Туристик маҳсулотларни диверсификация қилиш – бу глобал сайёҳлик йўналишлари томонидан ташриф буюрувчилар учун мавжуд бўлган диққатга сазовор жойлар ва тадбирлар доирасини кенгайтириш орқали уларнинг жозибадорлиги ва барқарорлигини ошириш учун фойдаланиладиган стратегик ёндашув ҳисобланади. Ушбу мақолада Европа, Осиё, Шимолий Aмерикa, Aфрикa ва Жанубий Aмерикa каби турли минтақалар мисолида туристик маҳсулотларни диверсификация қилиш бўйича халқаро тажриба кўриб чиқилади. Шунингдек, мақолада Испания, Таиланд, Япония ва бошқа давлатларда қўлланилаётган туристик маҳсулотларни диверсификациялаш стратегияларининг маҳаллий иқтисодиёт ва туризм барқарорлигига таъсири ўрганиб чиқилган. Тадқиқот турли сайёҳлик йўналишлари туризмни диверсификация қилишга қандай ёрдам бериши ва бунинг натижасида узоқ муддатли муваффақият ва барқарорликка эришиш имкониятларига бағишланади.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda, shu jumladan, turizm sanoatida ekskursiya xizmatini tashkil qilishning dolzarbligi haqida ma’lumot berilgan. Chunki turizm rivojlangan va bugungi kunda rivojlanayotgan har qanday turistik hudud uchun ekskursiya xizmatini rivojlantirish katta ahamiyatga ega. Ekskursiya xizmatini tashkil etish orqali potentsial mijozlar turistik hudud haqida yetarli ma’lumotlarga ega bo‘lgan taqdirda, mintaqada turizmni barqaror rivojlantirishga undaydi. Shuning uchun turizmni tashkil etishda ekskursiya xizmati hozirgi vaqtda asosiy xizmat turlaridan biri sifatida qaralmoqda.
Ushbu maqolada yurtimizda inklyuziv turizmning rivojlanish holati oʻrganilib, unga taʼsir etuvchi omillar aniqlangan holda mamlakatimizda ushbu turizm turini rivojlantirish istiqbollari mualliflik yondashuvlari asosida yoritilgan.
Maqolada MICE turizmi rivojlanishining ijtimoiy sohaga taʼsiri masalalari koʻrib chiqiladi. MICE turizmini rivojlantirish orqali mamlakatni ijtimoiy sohasini rivojlantirish, Oʻzbekistonda MICE turizmini rivojlantirish orqali erishiladigan natijalar, infratuzilmaning rivojlanishi oʻz navbatida ijtimoiy hayotning yaxshilanishiga olib kelishi, jamiyat hayotiga taʼsiri, yangi ish oʻrinlarini yaratilishi orqali mahalliy aholining bandligini taʼminlash toʻgʻrisida fikr va mulohazalar keltirildi.
Hozirgi vaqtda turizmni rivojlantirish siyosiy va iqtisodiy tebranishlar tufayli ushbu sohani o‘ta beqaror qiladigan ko‘plab muammolarga duch kelmoqda. Barcha inqiroz va retsessiyalar odatda turizm faoliyati nazoratidan tashqarida yuzaga keladi. Turizm bilan bog‘liq eng muhim iqtisodiy muammolardan biri bu sohada investitsiyalar va moliyalashtirishning yetishmasligi hisoblanadi. Turizm dunyodagi eng yirik ish o‘rni yaratuvchi tarmoqlardan biri ekanligini va uning rivojlanishi iqtisodiyot uchun katta foyda keltirishini hisobga olishimiz kerak. Ushbu maqolaning maqsadi turizmni moliyalashtirish sohasidagi muammolar va imkoniyatlarni ko‘rib chiqishdan iboratdir. Tadqiqot maqsadida biz turizmni moliyaviy qo'llab-quvvatlashning asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha dolzarb tahlil va tadqiqotlarni ko‘rib chiqdik.
