Ma’murbek Karimov , Munisaxon Yuldosheva , Jaxongir Murodullaev
Ushbu maqola transport infratuzilmasining manzilni rivojlantirishdagi ta’sirini tahlil qiladi va uning xalqaro savdo darajasida turizmga bo‘lgan an’anaviy talabga qanday ta’sir ko‘rsatishini ko‘rsatadi. Samarali transport tizimi va yetarli infratuzilma turizm sohasining rivojlanishi uchun zarurdir. Yaxshi transport infratuzilmasiga ega bo‘lish kamroq transport xarajatlari, pastroq savdo xarajatlari va sayohat masofasini qisqartirishga olib keladi, bu esa xalqaro turizmning rivojlanishiga hissa qo‘shadi. 2003-2023 yillar davomida O‘zbekistonga savdo qilgan 22 mamlakatdan olingan panel ma’lumotlarga asoslanib, tadqiqot o‘sha davrda ikki tomonlama turizm oqimlarini o‘rganadi. Biz ma’lumotlar to‘plamlarida infratuzilmaning rolini nazorat qilish hamda ma’lumotlar to‘plamlarini mamlakatlar va vaqt bo‘yicha ajratish uchun xalqaro turizm oqimlariga nisbatan gravitatsion modelni qo‘lladik. Natijalardan shuni ko‘rish mumkinki, O‘zbekistonning xorijdan kirib keladigan turizmi transport infratuzilmasining bevosita va bilvosita rivojlanishidan kuchli ta’sir ko‘rmoqda. Bizning topilmalarimizga ko‘ra, O‘zbekiston o‘z transport infratuzilmasini (temir yo‘l, yo‘l va havo) strategik ravishda rivojlantirish orqali turizm sohasini rivojlantirishi mumkin.
Mazkur maqolada infratuzilmani samarali rejalashtirish, boshqarish va rivojlantirishda geografik axborot tizimlari (GAT) texnologiyalarining o‘rni yoritilgan. GAT vositalari orqali hududiy resurslardan oqilona foydalanish, muhandislik kommunikatsiyalarini optimallashtirish, favqulodda vaziyatlarga tezkor javob berish va ekologik barqarorlikni ta’minlash imkoniyatlari tahlil etilgan. Dunyodagi ilg‘or tajribalar, xususan, Singapurda “Smart Nation” tashabbusi doirasida GAT texnologiyalarining joriy etilishi, virtual shahar modellarining shakllantirilishi va ularning transport, suv va qurilish infratuzilmasiga ta’siri misol sifatida ko‘rib chiqilib, tahlillar asosida xulosa va takliflar keltirib o‘tilgan.