O‘zbekiston sug‘urta bozorida bir qator muammolar va kamchiliklar borki, bu omillar iqtisodiyotning bu sektori samaradorligini pasaytirayotgan asosiy sabablardan biridir. Mazkur maqola sug‘urta xizmatlari tizimidagi mavjud kamchiliklarni o‘rganib, ular yechimi uchun tavsiyalar ishlab chiqishga qaratilgan. Sug‘urta xizmatlarining yetarlicha rivojlanmaganligi, xalqaro standartlarga mos bo‘lmagan me’yoriy-huquqiy baza va boshqa bir qancha muammolar tahlil qilingan. Shu bilan birga, aholining sug‘urtaga bo‘lgan ishonchini oshirish, innovatsion texnologiyalarni joriy etish va xorijiy tajribalarni qo‘llash bo‘yicha amaliy takliflar keltirilgan. Maqola sug‘urta sohasini rivojlantirishga qaratilgan dolzarb muammolarni yoritgan.
Maqolada chakana sug‘urtani rivojlantirish bo‘yicha xalqaro tajribalar tahlil qilinadi hamda ularni O‘zbekiston Respublikasi sharoitiga moslashtirish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Swiss Re Institute – Global Insurance Outlook 2024 hisobotiga va boshqa nufuzli manbalarga asoslanib, sug‘urta sohasidagi global tendensiyalar – raqamlashtirish, integratsiyalashgan (embedded) sug‘urta, mikrosug‘urta va texnologik innovatsiyalar (insurtech) yoritilgan. Hindiston, Keniya va Qozog‘iston tajribalari bilan solishtirma tahlil o‘tkazilib, O‘zbekistonda mavjud to‘siqlar aniqlanadi va transformatsiya yo‘nalishlari belgilanadi.
Мақолада суғурта компаниялари томонидан суғурта бозорида кўрсатилаётган кросс-секторал маҳсулотларнинг таснифи, уларнинг афзалликлари ва жорий этишнинг ўзига хос ижобий жиҳатлари, амалга ошириш муаммолари таҳлил қилинган.
Мақола венчур инвесторлар ва стартапларни турли рисклардан ҳимоя қилишнинг муҳим таркибий қисмига айланиб бораётган венчур капитални суғурталаш бозори таҳлилига бағишланган. Венчур капиталининг ривожланиши ва стартаплар сонининг кўпайиши билан ноаниқлик ва бизнесдаги мумкин бўлган муваффақиятсизликлардан келиб чиқадиган молиявий йўқотишларни минималлаштиришга қаратилган суғурта маҳсулотларига эҳтиёж ортиб бормоқда. Мақолада, шунингдек, венчур капитали учун рискларни бошқариш стратегияларининг муҳимлиги ва стартапларнинг узоқ муддатли барқарорлигини таъминлаш учун суғурта механизмлари зарурлиги таъкидланган.
Ushbu maqolada riskka asoslangan kapital (Risk-Based Capital, RBC) modelining Oʻzbekiston Respublikasi sugʻurta bozori sharoitlariga moslashtirilishi imkoniyatlaritahlil qilinadi. Xususan, xalqaro tajriba – Avstraliya modeli (APRA) asosida, RBC modelining asosiy komponentlari: sugʻurta mukofoti riski, majburiyatlar riski va aktivlar riski boʻyicha empirik tahlil oʻtkazildi. Tadqiqot natijalari kapitalga boʻlgan ehtiyojning asosan sugʻurta xavflari bilan bogʻliqligini koʻrsatdi hamda mavjud qatʼiy normativ yondashuvdan riskka yoʻnaltirilgan moslashuvchan tizimga oʻtish zaruratini taʼkidladi. Maqolada RBC tizimini bosqichma-bosqich joriy etish boʻyicha takliflar berilgan: milliy model ishlab chiqish, aktuar maʼlumotlar bazasini yaratish va meʼyoriy-huquqiy hujjatlarni isloh qilish.
Ушбу мақола суғурта ташкилотларининг барқарорлиги ва самарадорлигига таъсир қилувчи омилларни баҳолашга бағишланган. У ташқи ва ички омилларни, шу жумладан суғурта компанияларининг молиявий барқарорлиги ва операцион кўрсаткичларига таъсир қилувчи иқтисодий, молиявий, тартибга солиш ва бошқарув жиҳатларини ўрганади. Ушбу омилларни баҳолаш ўзгарувчан бозор шароитлари ва иқтисодий воқеликлар шароитида ташкилотларнинг барқарорлигига ҳисса қўшадиган ёки тўсқинлик қиладиган асосий елементларни аниқлашга имкон беради.
Мақола суғурта компанияларинин ўз маблағларини самарали инвестиция қилиш қобилиятига таъсир қилувчи омиллар тўплами бўлган суғурта компанияларининг инвестиция салоҳиятини таҳлил қилишга бағишланган. Мақолада капитал манбалари, инвестицион портфель тузилмалари, рисклар ва давлат томонидан тартибга солишнинг роли каби асосий жиҳатлар кўриб чиқилган. Суғурта компанияларининг инвестиция салоҳиятини баҳолаш уларнинг молиявий кўрсаткичлари, бозор конъюнктураси ва ташқи иқтисодий омилларни таҳлил қилиш асосида амалга оширилган.
Mazkur maqolada dualistik moliya tizimiga ega Turkiya va BAA mamlakatlarining moliya bozori joriy holati tahlil qilinadi. Xususan, maqolada Turkiya va BAA (Birlashgan Arab Amirliklari)ning islomiy va an’anaviy moliya tizimining qiyosiy tahlili olib borilib, bunda islom moliyasining umumiy moliya bozoridagi ishtirokining holati, islomiy kapital bozori, islomiy sug‘urta bozori va islomiy investitsiya fondlarining moliya bozoridagi ishtirokining qiyosiy holati tadqiq etiladi.