Gastronomiya turizmda katta boylik hisoblanadi. Bu mamlakatlar madaniyati va an'analarining bir qismi. Yaxshi oshxona hamma uchun qiziqarli, chunki hamma yaxshi va mazali taomni tatib ko'rishni xohlaydi. Ko'p odamlar faqat gastronomik maqsadlarda sayohat qilishadi. Oziq-ovqat insonning asosiy ehtiyojidir va u sayohatga qaror qilishda asosiy turtki bo'lishi mumkin. Shuning uchun tadqiqotda gastronomiya va uning turizmdagi rolini o'rganildi.
Ushbu maqolada mehmondo‘stlik sanoatidagi innovatsion texnologiyalar va ularning turizmni rivojlantirishdagi roli baholangan. Tadqiqot jarayonida xalqaro tajriba tahlil etilgan va innovatsion texnologiyalarni mamlakatimizda tadbiq etish hamda istiqbolli yo‘nalishlar ishlab chiqilgan. Shuningdek, turizmdagi innovatsion texnologiyalar yordamuda turistik tashkilotlarning xizmatlar sifatini oshirish va turistlarni jalb qilis strategiyalarini rivojlantirishni nazarda tutadi.
Ushbu maqola bugungi kunda dunyoda dolzarb masalalardan biri boʻlgan agroturizm sohasini tashkil etish, rivojlantirish masalalariga bagʻishlangan. Mazkur tadqiqotning asosiy predmeti agroturizmning rivojlantirishga qaratilgan. Shu bois, ushbu maqolada iqtisodchi olimlarning agroturizmni tashkil etish va uning mamlakat iqtisodiyotidagi oʻrni, uni rivojlantirishga toʻsqinlik qiluvchi omillar koʻrib chiqilgan.
Maqolada Samarqand viloyatida turizm, sohaning mazmun-mohiyati, rivojlanish istiqbollari, huquqiy asoslari, turizm xizmati sohasi sifatida iqtisodiyotimizdagi o‘rni, shuningdek, mamlakatimizda turizmning muammolari va yechimlari bo‘yicha takliflar berilgan.
Ushbu maqolada “Ipak yo’li” hududlarida turizmni rivojlantirish uchun innovatsion usullarni joriy etish va uning iqtisodiy jihatlari yoritib berilgan. Shuningdek, turistlarning o’sib borayotgan talab va ehtiyojlarini qondirish maqsadida bir nechta innovatsion barqaror turizm shakllari keltirilgan.
Maqolada turizmni boshqarishning murakkab mexanizmlarini o'rganadi va barqaror amaliyotni rivojlantirish strategiyalarini ta'kidlaydi. Turizm jahon iqtisodiyotida muhim rol o‘ynab, o‘sish va rivojlanishni rag‘batlantiradi. Biroq, uning barqarorligini ta'minlash uchun sanoatni shakllantirishning asosiy mexanizmlarini tushunish muhimdir
Nogironlarning muammolari va manfaatlariga e’tibor zamonaviy dunyoda turli davlatlarning ijtimoiy va iqtisodiy siyosatining muhim qismiga aylandi. Ushbu tadqiqotning maqsadi inklyuziv turizm konsepsiyasini va uning infratuzilma, xizmatlar va mahsulotlarga kirishda ko’plab to’siqlarga duch keladigan nogironlar uchun potensial afzalliklarini o’rganishdir. Inklyuziv turizm nogironlarning hayot sifatini yaxshilash, ijtimoiy-psixologik moslashuvi va reabilitatsiyasiga yordam beradi. Turizmning bu turi barcha odamlar uchun hech qanday cheklovlarsiz turistik xizmatlar va mahsulotlarga kirishni o’z ichiga oladi. Bu vizual, eshitish, kognitiv va harakatlanish jihatlaridan qulay muhit orqali ta’minlanadi. Maqolada nogironlarga turistik xizmatlarni taqdim etish bilan bog’liq tashkiliy masalalar ko’rib chiqiladi. Qulay muhit mezonlari nogironlar uchun yo’nalishlarning qulayligi, xavfsizligi, qulayligi va axborot yetarliligini hisobga olishi kerak.
