Мақолада замонавий иқтисодий трансформациялар, иқлим ўзгаришлари, билимлар иқтисодиётининг вужудга келиши, глобаллашув жараёнлари билан боғлиқ дунё аҳолисининг дунёқараши, хулқ-атвор тамойиллари тобора бир хиллашиб бораётганлиги билан боғлиқ равишда ҳукмрон иқтисодий тафаккурнинг ҳозирги давр ижтимоий-иқтисодий муаммоларига жавоб бера олмай қолаётганлигини ҳисобга олиб, нафақат иқтисодий, балки ижтимоий-маданий, маънавий-этик ва маънавий-психологик жиҳатларни акс эттирадиган кишилар ўртасидаги муносабатларнинг амал қилиши янги тамойилларини ишлаб чиқишга алоҳида эътибор қаратиш лозимлиги таъкидланган. Бу иқтисодиёт назарияси фанининг иқтисодий сиёсатнинг назарий асоси, бошқа иқтисодий фанларнинг назарий-услубий асоси сифатидаги вазифаларини трансформация жараёнлари туфайли етарли даражада бажара олмаётганлиги билан боғлиқлиги асосланган.
Ushbu tadqiqotda Oʻzbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini empirik tahlil qilish uchun resurslarga bogʻliqlik nazariyasi (RBN) o‘rganilgan. Regressiya modellari 2000-2013 - yillar davrini qamrab olgan. 62 ta Oʻzbekiston oliy ta’lim muassasalaridan iborat panel ma’lumotlar tatbiq etilib, muassasalar tomonidan qabul qilingan xarajatlar qarorlarning determinantlarini oʻrganish uchun qoʻllaniladi. Asosiy gipoteza oʻquv toʻlovlaridan olinadigan daromad ulushi va oʻqitishga sarflangan xarajatlar ulushi oʻrtasidagi mutanosiblik bilan bogʻliq. Tahlil belgilangan qat’iy ta’sirlarni kiritish orqali kuzatilmagan xilma-xillikni boshqarishga harakat qiladi. Instrumental oʻzgaruvchilarni baholash ushbu ikki oʻzgaruvchi oʻrtasidagi munosabatlarning potentsial endogenligini aniqlash uchun ishlatiladi. Asosiy aniqlangan natija shundan iboratki, oʻquv toʻlovlaridan tushadigan daromadlar ulushi va oʻqitishga sarflangan xarajatlar ulushi oʻrtasida, hatto boshqa omillar bilan bogʻliq boʻlganidan keyin ham ijobiy va statistik jihatdan muhim bogʻliqlik mavjud, bu RBNning asosiy tamoyiliga mos keladi.
Ushbu maqola, O‘zbekiston aksiyadorlik jamiyatlarining kapital qiymatini oshirishda yaxshi korporativ boshqaruvning ahamiyatini o‘rganadi. Maqolada, agentlik nazariyasi, manfaatdor tomonlar nazariyasi va resurslar bog‘liqligi nazariyalariga asoslanib, aksiyadorlik jamiyatlarida samarali boshqaruv metodologiyasini ishlab chiqish yondashuvlari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotda zamonaviy moliyaviy ko‘rsatkichlar, shu jumladan ROI (investitsiyalar rentabelligi), EVA (iqtisodiy qo‘shilgan qiymat) va ROE (o‘z kapital rentabelligi) orqali kapital qiymatining oshishi tahlil qilinadi. Maqolada o‘rtaga tashlangan nazariy va amaliy yondashuvlar O‘zbekiston sharoitida aksiyadorlik jamiyatlarining boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va ularning bozor qiymatini oshirishga qaratilgan tavsiyalar bilan yakunlanadi.
Мақолада оилавий тадбиркорликнинг ривожланиш эволюцияси даврларга кўра тарихий ёндашув асосида тадқиқ этилган. Унда оилавий тадбиркорликнинг илк шаклланиш ва ривожланиш босқичларига кўра ижтимоий – иқтисодий моҳияти ва тадқиқ этиш йўналишлари ўрганилган. Шунингдек, иқтисодиётда оиланинг ресурсларни етказиб беришдаги роли, унинг даромадлари, истеъмол ва жамғариш хулқи ҳамда давлат билан ўзаро алоқадорлиги каби функциялари очиб берилган. Шу асосда оилавий тадбиркорликни ривожлантириш назарияларини кенгайтириш йўналишлари таклиф этилган.
Ushbu ilmiy mаqоlаdа tаbiiy mоnоpоl kоrxоnаlаrni dаvlаt tоmоnidаn tаrtibgа sоlishning institutsiоnаl аsоslаri yоritilgаn. Tаbiiy mоnоpоliyаlаr sоhаlаridа fаоliyаt yuritаyоtgаn kоrxоnаlаr о‘rtаsidа rаqоbаtni rivоjlаntirish, istе’mоlchilаr huquqlаrini himоyа qilish, tаshаbbuslаrni rаg‘bаtlаntirish, nоdаvlаt nоtijоrаt kоrxоnаlаri fаоliyаtigа kо‘mаklаshish bоrаsidа оlib bоrilаyоtgаn islоhоtlаr, sоhаni dаvlаt tоmоnidаn tаrtibgа sоlishning institutsiоnаl jihаtlаri yоritilgаn vа mаvjud muаmmоlаr bо‘yichа ilmiy tаklif vа tаvsiyаlаr ishlаb chiqilgаn.
