1686–1694. https://doi.org/10.35335/enrichment.v13i3.1511

Xasanov B. (2013) Boshqaruv hisobi: Darslik/ Xasanov B., Xashimov A., Toshkent: Cho‘lpon nomidani NMIU, - 312 b.

Тейлор Ф.У. (1912) Научные основы организации промышленных предприятий. - СПб.

Эмерсон Г. (1972) Двенадцать принципов производительности труда. - М.: Экономика.

Yuklashlar

Nashr qilingan

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

BIZNES SUBYEKTLARIDA BOSHQARUV HISOBINI TASHKIL ETISHNING ZAMONAVIY USULLARI. (2025). In Ilgʻor iqtisodiyot va pedagogik texnologiyalar. https://doi.org/10.60078/3060-4842-2025-vol2-iss2-pp874-882