Ushbu maqolada ta’lim turizmining holati, mamlakatimizni ta’lim turizmi bozoridagi o‘rni va ahamiyati, bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy izlanishlari va qarashlarining qiyosiy tahlili, xalqaro darajada integratsiyalash yo‘nalishlari, ta’lim turizmini rivojlantirishning ijobiy jihatlari, xorijiy va mahalliy fuqarolarning ta’lim olish uchun tashrifini statistik tahlili amalga oshirilgan.
Mustaqillikka erishganidan buyon 33 yil davomida Rossiya O'zbekistonning asosiy savdo-iqtisodiy sheriklardan biri bo'lib, tovar ayirboshlash hajmi bo'yicha birinchi o'rinlarni egallab kelmoqda. 2024 yilda ikki mamlakat o'rtasida iqtisodiyot, migratsiya, ta'lim, turizm va boshqa sohalarga oid bir qator strategik hujjatlar imzolandi. Ikki mamlakat o'rtasidagi iqtisodiy va madaniy munosabatlarni yanada mustahkamlash tendentsiyasi kuzatilmoqda. Shu munosabat bilan rus tilining ahamiyati,ta’siri va dolzarbligi ortib bormoqda. Davlatlararo muloqotda rus tili qanday rol o’ynaydi? Xususan, migrantlar, talabalar, biznes sub'ektlari qanday muammolarga duch kelishmoqda? Va rus tilini bilish bilan bog'liq dolzarb muammolarni hal qilish uchun nimalar qilish kerak? Ushbu maqolada yuqoridagi savollarga javob berish uchun tahlil o'tkazildi.
Ushbu maqola turizm infratuzilmasini boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlariga bag‘ishlangan bo‘lib turizm infratuzilmasini boshqarishda turistik korxona boshqarivi, turizm markazlari boshqaruvi, davlat boshqaruvi, hamkorlikdagi boshqaruv, hududiy boshqaruv, xalqaro korporatsiyalar boshqaruvi modellaridan foydalanish xususiyatlari ko`rib chiqilgan.
Maqolada turizm sohasida sun'iy intellektdan (AI) foydalanish istiqbollari muhokama qilinadi. AI sayohat sanoatini sezilarli darajada o'zgartira oladigan keng ko'lamli vositalar va texnologiyalarni taklif etadi. Maqolada sun'iy intellektdan foydalanish bo'yicha ijobiy va salbiy tajribalar tahlil qilinadi, muvaffaqiyatli xalqaro loyihalar misollari ko'rib chiqiladi va sun'iy intellektni amalga oshirish bilan bog'liq asosiy xavf va muammolar yoritiladi. U sun'iy intellektni turizm sanoatiga samarali va axloqiy jihatdan mas'uliyatli integratsiya qilish bo'yicha tavsiyalar bilan yakunlanadi.
Bugungi kunda jahonda turizm sohasini yanada rivojlantirish, uning makroiqtisodiy ko‘rsatkichlardagi ulushini oshirish, mamlakat hududlarida aholini yangi ish o‘rinlari bilan ta’minlash maqsadida turistik-rekreatsiya ob’ektlaridan foydalanish mexanizmlarini takomillashtirishga asos yaratadigan ilmiy tadqiqotlarga ehtiyoj ortib bormoqda. Shu jihatdan mazkur maqolada mamlakat hududlarida turistik xizmatlar bozorini rivojlantirishda marketing yondashuvining o‘rni tahlil qilingan.
Ushbu maqola turizm sohasida xizmat sifatining mohiyati, unga ta’sir qiluvchi omillar va turizm kompaniyalari uchun strategik ahamiyatini o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda xizmat sifati tushunchasi evolutsiyasi, nazariy asoslari va SERVQUAL modeli kabi asosiy tushunchalar batafsil tahlil qilingan. Maqola xizmat sifatining madaniy, ijtimoiy va texnologik jihatlarini hamda insoniy hissiyotlar va zamonaviy texnologiyalarning integratsiyasi orqali takomillashib borayotganini ko‘rsatib o‘tgan.Maqolada xizmat sifati o‘lchovlari va ularga ta’sir qiluvchi omillar nazariy va empirik adabiyotlar asosida tahlil qilinib, xizmat sifatini yaxshilash orqali turizm sohasining barqaror rivojlanishiga erishish mumkinligi ta’kidlangan.
Ushbu maqolada dunyoda turizm sohani raqamlashtirish, turistik to‘lovlarni amalga oshirish zamonaviy mobil qurilmalardan foydananishning ahamiyati o‘rganilgan. Shuningdek, mobil to‘lov xizmatlarini amalga oshiruvchi eng yirik tizimlar va mobil to‘lov xizmati provayderlarining zamonaviy turizm sohasidagi o‘rni tadbiq etilgan.
O‘zbekiston mehmonxona sohasi tez sur’atlar bilan kengayib bormoqda, ayniqsa, Toshkent, Samarqand va Buxoroda mehmonxonalar soni sezilarli darajada oshdi. Mamlakatning barqaror rivojlanish sa’y-harakatlari doirasida Atrof-muhit, ijtimoiy va korporativ boshqaruv (ESG) tamoyillari tartibga soluvchi hujjatlar va biznes amaliyotlariga integratsiya qilinmoqda. Ushbu maqola O‘zbekiston mehmonxona sohasida ESGni joriy etishning hozirgi holati, milliy siyosatning ta’siri va ESG strategiyalarini amalga oshirishning afzalliklarini o‘rganadi. Adabiyotlar sharhida global ilg‘or tajribalar va ESG talablariga rioya qilishning moliyaviy ustunliklari ko‘rsatilgan. Tadqiqot ESGni joriy etish muammolarini tahlil qiladi va O‘zbekiston mehmonxona sohasida barqarorlikni oshirish bo‘yicha tavsiyalarni taqdim etadi.
Ushbu tadqiqotning maqsadi raqamlashtirishning turizm ta’limiga ta’sirini va uning raqamli davr uchun ishchi kuchi kompetentsiyalarini qanday yaxshilashini o‘rganishdan iborat. Tadqiqotda miqdoriy metodologiya qo‘llanilgan bo‘lib, 62 nafar respondentlar – talabalar, o‘qituvchilar va turizm sohasidagi mutaxassislar orasida onlayn so‘rovnoma orqali ma’lumotlar yig‘ildi. Tadqiqotda respondentlar raqamli ko‘nikmalar va sohada ta’lim moslashuvlari haqida fikr bildirdilar. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, raqamlashtirish turizm ta’limini sezilarli darajada o‘zgartirgan bo‘lib, respondentlar raqamli vositalar, sun’iy intellekt va shaxsiylashtirilgan xizmatlarning ahamiyatini ta’kidladilar.
Ushbu tadqiqotning o‘ziga xosligi shundaki, u turizm sohasida zarur bo‘lgan yangi raqamli kompetentsiyalarni o‘rganadi va ta’lim muassasalarining raqamli talablar o‘zgarishiga qanday moslashishini tushunishga hissa qo‘shadi. Tadqiqot zamonaviy sanoatda raqobatbardoshlikni ta’minlash uchun uzluksiz ko‘nikmalarni rivojlantirish, raqamli savodxonlik va ilg‘or texnologiyalarni turizm ta’limiga integratsiya qilish zaruratini ta’kidlaydi.
Ushbu maqolada turizm sohasi rivojlanishida viloyatlararo o‘zaro bog‘liqlik hamda viloyatlararo tenglik darajasi o‘rganib chiqilgan. Buning uchun menmonxona sanoati o‘rganilib, mehmonxonalarning viloyatlararo taqsimlanganlik darajasi ko‘rib chiqildi. Bundan tashqari sayyohlik agentliklari va tashkilotlari o‘rganib chiqilib, ularning ham viloyatlararo taqsimlanganlik darajasi ham ko‘rildi. Shu bilan bir qatorda, yuqorida ta’kidlangan turizmning asosiy segmentlariga talabni yaratish uchun avvalambor mavjud resurslarga e’tibor berish va yangi zamonaviy resurslarni yaratish dolzarb mavzu sifatida ko‘rildi. Resurslarni son va sifat jihatdan oshirish uchun esa har bir viloyatning salohiyatidan kelib chiqgan holda bir qator takliflar berib o‘tildi.
Maqolada turizmni rivojlantirish strategiyasini shakllantirish va uni amalga oshirishda hududlarning turistik salohiyatiga baho berish zaruriyatini taqozo etishi ta’kidlanib, salohiyat, turizm salohiyati va iqtisodiy salohiyat tushunchalariga berilgan ta’riflar tahlil etilgan. Hududlarning turistik salohiyatiga baho berishshda unga ikki tomonlama – ресурсга асосланган ва жараён yondashуви zarurligi ko‘rsatib o‘tilgan. Muallif tomonidan miqdoriy baho berish murakkab bo‘lgan hollarda resurs yondoshuviga asoslangan holda ekspert baholari yordamida baholash metodi taklif etilgan.
Shubhasiz, turizm iqtisodiyotning ajralmas qismiga aylandi, bu koʻplab mamlakatlarda ijtimoiy tarmoqlar marketingidan foydalanadigan kichik bizneslarning
koʻpayishiga olib keldi. Ushbu tadqiqot marketingning biznes uchun taʼsiri va ahamiyatini oʻrganadi. Biznes egalari oʻrtasida ommaviy axborot vositalarida obunachilarning koʻpayishi turizm sohasidagi muayyan mahsulotlar yoki xizmatlarga boʻlgan talabni sezilarli darajada oshirishi mumkin. Raqamli marketing mijozlarni jalb qilishda va raqobatchilar orasida brendning mashhurligini oshirishda muhim rol oʻynaydi. Xususan, ushbu maqola Oʻzbekiston bozorida marketingning biznesdagi rolini tasvirlashga qaratilgan. Raqamli landshaft hozirda mijozlarga platformalardagi qurilmalari orqali turli xil maʼlumotlarga kirish imkonini beruvchi xizmatlarni taklif etadi. Bundan tashqari, biznes rahbarlari brendga sodiqlik (loyalty)ni oshirish uchun marketing vositalaridan foydalanish huquqiga ega. Qisqacha aytganda, ushbu tadqiqot foydalanuvchilarning qabul qilish koʻrsatkichlariga qaratilgan. Oʻzbekistondagi bozordagi doʻkonlarning samaradorligi toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni toʻplaydi. Kichik biznes korxonalari turizm sohasidagi muayyan mahsulotlar yoki xizmatlarga (masalan, mehmonxonalar, xostinglar, restoranlar, kurortlar, qovoqxonalar, barlar va boshqalar) sarmoya kiritishga tayyor boʻlgan sodiq mijozlarni jalb qiladigan raqamli marketing vositalaridan foydalanish imkoniyatini beradi. Marketingni oʻrganish jamiyatda xabardorlikni oshirishga yordam beradi, bu esa odamlarning fikrlariga taʼsir qiladi. Shunday qilib, ommaviy axborot vositalaridan muvaffaqiyatli foydalanish har qanday biznesda koʻzlangan maqsadlarga erishish uchun juda muhimdir.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda turizmni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillarning ekonometrik tahlili amalga oshirilib, so‘nggi yillardagi yillik statistik ma’lumotlarni eng kichik kvadratlar usuli asosida regression tenglamalar tuizilib turli testlarga tekshirishldi.
